1. İnnovasiya və yenilik: anlayışları, mahiyyəti, məzmunu, funksiyaları

Azərbaycan Respublikasında innovasiya iqtisadiyyatının formalaşdırılması konsepsiyaları

Müasir dövrdə Azərbaycan Respublrcasının dövlət siyasətinin vacib prioritetlərindən biri iqtisadiyyatın yeni inkişaf yoluna- innovasiya iqtisadiyyatına yönəldilməsidir. Bunun əsasını isə Azərbaycanda biliyə əsaslanan sahələrin və eimtutumlu texnologiyaların inkişaf jtdirilməsi təşkil edir.

Azərbaycanda iqtisadi inkişafın innovasiya modelinin başlıc4 istiqamətləri “Azərbaycan 2020- gələcəyə baxış” inkişaı konsepsiyasında öz əksini tapmışdır. Konsepsiyada iqtisadjiyyatın texnoloji cəhətdən müasirləşdirilməsi, elmi və elmi- [texniki fəaliyyətin nəticələrinin keyfi/yətli artımı hesabına innovasiya inkişafı yoluna keşirilməıi, innovasiya fəaliyyətinin səmərəsini artırmaq kimi vacib məsələlər ön plana çəkilmişdir.

Bı| vəzifələrin həlli isə, öz növbəsində ölkədə innovasiya fəaliyyətinin inkişafının sürətləndirilməsini zənri edir.

Odur ki, Azərbaycanda iqtisadiyyat n innovasiya yönümlü gələcək inkişafını sürətləndirmək lazımdır. Qeyd etmək olar ki, Azərbaycanda, innovasiyının inkişafı üzrə müəyyən işlər görülür və görülməkdədir. Bir neçə Agentliklər; yüksəktex-nologiyaları işləyib həyıta keçirən üç tex- nopark yaradılmışdır; yaradılan texropar'darın fəaliyyətinin norma-sənədləri hazırlanmışdır müxtəlif regionlarda texnoparkların yaradılması üzrə layihələr hazırlanmış, yaxın vaxtlarda bu layihələrin həyafa keçirilməsi üçün onlar ekspertizadan keçiriləcəkdir. Sadalananlarla kifayətlənmək olmaz.

İnnovasiyanm inkişafı olduqca mürəkkəb sosial, iqtisadi, texniki proseslərin və intellektual potensialın inkişafı ilə üzvi sürətdə bağlıdır. Bunlar isə öz

növbəsində innovasiyanm inkişafına sistemli, əlaqəli və kompleks yanaşmağı tələb edir. Bu sahədə ən aktual problemlərdən biri ölkə səviyyəsində innovasiyanm inkişafı konsepsiyalarının işlənilməsidir.

Dünya ölkələrinin inkişaf səviyyəsi, innovasiya potensialı, təbii resursları, coğrafi şəraiti bir- birindən fərqləndiyi üçün onların inkişaf konsepsiyasına fərdi yanaşmaq lazımdır.

İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinin təhlili əsasında Azərbaycan Respublikasında innovasiyanm inkişafı konsepsiyalarını müəyyən etmişik və onun əsas istiqamətləri aşağıdakılardır:

• 
  ölkə səviyyəsində vahid innovasiya siyasətinin yürüdülməsi;
  
• 
  milli innovasiya siyasətinin həyata keçirilməsi üçün Milli İnnovasiya sisteminin yaradılması;
  
• 
  innovasiyanm tənzimlənməsi üçün normativ- hüquqi bazanın hazırlanması;
  
• 
  innovasiyanm maliyyə təminatında dövlət dəstəyindən və müxtəlif maliyyə mənbələrindən istifadə edilməsi;
  
• 
  milli iqtisadiyyata xarici texnika və texnologiyaların cəlb edilməsinə imkan verən Xüsusi İqtisadi Zonaların yaradılması;
  
• 
  regionlarda və sahələrdə innovasiyanm inkişaf etdirilməsi;
  

• 
  innovasiya sahibkarlığının inkişaf etdirilməsi;
  
• 
  ölkədə innovasiya qurumlarının yaradılması;
  
• 
  innovasiya sahəsində kadrların hazırlanması;
  
• 
  əhalinin innovasiya fəallığının yüksəldilməsi;
  
• 
  insan kapitalının formalaşdırılması və s.
  

Dövlətin innovasiya siyasəti onun sosial- iqtisadi siyasətinin tərkib hissəsidir. İnnovasiyanın inkişafının ümumi konsepsiyasının əsas istiqamətlərinin içərisində innovasiya siyasəti əsas yer tutur. Digər konsepsiya istiqamətləri məhz innovasiya siyasətinin həyata

keçirilməsinə xidmət edir.

Dövlətin innovasiya siyasətinin konkret məqsədləri olur və onlar kifayət qədər çoxdur. Bunlara misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar:

• 
  yerli məhsulların rəqabətlilik qabiliyyətinin artırılmasını təmin edən elmi- texniki nəticələrin səmərəli istifadəsi, sosial- iqtisadi inkişaf məsələlərini həll etmək məqsədilə innovasiya fəaliyyətindən istifadə edilməsinə təşkilati şəraitin yaradılması;
  
• 
  elmi- texniki potensialın inkişafı, səmərəli yerləşdirilməsi və istifadə edilməsi, onun strukturunun formalaşdırılması;
  
• 
  ölkə iqtisadiyyatının inkişafının elmi və texniki naliyyətlərlə zənginləşdirilməsini artırmaq, maddi istehsal sahəsində mütərəqqi struktur dəyişikliklərinin aparılması, onların səmərəliliyinin və rəqabətlilik qabiliyyətinin təmin edilməsinə yönəldilən mühüm sosial- iqtisadi məsələləri reallaşdırmaq;
  
• 
  ölkənin müdafiə qabiliyyətini, insanların, cəmiyyətin və dövlətin təhlükəsizliyini möhkəmləndirmək və s.
  

Qeyd edilən məqsədlərə nail olmaq yolunda dövlətin rolu çox yüksəkdir.Bu sahədə dövlətin üzərinə əsasən aşağıdakı vəzifələr düşür: dövlətin innovasiya siyasətinin prioritetlərinin təyin edilməsi və onların reallaşdırılması; iqtisadiyyatda mütərəqqi struktur dəyişikliklərinin təmin edilməsi; innovasiya fəaliyyətinin infrastrukturunun yaradılması və inkişaf etdirilməsi; beynəlxalq bazarlarda yerli innovasiya məhsullarının müdafiəsi; innovasiya fəaliyyətinin inkişafında elmin, təhsilin, istehsalın və maliyyə- kredit sahəsinin qarşılıqlı əlaqəsinin təmin edilməsi; xalq təsərrüfatının inkişafının strategiya və tempini, onun struktur tarazlaşmasını təmin edən istiqamətlərdə iqtisadiyyatın inkişafını stabilləşdirmək üçün elmi- texniki potensialdan səmərəli istifadə edilməsi.

İnnovasiya siyasətinin əsasları ölkədə iqtisadiyyatın vəziyyətinə, sosial və siyasi situasiyalara adekvat olan qanunvericilik aktının küliyyatının qəbulu yolu ilə qorunur. Məhz, bu normativ hüquqi sənədlərdə innovasiya sahəsində idarəetmənin subyekt və obyektləri, innovasiya iştirakçılarının hüququ, vəzifələri və məsuliyyəti təyin edilir. Qanunvericilik innovasiya və elmi- texniki fəaliyyətin əsas tənzimləyicisidir.

Ölkədə innovasiya sahəsində aşağıdakı istiqamətlərdə qanunların qəbulu zəruridir;

• 
  innovasiya ideyasının işlənilməsi və həyata keçirilməsində iştirak edən hər bir subyektin və şəxslərin marağının qorunması;
  
• 
  innovasiya fəaliyyətilə məşğul olan subyektlərin təminatlı və güzəştli şərtlərlə kredit almaq imkanlarının olması;
  
• 
  elmi kollektivlərin və eləcə də, ayrı- ayrı alimlərin və mütəxəssislərin intellektual mülkiyyət hüquqlarının müdafiəsinin təmin edilməsi və s.;
  
• 
  İnnovasiya fəaliyyətinin inkişaf etdirilməsi Regionlarda innovasiyanın inkişafı ilə əlaqədardır. Bu baxımdan Regionlarda innovasiya iqtisadiyyatının formalaşdırılması üçün Regional innovasiya proqramlarının qəbul edilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu proqramlarda- hər bir region üçün ayrı-ayrılıqda Regional innovasiya proqramının hazırlanması; Milli İnnovasiya Sistemi ilə onun alt sistemi olan Regional innovasiya sistemi arasında olan əlaqələr və göstəricilər, innovasiyanın davamlı inkişafının indikatorlar sisteminin. Regional innovasiya proqramının alternativ istiqamətlərinin müəyyən edilməsi; bu istiqamətlər üzrə həyata keçiriləcək təşkilati- texniki, texnoloji, sosial, iqtisadi və s. tədbirlər müəyyən edilməlidir. Tədbirlərin yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan işlər, onların ardıcıllığı, müddəti, içracıları və eyni zamanda tədbirlərin informasiya bazasının mənbələrinin müəyyən edilməsi kimi işlərin həyata keçirilməsini zəruri edir. Bu sahədə aparılan işlərdə professor T.Ə.Əliyev və İ.B.Babayev tərəfindən hazırlanmış [16] metodik tövsiyyələrdən müvəffəqiyyətlə istifadə edilə bilər.
  

İnnovasiya iqtisadiyyatının formalaşdırılmasında əsas yer tutan konsepsiyalardan biri- ölkə əhalisinin innovasiya fəallığının yüksəldilməsidir. Bu haqda, o cümlədən müəssisə əməkdaşlarının innovasiya fəalığının yüksəldilməsi üzrə işlər [9,s.l04] mənbəində ətraflı tədqiq edilmişdir.

Yaxın vaxtlara qədər “innovasiya iqtisadiyyatı” anlayışı işlənilmirdi. Azərbaycanda “innovasiyalı inkişaf’, “innovativ”, innovasiya yönümlü iqtisadiyyat” ibarələrindən geniş istifadə edilirdi. Lakin, inkişaf etmiş ölkələrin iqtisadiyyatı göstərdi ki, artıq yeni iqtisadiyyat olan innovasiya iqtisadiyyatı formalaşmışdır. Bu inkişafla əlaqədar olaraq yeni elm sahəsi olan innovasiya iqtisadiyyatı yaranmışdır. İnnovasiya iqtisadiyyatı- elə yeni elm sahəsidir ki, innovator tərəfindən icad edilən yüksək texnologiyaların, avadanlıqların,, idarəetmə sistemlərinin yaradılmasını, cəmiyyət qaışısında yaranan problemlərin həll edilməsinə istiqamətləndrə bilən kadrların hazırlanmasını əhatə edir.

İnnovasi/a iqtisadiyyatının predmeti- innovasiya fəaliyyətinin müxtəlif mərhələlərini əhatə edən innovasiya prossesidir ki, bu da innovasiya məhsulunun yaradılması, tətbiqi və yavılması ilə əlaqədardır. Bu isə yeni texnoloji ukladın formalaşdınlmasını təmin edir. Bir elm kimi innovasiya iqtisadi/yatının əsas vəzifəsi- innovasiya məhsulunun yaradılması və tətbiqi, əsas istehsal amillərinin intel- lektuallaşdmlması, təbiət və cəmiyyətin ahəngdar və zi- diyyətsiz inkişafım təmin edən, yeni müasir texnoloji uklada keçməklə əlaqədar olan bütün təsərrüfatçılıq fəaliyyətində insanlar arasındakı münasibətləri öyrənməkdir.

İnnovasiya iqtisadiyyatının funksiyaları olduqca əhatəlidir və bunlardan ən əsasları- dünyagörüşü, innovasiya, sosial, proqnozlaşdırma, sistemlilik, maarifləndirmə, ekoloji, strateji, informasiya- kommunukasiya, innovasiya fəaliyyəti, hıquqi, intellektual və təşkilati- idarəetmədir. Bunlar haqqında ətraflı məlumat [8] mənbəyində verilmişdir. İnnovasiya iqtisadiyyatı məlum inkişaf mərhələləri keçdiyindən ona baxışlar yekdil deyildir. Təbii ki, bu belə olmalıdır, hər bir tarixi dövrün öz tələbləri var, belə ki, ölkələrin iqtisadiyyatının, bütövlükdə dünya iqtisadiyyatının inkişafı baxılan mərhələyə uyğun məzmun formalaşdınr. İnnovasiya iqtisadiyyatının formalaşmasının birinci mərhələsi sənaecə inkişaf etmiş (postindustrial) ölkələrin konsepsiyası hesab edilə bilər. Bu 20- ci əsrin 2 -ci yansından yayılmağa başlamışdır. İlk növbədə bu D.Bell [49], C.Qelbreyt [58] və Tofllerin [90] əsərlərində öz əksini tapmışdır. Son bir neçə on illikdə iqtisadiyyatın inkişafında köklü dəyişikliklər getmişdir. Yeni texnologiyalann inkişafıb əlaqədar olaraq cəmiyyətin iqtisadi həyatının bütün sahələrində prinsipal dəyişikliklər baş vermişdir:

• 
  iqtisadiyyatda innovasiya- mformasiya sektorunun xüsusi çəkisi dəfələrlə aıtmış və inkişaf etmiş ölkələrdə bu göstərici 45- 65%-ə çatmışdır;
  
• 
  innovasiya - informasiya sektoru müasir sosial- iqtisadi mkişafa onun dinanükasına və artımına güclü təsir göstərmişdir,
  
• 
  iqtisadi tərrəqinin mexanizmüıdə və inkişafında dddi dəyişiklliklər nəzərə çarpmışdır.
  

Qeyd edilən dəyişikliklərin əsasında insan kapitab durur [39]. insan l|:apitalı- bu təkcə insanın malik olduğu elmin, qabüiyyətin, davradışın , bacanğın mexaniki toplusu deyüdir. Bu insanın yaradıcılıq potensialıdır ki, innovasiya təfəkkürünün formalüşdınlması və fəaliyyəti hesabına son nəticədə iqtisadiyyatın innovasiya yönumlü inkişafım təmin edir.

Aı^ıq elə bir vaxt gəbnişdir ki, innovasiya təhsüinin köməyi üə innovasiya, təfəkkürünün formalaşdıniması həyata keçirilir.

Bununla əlaqədar olaraq insanların öyrədilməsi prosesmi peşakarlıq səriştəsinin mkşafını təmin edən pedaqoji innovas- iyanın yaradümasına yönəltmək lazımdır. Bu vəzifənin yerinə yetirüməsi aşağıdakıları zəruri edir:

• 
  mənəvi-əxlaqi tərbiyənin verüməsi;
  
• 
  peşakarlıq səriştəsinin formalaşdınbnası;
  
• 
  innovasiyanı yaratmaq qabiliyyəti;
  
• 
  innovasiya mədəniyyətinin inkişaf etdirilməsi;
  
• 
  fəal innovasiya fəaliyyətinin motivləşdirilməsi;
  

128

Beləliklə, insan kapitalı ölkənin milli varidatının ən əsas elementlərindən biridir, onun köməyi ilə innovasiya iqtisadiyyatı təkrar istehsalı həyata keçirir.

İnsan kapitalı eyni zamanda cəmiyyətin və iqtisadiyyatın inkişafuiın intensiv amilidir. Burada, təkrar istehsal kapitalı, inıelektual kapital və innovasiya səriştəliliyi haqqında qısaca məlumat vermək yerinə düşər. İnnovasiya iqtisadiyyatında təkrar istehsal kapitalının yaradılması aşağıdakı mərhələlərdən keçir:

- intellektual məhsulun istehsalını həyata keçirməyə imkan yaradan yeni elm insan tələbatının ödənilməsi üçün təkrar istehsal prosesi məqsədini güdür;

-innovasiyanın yaradılması və maddiləşdirilməsini təmin edən innovasiya prosesinin əsasında innovatorların motivləşdirilməsi durur;

-intellektual kapitalın istehlakı-insan həyatını yaxşılaşdıran və onun təbiətlə ahəngdarlığını təmin edən təkrar istehsal prosesinin məqsədidir.

İntelektual kapital-bu anlayış ölkənin qeyri-material aktivlərini ifadə edir ki, bunsuz iqtisadiyyatın təkrar istehsalı mövcud ola bilməz. İntellektual kapitalın tərkibinə- insan aktivi, intelektual mülkiyyət, infrastruktur və bazar qeyri-maddi aktivləri aid edilir. İnsan kapitalının əsas peşəkarlığının büruzə verilməsi innovasiya səriştəliliyində öz əksini tapır. İnnovasiya iqtisadiyyatı-bu elə bilik cəmiyyətinin məhsuludur ki, fundamental elmi nəticələrin tətbiqi araşdırmaları hesabına innovatorlar innovasiya (yenilik) icad edərək onları təsərrüfatlarda, müəssisələrdə, sahələrdə, dünya ölkələrində tətbiq etməklə inkişaf etdirilir, nəticədə, intelektual renta mənimsəyirlər və çox böyük mənfəət qazanırlar.Bu tərif innovasiya iqtisadiyyatının təcrübi mənasını əks etdirir [8]. İnnovasiya iqtisadiyyatının inkişaf səviyyəsi və vəziyyətinin qiymətləndirilməsi üçün onün meyarlarının müəyyənləşdirilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Onlar innovasiya iqtisadiyyatının inkişafını, problemin səmərəli həlləri insan həyatının keyfiyyətini, inkişafım təbiət və ətraf mühitin qorunmasını, istehsalın elm’utumluluğunu, məhsuldar qüvvələrin intelektuallıq baxımian innovasiya səriştəliliyi kimi göstəricilərin problemi»rinin səmərəli həllini müəyyən edir. İqtisadi təcrübədə, bal-hazırda elmi mənbələrdə innovasiya iqtisadiyyatının əsa: meyarı məcmui daxili məhsul (MDM) göstəricisilə əlaqədardır. Bu ümumi məhsulda, müvafiq olaraq elmtutumu məhsul və xidmətlərin dəyəridir.

Məcmu daxili məhsul (MDM)-il ərzində istehsal amilinin

milli mənsubiyyətindən asılı olmayaraq ölkə ərazisində yerləşən müəssisə və təşkilathnn istehsal etdiyi məhsulların və xidmətlərin (bilavasitə isbhlak üçün nəzərdə tutulan) bazar dəyəridir. Bu göstərici K34-cü ildə Saymon Kuznets tərəfindən təklif edilmişdr. MDM onun yaradılmasında iştirak edən amillərin ləticəsi kimi baxıla bilər. Bu amillərə aşağıdakılar aiddir:

• 
  təbii ehtiyatların kəmiyyət v? keyfiyyəti, onların istehsalda istifadəyə yararlılığı;
  
• 
  əsas kapitalın həcmi və keyfiyyıt parametrləri;
  
• 
  mövcud istehsal amillərinin nilli iqtisadiyyat çərçivəsində maksimum yüksək keyfıyyrtli məhsul almaq üçün optimal bölüşdürülməsi.
  

Qeyd edilən meyarlarla yanaşı innovasiya iqtisadiyyatının aşağıdakı meyarlırıda öz əhəmiyyətlərinə görə seçilirlər:

• 
  resurs-ekoloji problemlərin .ləllinə istiqamətlənmə;
  
• 
  innovasiya tərkibli məhsulcar qüvvələrin səviyyəsi; sosial-iqtisadi münasibətlərin intellektləşdirilməsi dərəcəsi.
  

6. 
   Dövlətin innovasiya siyasətinin məqsəd və vəzifələri
   

Dövlətin innovasiya siyasəti-innovasiya fəaliyyətinin inkişafına və stimullaşdınimasına yönəldilən sosial-iqtisadi siyasətin tərkib hissəsidir. Burada elmi-tədqiqatların, işlənilmələrin, təcrübi-konstruktor işləri və ya hər hansı elmi-texniki nailiyyətlərin tətbiqi ilə iqtisadi dövriyyədə reallaşan yeni və ya təkmilləşdirilmiş məhsulun, yeni və ya təkmilləşdirilmiş texnoloji prosesin yaradılması nəzərdə tutulur. Dövlətin innovasiya siyasəti innovasiya fəaliyyətinin prioritetliyinin qəbul edilməsi ilə yerli məhsulların rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi, sabit iqtisadi artımın təmin edilməsi, əhalinin həyat səviyyəsi və onun keyfiyyətinin, ölkənin müdafiə, texnoloji və ekoloji təhlükəsizliyinin yüksəldilməsinə yönəldilməsidir.

Dövlətin innovasiya siyasətinin əsas məqsədləri aşağıdakılardır:

• 
  yerli məhsulların rəqabət qabiliyyətinin artımını təmin edən elmi-texniki nəticələrin səmərəli istifadəsini, sosial-iqtisadi inkişaf məsələlərini həll etmək məqsədi ilə innovasiya fəaliyyəti üçün iqtisadi, hüquqi və təşkilatı şəraitin yaradılması;
  
• 
  elmi-texniki potensialın inkişafı, səmərəli yerləşdirilməsi və istifadə edilməsi, onun strukturunun formalaşdırılması;
  
• 
  ölkə iqtisadiyyatının inkişafını elm və texnikanın nailiyyətləri ilə zənginləşdirilməsini artırmaq, maddi istehsal sahəsində mütərəqqi struktur dəyişmələrini, onların səmərələliliyini və rəqabət qabiliyyətliliyinin təmin edilməsinə yönəldilən mühüm sosial məsələləri reallaşdırmaq;
  

• 
  ölkənin müdafiə qabiliyyətini və insanların, cəmiyyət və dövlətin təhlükəsizliyini möhkəmləndirmək.
  

Qeyd edilən məqsədlərə. nail olmaq üçün dövlət aşağıdakı, innovasiya ilə bağlı olan məsələləri həll etməlidir:

• 
  dövlətin innovasiya siyasətinin prioritetlərinin təyini və
  

reallaşdırılması;

• 
  i iqtisadiyyatda mütərəqqi struktur dəyişikliklərinin təmin idilməsi;
  
• 
  innovasiya fəaliyyətinin infrastrukturunun yaradılması və inkişafı;
  
• 
  beynəlxalq bazarlarda yerli innovasiya məhsulunun müdafiəsi və xarici iqtisadi innovasiya fəaliyyətinin inkişafı üçün tddbirlərin həyata keçirilməsi;
  
• 
  innovasiya fəaliyyətinin inkişafında elmin, təhsilin, istehsalat və maliyyə-kredit sferasının qarşılıqlı əlaqəsinin təmin edilməsi;
  
• 
  xalq təsərrüfatı inkişafının strategiya və tempini, onun struktur tarazlaşmasını təmin edən istiqamətlərdə iqtisadiyyatın inkişafını stabilləşdirmək üçün elmi-texniki potensialdan səmərəli istifadə edilməsi.
  

İnnovasiya sferasında dövlət orqanlarının əsas funksiyalarına aşağıdakıları aid etmək olar:

• 
  dövlətin innovasiya siyasətinin formalaşdırılması;
  
• 
  innovasiya proseslərinin hüquqi bazasının yaradılması, xüsusilə innovatorların müəllif hüquqlarının müdafiəsi və intellektual mülkiyyətin qorunması;
  
• 
  innovasiya fəaliyyətinin və bu sferada rəqabətin
  

stimullaşdırılması, innovasiya risklərinin sığortalanması.

köhnəlmiş məhsulun buraxılmasına görə dövlət sanksiyalarının yürüdülməsi;

• 
  innovasiya sferasının infrastrukturunun formalaşdırıl- masında iştirak etmə;
  
• 
  innovasiyanm sosial və ekoloji istiqamətə yönəldilməsini təmin edərək, elm, texnika və texnologiyaların inkişafında prioritet istiqamətlərin təyin edilməsi;
  
• 
  prioritet elmi tədqiqatlara innovasiya resurslarının ayrılması;
  
• 
  dövlət sektoru təşkilatlarında innovasiya proseslərinin institusional təhlilinin təmin edilməsi;
  
• 
  innovasiya və elmi-texniki fəaliyyətlə məşğul olan şəxslərin ictimai statusunun yüksəldilməsi;
  
• 
  innovasiya sferası üçün kadrların hazırlanması;
  

ölkə regionlarında innovasiya proseslərinin

tənzimlənməsi;

• 
  innovasiya proseslərinin beynəlxalq aspektlərinin tənzimlənməsi;
  
• 
  milli innovasiya sahibkalığı maraqlarının qorunması. Dövlətin innovasiya siyasətinin əsas prinsipləri:
  
• 
  yerli elmi potensila istinad;
  
• 
  elmi yaradıcılıq azadlığı, elmi sferanın ardıcıl demokratlaşdırılması, elmi siyasətin formalaşdırılmasında açıqlıq və aşkarlıq;
  
• 
  əsaslı elmi tədqiqatların inkişafının stimullaşdırılması;
  
• 
  yerli aparıcı elmi məktəblərin qorunması və inkişafı;
  

• 
  elm və texnika sferasında sağlam rəqabət və sahibkarlıq üçün şəraitin yaradılması, innovasiya fəaliyyətinin stimullaşdırılması və himayə edilməsi; ölkənin lazımi milli təhlükəsizliyi və müdafiə qabiliyyətinin təmin edilməsi məqsədi ilə elmi tədqiqatlar və işlənilmələr üçün şəraitin yaradılması;
  
• 
  elm və təhsilin inteqrasiyası, bütün səviyyələrdə peşəkar elmi kadrların hazırlaşdırılmasının bütöv sisteminin inkişaf etdirilməsi;
  
• 
  tədqiqatlarin, təşkilat və dövlətin intellektual mülkiyyət hüquqlarının qorunması;
  
• 
  açıq informasiyaya maneəsiz daxil olma və onunla sərbəst bölüşmə hüququnun təmin edilməsi;
  
• 
  müxtəlif mülkiyyət formalı elmi-tədqiqat və təcrübi- konstruktor təşkilatlarının inkişafı, kiçik innovasiya sahibkarlığının himayə edilməsi;
  
• 
  elmi nailiyyətlərdən geniş istifadə edilməsi üçün iqtisadi şəraitin formalaşdırılması, ölkə iqtisadiyyatı üçün məlum elmi-texniki nailiyyətlərin geniş yayılmasına köməklik göstərmək;
  
• 
  elmi işin nüfuzunun yüksəldilməsi, alim və mütəxəssislərin həyatı və işi üçün lazımi şəraitin yaradılması;
  
• 
  elmin müasir nailiyyətlərinin ölkənin gələcəyi üçün əhəmiyyətli olmasının təbliği.
  

İnnovasiya siyasətinin əsasları ölkədə real iqtisadiyyata, sosial və siyasi vəziyyətə uyğun olan qanunvericilik aktlarının külliyyatının qəbulu yolu ilə qorunur. Məhz, bu normativ hüquqi sənədlərdə idarəetmənin subyekt və obyektləri, onların hüququ, vəzifələri və məsuliyyəti təyin edilir.

Qanunvericilik innovasiya və elmi-texniki fəaliyyətin əsas

tənzimləyicisidir.Müasir şəraitdə innovasiya fəaliyyətinin normativ-hüquqi tənzimlənməsi aşağıdakıları təmin edən qanun və normativ aktların işlənüməsini və qüvvəyə minməsini nəzərdə tutur:

• 
  dövlətin, ictimai təşkilatlar, müəssisələr və fərdi
  

şəxslərin öz gəlirlərinin böyük bir hissəsinin bu vəsait payina güzəştli vergiqoyma və innovasiya fəaliyyəti məhsulunun reallaşmasından alınan mənfəətin innovasiya fəaliyyətinə yönəldilməsinə maraqlarının təmin edilməsi;

• 
  kooperasiya üzrə bütün iştirakçılar və tərəfdaşların innovasiya ideyasını və işlənilmələrini əmtəə halına çatdırılmasında və onun bazarda vergi ödənişindən azad edilmə və ya vergi normalarının azaldılması hesabına məhsulun reallaşmasında maraqlarının təmin edilməsi
  
• 
  innovasiya fəaliyyəti iştirakçılarının təminatlı və güzəştli kreditin alması imkanının təmin edilməsi;
  
• 
  elmi kollektivlərin və eləcə də ayrı-ayrı alimlərin və mütəxəssislərin intellektual mülkiyyət hüquqlarının müdafiəsinin təmin edilməsi;
  
• 
  innovasiya prosesləri icraçılarının və iştirakçılarının bu prosesləri maliyyələşdirən investorların hamı tərəfindən tanınan sosial statusu və sığorta müdafiəsinin təmin edilməsi.
  

7.