A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Nedim-i Kadim (?, İstanbul -1670, İstanbul) Divan şairi. Medrese eğitimi gördü. Değişik medreselerde ders verdi. Gazel ve şarkılarıyla devrinin gözde bir şairi oldu. Özellikle gazelleri, kendinden sonraki divan şairlerini ve adaşı Nedim'i (ö. 1730) etkiledi.

Nefî(ö. 1635) mad. VI:62a, I:189c, 344b, 399a, II:501b, III:65b, 508a, IV:3l4c, V:504a, 508a, VI:62a, 151c.

Nefise Hanım Çeşmesi Etyemez'de, Küçük Langa Caddesi üzerindedir. 12337 1817'de Yeniçeri Ocağı serçavuşların-dan Ali Ağa'nın eşi Nefise Hanım tarafından inşa ettirilmiştir. İki mermer sütunun tuttuğu oymalı bir kemer içindeki büyük boy aynataşında istiridye kabuğu ve girland motifleri vardır. Kemerin üstünde düz bir korniş altında kitabe bulunmaktadır. Kornişten sonra istiridye kabukları ile süslü ve ortasında beyzi bir madalyon içinde "Maşallah" yazılı bir taç yer almaktadır. Teknesi ve setleri sağlamdır.

Nefs-i İstanbul L74c, 220a. Nehama, Joseph VII:400a. Nekropoller mad. VI:62c. İlgili madde: Mezarlıklar V:442a

Nektar Bira Fabrikası IL57b, 360c, IV: 133a.

İlgili madde:

Bomonti Bira Fabrikası II: 296a Nektar Birahanesi II:508b. NemUzade Galib Bey Konağı VL89c. Nemlizade Konağı IV:228c. NemUzade Tütün Deposu VII:232c Nemse, Bedros

İlgili madde:

Sahakyan-Nunyan Ermeni Lisesi VI:408c

Nemize (Yan), Bedros (1830, Palu -1893, İstanbul) Hassa mimarı. Hagop Balyan'ın yetiştirmesidir. 1870'te, Hagop Balyanin bağışıyla inşa edilen Or-taköy'deki tiyatro binasının ve 1886'da yeniden onarılan Samatya'daki Surp Kevork Kilisesi'nin mimarıdır. Çırağan ve Beylerbeyi saraylarının projelerini çizmiş ve inşaatlarına da nezaret etmiş-

tir. Eskiden Karaköy'deki Ziraat Ban-kası'nın yerinde bulunan Hallaçyan Ham'nın da mimarıdır.

IV:552c. Nemzur Hanım IV:420a.

Nene Hatun Mahallesi Esenler İlçesi'nde yer alır. Fatih, Menderes, Fevzi Çakmak, Mimar Sinan, Davut Paşa, Çifte Havuzlar mahalleleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 20.066'dır.

Neo Jordania III:453c.

Neogotik Mimari mad. W:65a, 4l2a.

Neoklasik Mimari mad. V7:65c, I:432b,

II:449c. ilgili madde-.

Cevrî Usta Camii II:423c Neoklasik Üslup III:89a.

Neologos 23 Temmuz 1866'da yayıma başlayan, 1922'de kapanan Rumca gazete. Kurucusu Stavros S. Vutiras (d. 1841) genç yaşta gazeteciliğe başladı, birkaç Rumca gazetede çalıştıktan sonra Neologos'u kurdu. Gazete dünyadaki bütün Yunanca basm içinde önde bir yer alarak, İstanbul'un evrensel kültür merkezi niteliğine de katkıda bulundu. Patrikhane yanlısı gazetelere karşı daha modern anlayışta olduğundan İstanbul Rumları tarafından tutuldu ve bu arada onların savunuculuğunu üstlendi. II. Meşrutiyet'te Yunan taraftarlığını açığa vurmaya başlamış, I. Dünya Savaşı sırasında yayımını kesmiş, Mütareke'de bütün gücüyle ve açıktan Yunan çıkarlarını savunmuştur.

VI:353c.

Neorion mad. VI:66a, I:l6la, 233c, II:407c, VI:253a, VII: 12a.

Neorönesans Mimari mad. W:66b,

I:432a.

Nerdübanlı Han V:50b. Nerses V (Aşdaraglı) IV:549a. Nerses Şınorhali IV III:185c. Nersesyan Yermoniyan İlkokulu

I:533c.

Nerval, Gerard de mad. VI:66c, IIL375a, VL54la.

Nesih IV:l6c.

Nesime İbrahim IV:355c.

Nesimî Efendi (ö. 1684, Şeyh Seyyid) V:397c.

Nesin, Aziz (1915, İstanbul) Yazar. Kara Harp Okulu'nu bitirdi. Subaylıktan ayrılarak gazeteciliğe başlamış, Sabahattin Ali ile birlikte birbiri ardı sıra kapatılan Markopaşa, Malumpaşa ve Merhumpaşa adlı mizah dergilerini çıkarmıştır. Gene Zübük, Medet, Baştan, Yeni Baştan da onun çıkardığı mizah dergi ve gazeteleri arasındadır. Aziz Nesin "Düşün" yayınevini de kurmuştur. Karagöz, Tan, Gerçek, Akbaba, Dolmuş, Yeni Gazete, Akşam, Ulus, Öncü, Tanin, Günaydın,

Yeni Ortam, Milliyet, Cumhuriyet, Barış, Görüş ve daha birçok gazetede, dergide sayısız yazı ve röportaj yayımlamıştır. Yüzden fazla kitabı basılmış, bunların bir kısmı kırkı aşkın yabancı dile çevrilmiştir. 1972'de kendi adına bir vakıf kurarak eserlerinin tüm yayın hakkını bu vakfa devretmiş, kuruluşu ise kimsesiz, yoksul çocukların eğitimine vakfetmiştir. Görüşlerinden ötürü çeşitli kovuşturma ve tutuklamalara uğrayan ya da kendisine karşı olanların can kasdiyle saldırılarına maruz kalan Aziz Nesin mizah yazarı, ama aynı zamanda gazeteci, siyaset yazarı olarak da Türkiye'nin kültürel ve siyasi düşün hayatında seçkin bir yer kazanmış, Türkiye Yazarlar Sendikası genel başkanlığı yapmış, çok sayıda yerli ve yabancı ödüle layık görülmüştür.

I:73b, 167a, 215a, 487a, II:448a, IV:232c, V:209a, 302a, VII:202b, 203a.

Nesl-iCedid Kulübü 1908'de İstanbul'da kurulmuş dernek. Kurucuları Nafi Atuf (Kansu), Arnavut Mustafa, Mehmed Şerafeddin, Mühendis Mazhar (Neriman), Mehmed Ali Şevki (Sevündük), Adil beylerdi. Prens Sabahaddin'in Te-şebbüs-ü Şahsi ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti'nin II. Meşrutiyet dönemindeki devamcısıydı. Önemli bir varlık gösteremeyen örgüt 1911'de kapatıldı.

VII: 18b.

Neslişah Cami mad. VJ:67a, VII:70c. Neslişah Hanım Sultan

ilgili madde: Neslişah Camii VI:67a

Neslişah Mahallesi Fatih İlçesi'nde yer alır. Hatice Sultan, Keçeci Karabaş, Mimar Sinan, Arpa Emini, Fatma Sultan mahalleleri ve Eyüp İlçesi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 7.323'tür.

Neslişah Sultan Mescidi İstinye'de, Değirmen Sokağı'ndadır. II. Bayezid'in torunu Neslişah Hanım Sultan tarafından 947/1540'ta yaptırılmış, daha sonra çeşitli onarımlar görmüştür. 1957' de yıktırılarak yeri yola katılmıştır. Daha sonra yerine aynı adı taşıyan yeni bir cami yapılmıştır. Kagir duvarlı, kırma çatılı caminin harimi sivri kemerli pencerelerle aydınlanmakta, silindir gövdeli minare kare tabanlı bir kaidenin üzerine oturmaktadır.

Nestle Çikolata Fabrikası II:295c, 296a. Nestorion III:528c.

Neşatâbâd Ortaköy'le Kuruçeşme arasında, Defterdarburnu'nda, 18. yy'ın sonunda "Hatice Sultan Sarayı" olarak ün kazanan sahilsarayın yerinde bulunmaktaydı. Bu mevkide ilk olarak I. Ahmed döneminde (1603-1617) defterdar olan Ekmekçioğlu Ahmed Paşa'nın (ö. 1619) sarayının bulunduğu bilinmektedir. Bu sarayın yerinde 1690'larda Boğ-dan Voyvodası Kantemiroğlu'nun yalı-

sı ve sonra gene defterdar olan İbrahim Paşa'nın sarayı yer almıştı. İbrahim Paşa'nın sarayı daha sonra Sadrazam Ali Paşa'ya verilmişti. Ali Paşa'nın 17l6'da şehit olması üzerine miriye geçen sarayın 1725'te Sadrazam Damat İbrahim Paşa'ya verildiği bilinmektedir. 1730'da Damat İbrahim Paşa'nın, 1735'te de eşi Fatma Sultan'ın ölümü üzerine tarih sahnesinden çıkan Neşatâbâd 1780'de doğan Rabia Sul-tan'a doğum armağanı olarak tahsis edilmişti. Ancak Rabia Sultan'ın yaşamının çok kısa sürmesi üzerine saray bu kez de III. Mustafa'nın kızı ve III. Selim'in kardeşi olan Hatice Sultan'a geçmiş ve 1793'te yenilenmişti. 18. yy' m sonunda İstanbul'u tasvir eden gra-vürleriyle tanınan Antoine-Ignace Mel-ling, komşu Selim Paşa Yalısı'nı da ekleyerek sarayı genişletti ve tüm iç dekorasyonunu ve bahçelerini yeniden düzenledi. Hatice Sultan'ın ölümü üzerine sahilsaray önce Kazasker Mustafa Rakım Efendi'ye, daha sonra da en büyük kızı Saliha Sultan'a ve diğer kızlarına geçti. II. Abdülhamid döneminde Zekiye ve Naime sultanlar için Neşatâbâcl'm yerinde iki yalı yapıldı.

IV:19b, V:183a, VI:141c. NeşatîVI:151b. Neşet (Hoca) mad. VI.-67b. Neşet (ö. 1807) III:67a. Neşet Atay Bey VI:48a. Neşet Bey (ö. 1889) IL529c. Neşet Suyu II:150a.

Neşet Süleyman Efendi (ö. 1749, Hoca) VII:l66a.

NeşrîV:333a, VIL179c. Neuen Türkei I:213c. Neumark, Fritz IV:248b. Neuner, Jakob Anton II:158c.

Nevâbâd Kasrı Kandilli'de IV. Murad'ın yaptırdığı kasır. 1042/1032-33 tarihinde yaptırılmış, 18. yy'da bakımsızlıktan harap olduğu için yıktırılmıştı.

Nevbahar Camii IV:Ic.

Nevbahar Mahallesi Fatih İlçesi'nde yer alır. Seyit Ömer, Deniz Abdal, Ördek Kasap, Molla Şeref, Murat Paşa, Keçi Hatun, Hobyar ve Davut Paşa mahalleleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 9.632' dir.

Neve Şalom Sinagogu (Balat) IMOb, ila, VII:401a.

Neve Şalom Sinagogu (Kuledibi) mad.

VI:67c, I:187a, V:115a. Neveser Vapuru mad. VI:68b.

Nevfidan Kadın Efendi (ö 1855) V:408c.

Nevi VI: 154a.

Nevizade Sokağı IV:269b.

Nev-Müslinı Divan-ı Hümayun toplantılarında gündeme geçilmezden önce Müslüman olmak isteyen gayrimüs-

Nevnlhal Hatun Çeşmesi

334

335

Nişan Taşları

linıler varsa ilkin bunlarla ilgili işlem yapılırdı. Kanun ve gelenek gereği kişiye ilkin kelime-i şehadet getirtilir, sadrazam tarafından bir avuç akçe ihsan olunur, defterdara ayrıca elbise akçesi vermesi yine sadrazamca emredilir, bir divan çavuşu yeni Müslüma-m nöbetçi cerraha götürüp sünnet ettirir; kendisine Müslüman adı verilerek bir de destar hediye edilirdi. Ayrıca 50 akçe de merhem akçesi verilmesi kanundu. Böylece Müslüman olanlara halk nev-müslim, resmi ifadeyle de "şeref-i İslam ile müşerref olan" denirdi.

Nevnihal Hatun Çeşmesi (Tarabya)

II:488c.

Nevres Bey (Udi) mad. VI:68c, III:308a. V:45b,186c,560c,VLl6lc, 199a, 299a, VII:137c, 209c, 563a.

Nevres Paşa (1826, istanbul -1872, Nice [Fransa]) Devlet adamı ve besteci. Enderun'da yetişti. Kayınpederi Kemani Rıza Efendi'den keman öğrendi. Abdü-laziz'in (hd 1861-1876) musahipliğinden başmabeyinciliğe yükseldi. Mec-lis-i Vâlâ üyeliği, maliye nazırlığı yaptı. Sözleri Bayburtlu Zihni'ye ait "Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş'le başlayan şehnaz divanı en tanınmış eseridir.

Nevres-i Kadim bak. Abdürrezzak Efendi (Nevres)

Nevruz Âdetleri mad. VI:69b. Nevruz Efendi VII: 170a. Nevsal-ı Ermeniyan IIL190b. Newton, Charles T. III:52c, 429b. Neylî V:183c. Neyyir, Neyyire mad. VI: 70a, 538c,

549b. Neyzen Tevfik bak. Kolaylı, Tevfik

(Neyzen)

Neyzi, Ali IV:40c.

Nezafet-i Fenniye Müdüriyeti

Nezih Neyzi IV:40b.

Nezihe Muhiddin II:288b, IV:346b, 351c, 354c, 355c.

Nezihe Veli IV:354b.

Nezir Ağa Çeşmesi Kasımpaşa'da, ibadullah Camii'nin altında bulunmaktaydı. 1114/1702'de darüssaade ağalarından Nezir Ağa tarafından, kesme taştan yaptırılmıştı. İki buçuk satırlık tarih kitabesini şair Nedim yazmıştı.

Nişan (Surp) Kilisesi Kartal İlçesi'nde, Kartal'da, Soğanlık Sokağı no. 6'dadır. Eremya Çelebi Kömürciyan'a göre 1776'da yaptırılan kilise 19. yy'm başında Harutyun Amira Bezciyan tarafından yeniden inşa ettirilmiştir. 1857' de bir kez daha, kagir olarak yenilenmiştir. Bu inşanın banisi Ekmekciba-şı Hagop Noradunkyan'dır. Kilise İstanbul'daki az sayıdaki çift galeri katlı ibadethanelerdendir. Ermeni toplu-

munun yerleşiminden uzak bir kilise olduğundan Meryem Ana'nın göğe alınış yortusunun dışında yılda birkaç kez açılmaktadır.

II:223c, III:184b. Nıvakık Osmanyan III:189b.

Nıvart, Mari (1853, İstanbul -1884, İstanbul) Ermeni asıllı tiyatro oyuncusu. İlk kez 1873'te Bedros Mağakyan'ın topluluğunda sahneye çıktı. 1874-1878 arasında Güllü Agop'un Osmanlı Ti-yatrosu'nda, 1881'den ölümüne kadar da Mınakyan'la çalıştı. Sahne hayatının en parlak döneminde, Ahmed Mid-hat'ın onun için çevirdiği Kamelyalı Kadın oyununda başrolü oynarken zehir içerek intihar etti.

Nıvart Suat Hanım VII:114c. Nicolaus I (Papa) III:328c.

Nicolay,Nicolas de mad. VI:70c, L293c, II:120b, 120b, III:202a, 26lc, IV:458b, VI:540c.

Nicolle, Maurice IL5c.

Nida Efendi (ö. 1927) VH:113b.

Niebermann, Franz (19. yy - 20. yy) Alınan kökenli mimar. 19. yy'ın sonlarında İstanbul'da yaşadı. Yıldız Sara-yı'nda ve Hazine-i Hassa'ya bağlı yapım çalışmalarında görev aldı. Bazı yazarlar Niebermann'ın aslında mimar olmayıp sarayda marangozluk yaptığını belirtmektedir. Padişah, Niebermann'ı küçük adıyla François olarak çağırdığı için Niebermann, İstanbul'da daha çok M. François olarak tanınmıştır. Etfal Hastanesi'nin yapımı sırasında mimar olarak adı geçen Niebermann'ın burada adı bilinmeyen bir Alman mimarla birlikte çalıştığı belirtilmektedir. Adına bazı belgelerde de rastlanmaktadır. Bu belgelere göre Yıldız Şale Köşkü yapımında çalıştığı gibi Etfal Hastanesi civarına nakledilen bir köşkün yeniden kurulmasında da görevlendirilmiştir. Yıldız Sarayı kompleksi içinde, bugün mevcut olmayan Yeni Saray'ın yapımının da ona ait olduğu söylenmektedir.

ilgili madde:

Etfal Hastanesi III:220b Niebuhr, Carsten mad. W: 71 c. Niego, Joseph V:302b. Nifos VII:492c. Nigâr binti Osman III: 548a. Nigâr Cemal IV: 346a.

Nigâr Hanım mad. VI:73b, I:372b, II:287b, IV:350b,-'V:407c, VI:l65a.

Nigârî mad. V7:73c, I:36la, III:40b, VI:504b.

Nightingale, Florence mad. VI: 72b, I:346a, IV:562a, 5ö7a, VL512b.

Nigoğos (Surp) Kilisesi Beykoz İlçesi'nde, Mehmet Yavuz Caddesi no. 14'te-dir. Aziz Nikolaos'a (Saint Nicholaus, Noel Baba, Surp Nigoğayos) ithaf edilmiştir. İlk kez 1776'da inşa edilen ki-

lise 1834'te Canik Amira'nın maddi katkılarıyla yeniden inşa edilerek ibadete açılır. 1838, 1946, 1962, 1974 ve 1982'de onarımlar geçirmiştir. Yalın bir bazilik kilise olan Surp Nigoğayos, İstanbul'daki tüm sunağı sedef ile kaplı ilk ve tek kilisedir.

II:194a, I

Nigoğos (Surp) Kilisesi Topkapı'da, Pos-tayolu Caddesi, no. 159'dadır. Kara-gümrük'teki aynı adlı kiliseye el konmasından sonra 17. yy'ın başında Top-kapı'daki bu kilise ahşap olarak inşa edildi. 1813 ve 1823 tarihlerinde onarımlar geçiren kilise 1831'de Vartan Kalfa Tıngıryan'ın eliyle yeniden inşa edildi. 1894'teki depremde hasar görerek onarıldı. I. Dünya Savaşı sırasında askeri karargâh olarak kullanılan kilise 1927'de bir onarım daha geçirerek tekrar ibadete açıldı. Duvarları taş örülü kilise İstanbul'daki yandan girişli az sayıdaki kiliselerden biridir. Taştan çan kulesi zariftir. Bunun dışında ilginç bir noktası yoktur.

III: 184a.

Nigoğosyan, Suhag III: 183a. Nihanî (ö. 1564, Torlak Çelebi) III:64b.

Nika Ayaklanması mad. VI: 74b, I:423b, 439a, 446c, II: 347a, IV:76c, V:311c, VI: 127a, 435a, 523a, VII:245a, 427a, 548b.

ilgili maddeler:

Ayaklanmalar I:438a

Belisarios II:151c

İustinianos I IV:308c

Maviler ve Yeşiller V:310c Nike Kabartması mad. VI: 75a. Nikeforos I IV:154b.

Nikeforos n Fokas II:74b, 74c, IV:71c, V:220c, 278a, VII:22b, 343c.

Nikeforos m Botaneiates I:439b.

İlgili madde:

Botaneiates Sarayı IL311b Nikeforos (Giritli) IV: 1 84a. Nikeforos (Kayser) III:l45c. Nikeforos (Patrik) IV:153c. Niketas (Bitinyalı) IV:153c. Niketiates IV:154c, V:451c. Nikitadis, Nikolaos (Mimar)

İlgili maddeler: Yeoryios (Ayios) Kilisesi VII:488a

Yeoıyios (Ayios) Kiparissas Kilisesi VTI:488c

Nikoğos Ağa mad. VI.-75c, V:529a, VI:475b.

Nikola (Grandük) I:38c, 467b. Nikolaidis, Dimitrios VI:354a. Nikolaki (Kemençeci) V:83b. Nikolaki Kalfa VII:133a. Nikolaki Seferoğlu IV:l46c. Nikolaos (Ayios) IL293a. '

Nikolaos (Mimar) bak. Nikitadis, Nikolaos Nikolaos (Ayios) Ayazması VTI:195c.

Nikolaos (Ayios) Kilisesi (Ayakapı) mad. VI.-76c, IL429a, V:l60c.

Nikolaos (Ayios) Kilisesi (Ayvansaray) I:494a, VII:273a.

Nikolaos (Ayios) Kilisesi Büyükada'da, Ayios Nikolaos Manastırı'na aittir. Bizans döneminden beri varlığı bilinen ve 1868'de yeniden inşa edilen kilise, kubbeli bazilika plan tipinde, kagir bir yapıdır. Kubbe, naosta merkezi mekânı belirleyen dört mermer sütunu bağlayan kemerler üzerinde yükselir.

Nikolaos (Ayios) Kilisesi (Galata) mad. VI:76a, V:20c.

Nikolaos (Ayios) Kilisesi Heybeliada' dadır. Daha küçük bir kilisenin yerinde, 1857'de inşa edilmiş, 1894'teki depremde harap olunca büyük ölçüde onarılmıştır. Haç planlı, kagir yapının naosunda dört taşıyıcı ile belirlenen merkezi mekân, taşıyıcıları bağlayan kemerler üzerindeki kasnağa oturan kubbe ile örtülmüştür. Naosun batısında iki katlı galeri yer alır. Naosun doğusundaki mermer ikonostasis, ahşap ambon ve ahşap despot koltuğu oy-ma-kabartma tekniğinde bezenmiştir.

Nikolaos (Ayios) Kilisesi (Samatya) mad. VI:77b, IV:153b.

Nikolaos (Ayios) Kilisesi (Topkapı) mad. VI: 78a.

Nikolaos (Ayios) Kilisesi Yeniköy'de, Hamit Vehbi Sokağı'ndadır. 1772'de yanan kilise, 1812 ve 1839'da yenilenmiştir. Bazilikal plan tipindeki kagir yapının naosu üç nefli olup, nef ayrımı beşer sütun ile sağlanmıştır. Naosun batısında ahşap galeri yer alır. Orta nefin örtüsü tonozdur. Avluda bulunan, üst bölümü mermer çan kulesi 1888'de yaptırılmıştır.

Nikolas I Mistikos V:56c

Nikolas m Grammatikos (12. yy) 1084-1111 arasında Konstantinopolis patriği. Konstantinopolis'te eğitim gördü. Yaşamını burada tamamladı. I. Aleksi-os (hd 1081-1118) tarafından patrik olarak atandı ve başkenti etkisi altına alan birçok dinsel tartışmada aktif rol oynadı. Politik durum gereği Papa II. Urbanus ile ittifak kurmaya çalıştı. Şehirde İoannes Prodromos (Vaftizci Yahya) adına bir manastır kurdu. Stu-dioslu Teodoros'u tasvir ettiği sanılan birçok resmin aslında Nikolas'a ait olduğu sanılır.

Nikoşi, Panayotaki III:289a, 290b.

Nil Apartmanı I:356c.

Nil Pasajı Beyoğlu'nda, Asmalımescit Sokağı ile bugünkü adıyla Gönül, eski adıyla Timoni Sokağı arasında yer alan pasaj. İlk yapıldığı sırada Fransız Pasajı adım taşıyordu. İstanbul'un ünlü lokantacılarından Rudolph Fischer, 1930'

lann sonlarında Tünel'deki lokantasını yakınlarına bırakıp, pasajın karşısında (bugünkü Yakup) Nil adıyla bir lokanta açtı ve zamanla bu lokantanın kazandığı ün nedeniyle, pasajın da adı Nil'e dönüştü.

I:355a.

Nilüfer V:534c. Nilüfer Hatun Türbesi IV:4l2b.

Nime'1-Ceyş mad. VI: 78c, I:65c, VII:443b, 563b.

Nimet Abla Gişesi mad. VI: 79a, 1642e. nli madde:

Piyango Bayileri VI:258a Nimet Cemil IV:350b, 365a. Nimet Hanım (Katırcıoğullarından)

IV:489c. Nimet Hanım (Keçecizade Reşad

Fuad'ın annesi) VI:317a.

Nimet Özden Camii Şişli İlçesi'nde, Esentepe'de, Büyükdere Caddesi üzerindedir. Bâniyesi "Nimet Abla" olarak tanınan ünlü piyango bayii Hacı Nimet Özden'dir. Caminin inşasına 1964' te başlanmış, her şeyiyle tamamlanması 20 yıl kadar sürmüştür. Büyük bir avlu içinde yer alan cami, tamamen kesme taştan inşa edilmiştir. Ortada bir kubbe ve etrafında üç yarım kubbesi ile merkezi planlı bir yapıdır. Kubbesi onaltıgen bir kasnağa oturmakta, kasnakta yuvarlak kemerli pencereler yer almaktadır. Mihrap önü mekânı dikdörtgen bir bölüm halinde güney cephesinden taşkınlık gösterir. Tek şe-refeli taş minaresinin şerefe altı sta-laktitlidir. Avluda konik külahlı, dar saçaklı bir örtüye sahip mermer hazneli bir şadırvan bulunur. Yapının içi klasik bezeme örneklerinin kullanıldığı Kütahya çinileri ile süslenmiştir.

Nimet Abla Gişesi VI:79a Nimet Remide IV:355c.

Nimet Vapuru Şehir Hatları İşletmesi yolcu vapuru. Şirket-i Hayriye'nin 58 baca numaralı vapuruydu. 1906'da, İskoçya Glasgow'da Fairfield Shipb. Cop. tezgâhlarında buharlı yolcu vapuru olarak inşa edildi. Tarabya adlı bir de eşi vardı. 122 grostonluktu, 30,4 m uzunluğunda, 5,9 m genişliğindey-di. Sukesimi 2,1 m kadardı. Tek uskur-lu olup saatte 10 mil hız yapıyordu. Yaz kış 250 yolcu alabiliyordu. 18 Nisan 1906 tarihinde hizmete girdi. Süvarisi ünlü Süreyya Kaptan, başmakinis-ti Mehmet Usta idi. Boğaz'da daha çok karşılıklı seferlerde kullanıldı. 16 Ekim 1964'te hizmet dışı bırakıldı.

Nimetullah Efendi (ö. 1817, el-Buharî)

VL38b, 5l6c.

Nimetullah Hanım II:229c, IV:489c. Nimetullah Yatı IV:60c.

Nimfaion mad. W:79c, I:139b. İlgili madde:

Maksemler V:278b Nimfeum Maksimus II: 180a, 319a. ilgili madde:

Nimfaion VI:79c Ninniler mad. VI:80a.

Nirven, Saadi Nâzım (1889, İstanbul -1980, İstanbul) Bakteriyolog ve araştırmacı. Askeri Tıbbiye'yi bitirdi. İstanbul Belediyesi Sular İdaresi'nde bakteriyolog olarak çalıştı (1930-1960). İstanbul'daki su tesisleri konusunda istanbul Sulan (1946) ve Fatih Devri İstanbul Su Medeniyeti (1952) adlı çalışmaları vardır.

IV:507c, V:4a. Nirven, Suat II:345b, IlIoöOb, VII:562b.

Nisa Serezli Aşkıner Sevgi Evi Oyuncuları VLSla.

Nisa Serezli-Tolga Aşkıner Tiyatrosu

mad. Vt:80c.

Nisan Yağmuru Eskiden nisan ayında yağan ilk yağmurun suyunun bereket ve sağlık verdiğine inanılırdı. Topkapı Sa-rayı'nda Kiler Koğuşu görevlileri bu yağmurun suyunu "nisan tası" adı verilen ve üzerinde çeşitli dualar yazılı olan taslarda toplayıp padişaha sunarak bahşiş alırlardı. Nisan yağmuru suyu, tekkelerde ve evlerde de toplanır; hastalara, çocuklara ve yaşlılara içiri-lirdi.

Nisbetiye Kasrı mad. VI:81a, III:70b, 223b.

Nisbetiye Mahallesi Beşiktaş İlçesi'nde, Zincirlikuyu'nun doğusunda yer alır. I. Levent adı da verilen Levent merkezinin güneyinden başlayarak, Ortaköy' ün üstündeki sırtlara dek uzanır. Doğusunda Etiler bulunur. Nüfusu (1990) 12.105'tir.

II:l66a.

Nisbetiye Olayı Tahttan indirilen Ab-dülaziz'in intihar etmesinden bir gece önce (3 Haziran 1876) yeni padişah V. Murad'ın, kardeşi şehzadelere, Bebek sırtlarındaki Nisbetiye Kasrı'nda vermeyi tasarladığı ziyafet. Ancak, Şehzade Abdülhamid (II.) aldığı bir ihbar üzerine bu davetin iptal edilmesine önayak olmuştu. Unutulan bu olay, 1881 'deki Yıldız Mahkemesi'nde II. Abdülhamid tarafından, Midhat Pa-şa'nın suçlanmasına bir gerekçe olarak gösterildi ve Abdülaziz'i öldürtmekle itham edilen Midhat Paşa'nın, Nisbetiye daveti sırasında da Osmanlı şehzadelerini öldürtmeyi tasarladığı iddia edildi.