9) Bilişsel terapilerin teori ve teknikleri tümevarım metoduna dayalıdır. Teori sırasında hem hasta hem de terapist çeşitli hipotezler kurar ve bu hipotezlerin doğruluğunu araştırır. Bunu yaparken veriler toplanır, analiz edilir ve hiçbir hipotez yeterince araştırılmadan doğru kabul edilmez. Terapi bir bakıma hastayı bir bilim adamı gibi düşünmeye yönlendirir.
9) Bilişsel terapilerin teori ve teknikleri tümevarım metoduna dayalıdır. Teori sırasında hem hasta hem de terapist çeşitli hipotezler kurar ve bu hipotezlerin doğruluğunu araştırır. Bunu yaparken veriler toplanır, analiz edilir ve hiçbir hipotez yeterince araştırılmadan doğru kabul edilmez. Terapi bir bakıma hastayı bir bilim adamı gibi düşünmeye yönlendirir.
10) Ev ödevleri, bilişsel terapilerin en değişmez ve vazgeçilmez öğelerindendir. Hastanın haftada bir terapi oturumlarına gelerek sorunlarının üstesinden gelmesini beklemek gerçekçi değildir. Hasta kendisi için ne kadar çok çaba harcarsa, tedavi o kadar hızlı gider. Tedavi oturumlarında konuşulanların yaşama geçmesi amacıyla, oturumlar arasında hastanın kendi kendine yürüttüğü aktivitelere ev ödevi denir. Ev ödevleri bilginin beceriye dönüştürülmesi için gerekli aktiviteleri içerir. Bu ödevler bilisel düzeyde (otomatik düşüncelerin incelenmesi gibi) verilebileceği gibi davranışsal biçimde (üzerine gitme gibi) de verilebilir (Beck ve Emery,2006 ).
Olumsuz otomatik düşüncelerin tanınması (Sokratik Sorgulama):(o an aklından ne geçiyordu?): Kişinin belirgin sorunlarına ilişkin olan bu düşünceler, içeriğinin ve anlamının ne olduğuna bağlı olarak belirli duygularla ilişkili olan düşüncelerdir. Genellikle çok kısa gelip geçici seri ve örtüktürler. Sözcükler ya da imajlar seklinde oluşurlar. Kişiler genellikle bu otomatik düşüncelerinin üzerinde durmadan ve değerlendirmeden doğru olarak kabul ederler. Terapide otomatik düşüncelerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve onlarla daha işlevsel bir şekilde yüzleşilmesi genellikle duygularda olumlu yönde bir değişmeyi sağlamaktadır. Otomatik düşüncelerin sorgulanması; “Bu düşünce için ne gibi kanıtlarınız var?” “Bu durum için başka bir bakış açısı olabilir mi?” “Başka bir açıklama biçimi var mı ?” “Acaba bir başkası bu durumda nasıl düşünebilir?” gibi sorularla uygulanmaktadır
İşlevsel olmayan düşünceler kayıt formu
İşlevsel olmayan düşünceler kayıt formu danışanın otomatik düşüncelerini daha etkin bir şekilde değerlendirerek sıkıntısını azaltmak için kullandığı bir “çalışma formu”dur. Örnek bir Kayıt formu;
Dikkati başka yöne çevirmek:Danışanın düşüncelerini hemen anında değerlendirip, düşünce tarzını değiştirmesini sağlamak çok daha etkilidir. Ancak bunu yapmanın mümkün olmadığı durumlarda dikkatin dağıtılması, farklı yerlere yönlendirilmesi ya da basa çıkma kartlarının kullanılması yoluna gidilmektedir.
Dikkati başka yöne çevirmek:Danışanın düşüncelerini hemen anında değerlendirip, düşünce tarzını değiştirmesini sağlamak çok daha etkilidir. Ancak bunu yapmanın mümkün olmadığı durumlarda dikkatin dağıtılması, farklı yerlere yönlendirilmesi ya da basa çıkma kartlarının kullanılması yoluna gidilmektedir.
Etkinlik programı: Danışanın etkinliklerini izleme, yaptıklarından hoşlanma, başarabilme durumlarının ölçümü ve analizi, olumsuz ruh durumlarının ölçümü ve izlenmesi, hoş ve zor etkinliklerin planlamasını kapsamaktadır.
Davranış denemeleri: Davranışsal deneyler, danışanın düşünce ve varsayımlarının doğrudan sınanmasına yardımcı olan ve tek basına ya da Sokrat tarzı sorgulama ile birlikte kullanılan önemli bir değerlendirme tekniğidir.
Davranış denemeleri: Davranışsal deneyler, danışanın düşünce ve varsayımlarının doğrudan sınanmasına yardımcı olan ve tek basına ya da Sokrat tarzı sorgulama ile birlikte kullanılan önemli bir değerlendirme tekniğidir.
Problem çözme: Problem çözme becerilerinin kazandırılmasında, sorunun belirlenmesi, çözüm yollarının düşünülmesi, bir çözümün seçilip uygulamaya konulması ve ise yarayıp yaramadığının değerlendirilmesi gibi aşamaları içermektedir
Gevseme (Beck, 2001; Savasır, Soygüt ve Kabakçı, 2003): Gevşeme egzersizleri seans sırasında öğretilip pratik yapılmaktadır.
Gevseme (Beck, 2001; Savasır, Soygüt ve Kabakçı, 2003): Gevşeme egzersizleri seans sırasında öğretilip pratik yapılmaktadır.
Gevşeme egzersizleri bireyin korkulan bir durumla karşılaşacağını düşündüğünde ortaya çıkan fizyolojik belirtilerin derecesini izlemede ve kontrol altında tutmada yardımcı olur. Farklı kas gruplarını gevşetme yoluyla bireylere rahatlama öğretilir. Önce seanslarda bireylere gevşeme egzersizlerinin nasıl kullanılacağı gösterilir ardından ev ödevi olarak verilir. Bu egzersizlerin etkisi üzerine konuşulur. Başlangıçta 16 kas grubu ile çalışılır daha sonra farklı kaslar üzerinde de çalışılır. Birey vücudunu dinlemeyi, gergin olan kaslarını farketmeyi ve bu kasları gevşetmeyi öğrenir. Bu teknikler daha sonra kaygı yaratan durumlarda kullanılır. Tekniklerin kullanılması bireylere kaygı yaratan durumlarla başa çıkmalarında yardımcı olur.
Akıcı- Duygusal Rol Yapma: Aynı zamanda tez-antitez denilen bu teknikte terapist önce danışandan belirli bir inancının “duygusal” yönünü oynamasını ister. Kendisinin de “mantıksal” yönünü oynayacağını belirtir. Daha sonra roller değiştirilerek danışanın zihnini kurcalayan sorunlarına karşılık vermesine yardımcı olunur.
