Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

51. DÖYÜLƏN AXMAQ
Deyir, bir gün arvadın dosdu, aşnası var idi. Kişi bazardan gəlir, qazan alır gətirir evə. Deyir:

– A kişi, qazan aldın gətirdin?

Deyir:

– Aldım, gətirdim.

Baxır, deyir:

– Yaxşı qazandı, amma bir şeyi örgəndin?

Deyir:

– Nəyi?

Deyir:

– Qazan satannan örgəndinmi mən bunun içinə nə qədər duz tökməliyəm?

Kişi məhətdəl qalır. Deyir:

– Yox, arvad, yadıma düşmüyüf.

– Onda böyüh səyfə yol vermisən, get örgən, gəl.

Gəlir qazan satanın yanına, misgərin. Keşmişdə qazanı misgərlər düzəldirdi. Misgər görür ki, qazan satdığı kişi gəlif.

– A kişi, nə lazımdı?

Deyir:

– Başaa dönüm, arvad deyir ki, qazana nə qədər duz töküm?

Misgər başa düşür ki, arvad bunu evdən uzaxlaşdırıf. Belə baxır, deyir ki, kişi, bir belə (söyləyici bir ovcunu göstərir – top.), bir də bir belə (söyləyici iki ovcunu göstərir – top.). Yəni yarısın­nan bişirəndə bir qısma, ağzınnan bişirəndə iki qısma. Bu da mə­­nim kimi yaddaşdan zəyif imiş, yaddan çıxmasın deyə, bir belə, bir də bir belə deyə-deyə gəlir. Düzü-biyabannan gəlirdi, görür ki, bir cütcü yer şumluyur, toxum səpir. Bunun böyrünnən keçəndə salam əvəzinə deyir:

– Bir bir belə, bir də bir belə – eliyə-eliyə yadınnan çıxmasın deyə gəlir. Cütcü vedrəni qoyur yerə, – o vaxt səbət oluf, heç vedrə də olmuyuf, cəvəran deyirdilər, vedrə ölçüsündə hörürdülər çubux­dan – qoyur yerə, qarğa qovmax üçün ağac götürürdülər, ağacı gö­türür, tez gəlir:

– Kopoğlu, nə bir belə, bir belə deyirsən? Niyə qarğış eliyir­sən?

Deyir:

– Başaa dönüm, bəs nə deyim?

Deyir:

– Belə şey görəndə denən ki, Allah bunnan bol eləsin, Allah buna bərəkət versin, Allah bunnan çox eləsin.

İndi bu gəlir.

– Allah bunnan çox eləsin, Allah bunnan bol eləsin – deyə-deyə gəlir yolnan. Görür bir yerdə vahsey-şahsey, bir kəntdə vur çat­dasın qopufdu. Gəlir deyir ki, Allah bunnan çox eləsin, Allah bunnan bol eləsin, həmişə bu gündə, filan. Bu səfər tutub burda möhkəm döyüllər. Deyir:

– Başınıza dönum, öldürmüyün məni, nə deyim, nə deyim?

Deyillər:

– Belə şey görəndə, deynən axır görəcəyiniz olsun, belə şeylər görmüyəsiniz, Allah sizə bir də belə şeylər gösdərməsin.

Gəlir, yolda görür bir kəntdə vur-çatdasındı. Girir mağara:

– Axır görəcəyiniz olsun, Allah sizə bu günü gösdərməsin.

Bu səfər də olan-qalan sümüyünü burda əzişdirillər. Deyir:

– Ə, məni öldürmüyün, bəs mən nağarım, neyniyim?

Deyillər:

– Belə şey görəndə qol götür oyna, papağıı tulla göyə.

Gəlir, indi görür bir kişi qabağında öküz gəlir. Papağını belə tulluyur, paltarını heylə tulluyur, öküz ürkür, yükü tulluyur. Öküz yiyəsi tutur bunu, qalanını da bu əzişdirir.

– Ə, məni öldürmə, bəs nağarım, nə deyim?

Deyir:

– Belə şey görəndə əlinə ot al, trü-trü elə.

Deyir, bu gəlir görür ki, bir kişi dalında ot şələsi gəlir. Otu yolur, uzadır, deyir:

– Trü-trü.

Kişi şələni qoyur yerə, deyir:

– Adamsan, adam oğlusan, filan-beşməkan.

– Ayə, məni öldürmə, bəs nağarım?

Deyir:

– Belə şey görəndə keç arxasınnan qaldır, qoyma düşməyə.

İndi gəlir, deyir, keşmişdə belə çayın kənarında arvatdar paltar yuyurdular. Gəlir arvadın birini dalınnan qaldırır, arvad başı üsdə düşür suya. Arvatdar yığışır bunu döyüllər. Deyir, möhkəm döyüllər. Deyir:

– Aaz, məni öldürmüyün, bəs mən nağarım, nə deyim?

Deyillər ki, belə şey görəndə kənardan qaç, gendən qaç, yaxın gəlmə.

Bir kəntdə gecə ev yarmışdılar, oğruları gəzirdilər. Komanı görəndə götürülür. Deyillər:

– Odey, oğru qaşdı.

Yüyürüllər, tutuf gətirillər, basıllar dama. Elə onnan bu da canını qutarır, arvad da.