1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

Eduard Sepir (Eduard Sapir, 1884-1939). Amerika dil-
çisi və antropoloqu Sepir Avropa, Asiya və Amerika qitələ-
rində yaşayan bir çox xalqların dillərini bilirdi. Onu dil 
nəzəriyyəsinin bir sıra problemləri də çox maraqlandırırdı.
Sepirin çoxcəhətli yaradıcılığı müasir dilçiliyin müxtə-
lif aktual problemləri ilə əhatə olunmuşdur. Onun elmi 
fəaliyyətində dilçilik elminin təsnifıni vermək, dil və mə-
dəniyyətin əlaqəsini müəyyənləşdirmək və sair məsələlər 
xüsusi yer tutur.
Sepir ABŞ-ın yerli xalqlarının dillərinin tədqiqi ilə 
məşğul olan alimlərdəndir. O, Kanada və Meksika xalq-
larının bir çoxunun dil quruluşunu öyrənmiş və təsvir et-
mişdir.
Sepirin linqvistik görüş və mülahizələri onun “Dil” 
(1921) adlı əsas nəzəri əsərində, “Dilçiliyin elm kimi vəziyyə­
ti” (1929) və başqa məqalələrində əks etdirilmişdir.
Ümumiyyətlə, Amerikada strukturalizmin inkişafına 
Sepir böyük təsir göstərmişdir. Lakin onu da qeyd etmək 
lazımdır ki, o, yalnız struktur dilçilik çərçivəsində qalma-
mış, ondan çox-çox kənara çıxmışdır.
E.Sepir dilə mədəniyyətşünaslıq aspektindən də 
yanaşmışdır. O, dillə mədəniyyətin münasibəti, əlaqəsi 
məsələsinə xüsusi fikir vermişdir. Dil və mədəniyyətin 
münasibəti məsələsinə dair Sepirin mülahizələri Amerika 
dilçiliyində dillə mədəniyyətin, adət və ənənənin əlaqəsini 
öyrənən etnolinqvistikanın əsasını qoymuşdur.
Etnolinqvistika sahəsində Sepirin ideyaları Benjamen 
Uorf (1897-1941) tərəfindən davam etdirilmişdir.
Uorf ixtisasına görə dilçi deyildi. O, yanğınsöndürən 
texnika üzrə mühəndis idi. Uorf boş vaxtlarında Amerika 

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
125
hindilərinin həyatı, dili, mədəniyyəti, adət və ənənələri ilə 
maraqlanmış, dil faktlarını qeydə almışdır. Nəzəri və linq-
vistik bilik əldə etmək üçün Eduard Sepirin mühazirələrinə 
qulaq asmışdır. O, elmi-nəzəri biliklə silahlandıqdan sonra 
topladığı materialları tədqiq edərək 1930-cu illərdə elmi 
məqalələrlə çıxış etmişdir. Bu sahədə Uorfun tədqiqatları 
son dərəcə dərin və güclü olmuşdur. Dilçilikdə Sepir-Uorf 
fərziyyəsi çox məşhurdur.