Baki – 2021 Elmi redaktor: adiU-nun “İqtisadiyyat və idarəetmə “ kafedrasının müdiri: I e. d.,professor Y. Kəlbiyev

Liberallaşma tədbirlərinin sayı

Mövqe	1991	1995	1997	2000
İnvestisiya rejimlərinə dəyişiklik edən ölkələrin sayı	35	64	76	69
Dəyişikliklərin sayı, o cümlədən	82	112	151	150
- liberallaşma və ya birbaşa xarici sərmayələrin stimullaşdırılması	80	106	135	147
- birbaşa xarici sərmayələrə nəzarətin gücləndirilməsi	2	6	16	3

Mənbə: World Inoesment Report 2001 – United Nations Conference on Trade and Development, United Nation, NY and Geneva, 2001, p.6

İqtisadçıların əksəriyyəti, o cümlədən M.Kastels [149, s.69] dəqiq nəzərə çarpan liberallaşma meyllərini və istehsal faktorlarının hərəkəti yolunda yaranmış maneə­lə­rin götürülməsini informasiya-texnoloji inqilabın inkişafı ilə əlaqələndirirlər. 1970-ci illərdə vahid sistem kimi yaranan yeni texnologiyaların əlçatanlığı 1980-ci illərdə sənaye cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə sosial-iqtisadi restrukturlaşma prosesinin əsas özülü olmuşdur. 1980-ci illərdə “böyük yeddilər”ə daxil olan ölkələrin iri kor­porasiya və hökumətlərinin başçılıq etdiyi bazarların əks-nizamlanması və liberal­laş­ması uğrunda hərəkat yeni telekommunikasiya şəbəkələrinin və informasiya sistem­lərinin geniş yayılmasına səbəb oldu. Bu isə öz növbəsində dünyada istehsalın və ticarətin seqmentləşmiş ixtisaslaşması üçün də zəmin yaratdı. Səmərəli idarəetmə sistemi sərmayə rejimlərinin liberallaşması əsasında istehsalın transmilliləşdirilməsi layihələrinə ölkələri daha fəal qoşulmağa stimullaşdırdı.

Müxtəlif ölkələrin qanunvericiliyinin fərqliliyi, dövlətlərin və təsərrüfat subyektlərininarasında müba­hisələrin və ciddi problemlərin yaranmasının qaçılmaz olduğunu nəzərə alaraq, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin tənzimlənməsinin vahid universal mexaniz­minin yaradılmasına tələbat yaranmışdır. Bu da müxtəlif üsulların və metodların (tarifləri, qiymətləri, vergi, kredit, mal və xidmət) tətbiqi ilə bazarın, sahib­karlıq fəaliyyətinin tənzimlənməsini zəruri etmişdir.
Transmilli bizneslə bağlı məsələlərin həllinin baza şərtləri BMT nizamna­məsində də əks olunmuşdur. Nizamnamənin 55-ci maddəsində deyilir ki, xalqların özünütəminetməsinə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı kömək edir.
Dövlətlərarası tənzimləməyə beynəlxalq təşkilatların təsir mexanizmi mövcud beynəlxalq hüquq sistemi əsasında qurulur.Beynəlxalq hüquq transmilli biznesdə birgə funksiyaların yaradılmasına imkan verir. Beynəlxalq hüquq normalarının köməyi ilə dövlətlər müxtəlif sahələrdə qarşılıqlı münasibətlərin həyata keçirilmə­sin­də ümumi qəbul edilmiş standartlar müəyyən edir. Beynəlxalq hüququn tənzimləyici funksiyası dövlətlər tərəfindən qəti olaraq qəbul edilmiş qaydaların qəbul edilməsində özünü göstərir. Beynəlxalq hüquq dövlətləri müəyyən davranış qaydalarına əməl etməyə məcbur edən normaları özündə əks etdirir. Beynəlxalq hüquqda dövlətlərin maraqlarını və beynəlxalq hüquq­larını qanuni qoruyan mexanizmlər mövcuddur.