Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

ÇEŞMİBÜLBÜL

Osmanlı cam sanatında Beykoz işi(-») diye adlandırılan ürünlerden biri. "Bülbül gözü" anlamına gelir.

1845'te devlet yönetimine geçen Bey-koz-Çubuklu'daki cam ve kristal irrialat-hanesiyle, bu semtte daha önce kurulmuş olan imalathanelerde üretilmiştir.

Çeşmibülbül kelimesinin yöredeki "Çeşm-i Bülbül" adlı eski bir çeşmenin adından mı yoksa ürünlerin üstündeki çizgilerin bülbül gözüne benzetilmesinden mi geldiği kesinlik kazanmamıştır.

Çeşmibülbül diye adlandırılan cam eşyaların benzerlerine ilk kez 16. yy'da Venedik'te rastlanmaktadır. Venedikli cam ustalarının buluşu olan çeşmibülbüller zamanla bütün Avrupa'ya yayılmış, istanbul'da da beğeniyle karşılanmıştır. Ancak çeşmibülbüllerin istanbul'da yaygınlık

kazanması 19. yy'a rastlar, istanbul'da bu yüzyılın ortasında, Avrupa'da üretilen çeşmibülbül türü eşyanın Türk zevkine göre geliştirilmiş biçimleri üretilmeye başlanmıştır.

Çeşmibülbüller önceden hazırlanmış cam çubuklar halindeki kalıp üzerine sıcak cam sarılması, döndürülerek üflenmesi, normalden biraz daha düşük ısılı fırınlarda uzun süre bekletilmesi gibi zahmetli, özen gerektiren bir dizi işlem sonunda üretilir. Beykoz işi çeşmibülbüller, üzerlerinde ince çizgiler yanında kalın çizgiler de bulunması, ince ve kaliteli olmalarıyla Batı'da üretilen benzerlerinden ayrılırlar. Çeşmibülbül, bir cam üretim tekniği olarak en çok sürahi, karlık, bardak, vazo, gülabdan, avize, laledan, kâse, fincan, yemişlik ve tespih gibi eşyalar üzerinde uygulanmıştır. Spiral çizgilerin uyum halinde yerleştirilmesi esasına dayanan çeşmibülbüllerde en çok kullanılan renkler süt mavisi, koyu kırmızı, zümrüt yeşili ve beyazdır. Ayrıca altınlı, kabartma çiçekli ve tezhipli çeşmibülbüller de vardır.

Çeşmibülbül üretimi, Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ tarafından, eski istanbul zevkinin cam eşyada yeniden canlandırılması amacıyla günümüzde de sürdürülmektedir.

Bibi. F. Bayramoğlu, Türk Cam Sanatı ve Beykoz işleri, İst., 1974; N. Bayraktar, İstanbul Cam ve Porselenleri, İst., 1982; Ö. Küçü-kerman, Cam Sanatı ve Geleneksel Türk Camcılığından Örnekler, Ankara, 1985; ay, Beykoz Fabrikası; Boğaziçi'nde Başlatılan Sanayi, Ankara, 1988; ay, "Boğaziçi Camcılığının Ünlü Eserleri: Çeşmibülbüller", Türkiyemiz, S. 66 (1992), s. 4-12; Büngül, Eski Eserler, I, 88-89; Ü. Özgümüş, "Cam", DÎA, VII, 38-41.

istanbul

ÇETİNTAŞ, SEDAT

(1889, Arapgir - 6 Ocak 1965, İstanbul) Mimar.

1918'de Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Akademisi) Mimarlık Bölü-mü'nü bitirdi. Bir süre serbest çalıştıktan sonra Maarif Vekâleti Hars Müdürlü-