Blogumuzu ziyarYt etmYyi unutmayın: utopiaderslik blogspot com

<sub>İnstitusionalizm – bütövlükdY iqtisadi fYaliyyYtin effektliyinin tYmin olunmasında institutların (dövlYtin, tYşkilatların, idarYlYrin) mühüm rol oynadığını Ysaslandıran iqtisadi nYzYriyyY. Bu nYzYriyyY XX Ysrin 20-30-cu illYrindY meydana gYlmişdir.

İmic – firma vY onun istehsal etdiyi YmtYYlYr haqqında yaradılan tYsYvvür.

İstehlak büdcYsi – ailYnin gYlir vY xYrclYrinin balansı. Bu, ailYnin müxtYlif qruplarının hYyat sYviyyYsini sYciyyYlYndirir.

İstehlak dYyYri – şeyin faydalılığı, insanın hYr-hansı bir tYlYbatını ödYmYk qabiliyyYti.

İstehsal (maddi) – cYmiyyYtin mövcud olması vY inkişafı üçün zYruri maddi nemYtlYrin yaradılması prosesi. İ. insanların tYbiYtY münasibYtidir. İstehsal adamların hYyat fYaliyyYtinin tYbii şYraiti olmaqla yanaşı, onların digYr fYaliyyYt növlYrinin dY maddi Ysasıdır.

İstehsal vasitYlYri bazarı – bazarın tYrkib hissYsi, istehsal vasitYlYrinin alqı-satqısını reallaşdıran mexanizm.

İstehsal amillYri – istehsalda istifadY olunan iqtisadi resurslar, torpaq, kapital (istehsal vasitYlYri), YmYk, sahibkarlıq qabiliyyYti, sYmYrYli idarYetmY.

İstehsal vasitYlYri – YmYk vasitYlYri vY YmYk cisimlYrinin (predmetlYrinin) mYcmusu.

İstehsal vaxtı – istehsal vasitYlYrinin istehsal dairYsindY olduğu vaxt.

İstehsal fondlarının dövranı – istehsal fondlarının hYrYkYti prosesindY onun ardıcıl surYtdY bir formadan başqa formaya çevrilmYsi vY yenidYn YvvYlki formaya qayıtması.

İstehsal fondlarının dövriyyYsi – ayrıca bir YmYliyyat kimi deyil, dövri surYtdY tYkrar olunan dövran, dövranların cYmi.

İstehsal istehlakı – istehlakın bir növü; istehsalın tYlYbatını ödYmYk üçün istehsal vasitYlYrinin istehlakı. BilavasitY istehsal prosesindY hYyata keçirilir. Xammalın, maşının, avadanlığın, yanacağın vY s. istehsal prosesindY istehlakı.

İstehsal xYrclYri – mYhsulun istehsalı vY reallaşdırılmasına sYrf olunan mYsrYflYrin cYminin pulla ifadYsi.

İstehsal potensialı – ölkYnin, sahYnin, müYssisYnin iqtisadi gücünün dYyYrcY vY maddi Yşyaca sYciyyYlYndirilmYsi; istehsal aparatının maksimum hYcmdY mYhsul istehsal etmYk qabiliyyYtini ifadY edir.

İxtisaslaşma – fYrdlYrin, firmaların, regionların, yaxud ölkYnin resurslarından istifadY etmYklY bir (bYzYn bir neçY) növ mYhsulu istehsal etmYlYri vY xidmYtlYrin görülmYsi.

İxrac – hökumYtin, firmaların, ayrı-ayrı şYxslYrin ölkYdY istehsal edilYn vY başqa ölkYlYrY satılması mYqsYdilY YmtYY vY xidmYtlYrin dünya bazarına çıxarılması.

İcarY – Ysas fondların bir qisminin (hissYsinin), müYyyYn ödYnclY, müvYqqYti istifadYyY verilmYsi.

İcarY intizamı – hYr bir işçinin, kollektivin, sahibkarın daha yüksYk idarY etmY sYviyyYsindY qYbul edilmiş qYrar, sYrYncam vY göstYrişlYrY dYqiq YmYl edilmYsi; sahibkarların bağladıqları müqavilYlYri vY öhdYliklYri vaxtında icra etmYsi.

İctimai iaşY – Yhalini tam qidalı yemYklYrlY tYmin etmYk mYqsYdindY olan xalq tYsYrrüfatı sahYsi.

İş vaxtı – qanuna müvafiq müYyyYn edilmiş vaxt; işçinin işdY olduğu vaxt.

İş qüvvYsi – insanın fiziki vY mYnYvi qabiliyyYtinin mYcmusu.

İşY görY YmYk haqqı – YmYyin ödYnilmYsi forması; bu formada işçi istehsal etdiyi mYhsulun, yaxud yerinY yetirdiyi işlYrin kYmiyyYt vY keyfiyyYtinY uyğun olaraq haqq alır.

İşsizlik sYviyyYsi – işsizlYrin sayının qeydY alınmış iş qabilyyYtli fYhlY vY qulluqçuların ümumi sayına nisbYtinin göstYricisi.

İşsizliyin tYbii sYviyyYsi – tam mYşğulluq zamanı olan işsizlik sYviyyYsi.

İşsizlik – iş axtaran, işlY mYşğul olmayan Yhalinin mütlYq miqdarı vY ya onun ümumi YmYk qabiliyyYtlilYrY faizlY nisbYti.

İzafi dYyYr – YlavY, üstYlik dYyYr; K.Marks tYliminY görY, izafi dYyYr istehsal prosesindY fYhlYnin YmYyilY öz iş qüvvYsinin dYyYrindYn artıq yaratdığı vY sahibkar tYrYfindYn havayı mYnimsYnilYn dYyYrdir.

İzafi mYhsul – bilavasitY istehsalda vY xidmYt prosesindY yaranan milli gYlirin bir hissYsi; cYmiyyYtin ehtiyaclarının ödYnilmYsinin maddi Ysası.
- K -

Kalkulyasiya – xYrc növlYri üzrY mYhsul vahidinin maya dYyYrinin hesablanması.

Kapital – geniş mYnada mYnfYYt gYtirmYk qabiliyyYtindY olan hYr şey; dar mYnada istehsal amillYrindYn biri – istehsal etmYk üçün lazım olan vY YmYklY yaradılan bütün resurslar. MaliyyY kapitalı, insan kapitalı ifadYlYri dY işlYdilir.

Kartel – inhisar birliyi forması; iqtisadiyyatın müYyyYn sahYsindYki eyni müYssisYlYr arasında istehsalın hYcmi, satış bazarı, qiymYtlYr vY digYr kommersiya şYrtlYri barYdY inhisarçı razılaşma.

Kapital qoyuluşu – iqtisadiyyatın hYr hansı bir sahYsinY Ysaslı qoyuluş.

Kapitalın hYrYkYt balansı – tYdiyyY balansının tYrkib hissYsi; ölkYyY kapitalın gYtirilmYsi vY ölkYdYn çıxarılması YmYliyyatlarının hesabı.

Kapitaltutumlu YmtYY - nisbYtYn daha çox miqdarda kapital tYtbiq etmYklY istehsal olunan mYhsul.

Kateqoriya – iqtisadi nYzYriyyYdY müxtYlif hadisYlYri vY kYmiyyYt göstYricilYrini ifadY edYn anlayışlar. MYsYlYn, pul, YmtYY, tYlYb, tYklif, rYqabYt, mYnfYYt vY s.

Kapital ixracı – 1) mYnfYYt YldY etmYk mYqsYdilY vYtYndaşların, şirkYtlYrin vY dövlYtin başqa ölkYlYrdY yerlYşdirdiyi kapital; 2) ölkYnin vYtYndaşlarının vY firmalarının başqa ölkYlYrdYn real aktiv vY qiymYtli kağızlar YldY etmYk üçün sYrf etdiklYri mYblYğ.

Kadastr – obyektin (torpaq, bina vY s.) gYlirliliyini vY qiymYtlYndirilmYsi haqqında informasiya olan sYnYd (reyestr).

Kağız pullar – tYdavül vasitYsi kimi istifadY olunan kağız pul nişanları. Banknotları (Yskinasları) vY xYzinY biletlYrini ifadY edir.

Keynsçilik – istehsal amillYrinin tam istifadY olunmadığı şYraitdY tarazlıq vYziyyYtini tYhlil edYn makroiqtisadi nYzYri istiqamYt. C.M.Keynsin adı ilY bağlı olan bu istiqamYt iqtisadiyyatın dövlYt tYrYfindYn tYnzimlYnmYsinin zYruriliyini Ysaslandırmışdır.

Klirinq – ölkYlYr, kompaniyalar, firmalar, müYssisYlYr arasında qarşılıqlı ödYmY yolu ilY aparılan nağdsız hesablaşma; qarşılıqlı ödYmYlYr mYhsulla hYyata keçirilir.

Komanda iqtisadiyyatı – maddi resursların dövlYtin mülkiyyYtindY olduğu şYraitdY mYrkYzlYşdirilmiş planlaşdırma ilY istehsalın tYşkili, idarYedilmYsini vY istiqamYtlYndirilmYsini tYşkil edYn üsul.

Kommersiya – 1) ticarYt; 2) mYnfYYt YldY etmYk mYqsYdi ilY ticarYt fYaliyyYti ilY mYşğul olmaq.

Kommersiya krediti – istehsalçı müYssisYnin digYr alıcı müYssisYyY YmtYYni möhlYtlY satması; kommersiya kreditinin Ysas alYti vekseldir.

Kommersiya riski – prosesin inkişafı vY bazarın vYziyyYtinY dair kifayYt qYdYr dYqiq vY dYyanYtli mYlumatların olmadığı qeyri-müYyyYnlik şYraitindY gYlirlYrin azalması, yaxud itirilmYsi ilY bilavasitY bağlı olan qYrarlar qYbul edilmYsi.

KombinYlYşmY – sYnayedY istehsalın tYmYrküzlYşmY forması; kombinYlYşmYdY bir istehsalın mYhsulları digYrlYri üçün xammal, yarımfabrikat, yaxud yardımçı material olur; kombinYlYşmY bir müYssisYdY müxtYlif istehsalların birlYşmYsinY Ysaslanır.

Kompaniya – bir neçY müstYqil mülkiyyYtçinin kapitallarını birlYşdirYn sahibkarların müYssisYsi, firması, şirkYti, birlik.

Konqlomerat – inhisar birliyi növü; texnoloji cYhYtdYn bir-birilY YlaqYsi olmayan müxtYlif sahYlYrin müYssisYlYrinin birliyi;konqlomerat bir-biri ilY funksional YlaqYsi olmayan müYssisYlYrin iri kompaniyalar tYrYfindYn udulması yolu ilY yaradılmışdır.

Konsern – formal olaraq müstYqil, lakin üzYrlYrindY maliyyY nYzarYti qoyma yolu ilY bir sıra müYssisYlYri birlYşdirYn inhisar birliyi.

Konsorsium – müYyyYn maliyyY tYdbirlYrinin hYyata keçirilmYsi üçün bir neçY iri bank, şirkYt vY s. firmaların müvYqqYti birlYşmYsi.

Konsessiya – ölkY daxilindY sYnaye müYssisYlYri tYşkil etmYk, hasilatla mYşğul olmaq üçün dövlYt tYrYfindYn ayrı-ayrı şYxslYrY, şirkYtlYrY vY ya başqa dövlYtY verilYn hüquq, imtiyaz;

Konsentrat – faydalı qazıntıların saflaşdırılması nYticYsindY YldY edilYn yarımfabrikat qarışığı.

Kompensasiya – YvYzini vermYk, qarşılığın ödYnilmYsi; müvazinYtlYşdirmY.

Konversiya edilmYyYn valyuta – digYr xarici ölkYlYrin valyutalarına müstYqil vY qeyri-mYhdud miqdarda dYyişdirilY bilmYyYn valyuta.

Konyunktura – bazarda yaranmış tYlYb vY tYklifin sYviyyYsi, bazarın fYallığı, qiymYtlYrlY, satış hYcmlYri ilY sYciyyYlYnYn iqtisadi situasiya.

Kooperativ – vYtYndaşların mülkiyyYt payı Ysasında yaratdıqları könüllü tYşkilat;

Kooperasiyalaşma – müYyyYn mYhsulu birgY hazırlayan vY özünün tYsYrrüfat müstYqilliyini saxlayan müYssisYlYr arasında uzunmüddYtli istehsal YlaqYlYri sistemi.

Korporasiya – hüquqi vY fiziki şYxslYrin tYsYrrüfat müYssisYlYri yaratmaq mYqsYdilY qanunla öhdYlik götürmüş könüllü tYşkilat (sYhmdar müYssisY).

Kombinat – xammalı eyni mYnbYdYn alan sYnaye müYssisYlYrin birliyi.

Korrupsiya – ölkYdY mYmurların vY ictimai xadimlYrin dövlYt sYviyyYsindY bir-birinY rüşvYt vermYsi.

Kupon – dividend vY ya faiz şYklindY sahibinY müYyyYn gYlir gYtirYn qiymYtli kağızın (sYhm vY ya istiqraz) faiz talonu.

Krona – Çexiya, İsveç, Norveçin vY s. ölkYlYrin pul vahidi.

Kror – CYnub-ŞYrqi Asiyanın bir sıra dövlYtlYrindY iri pul vahidi (10 milyon rupiyY bYrabYrdir). Kruzeyro – Braziliyanın pul vahidi (100 sentavoya bYrabYrdir ).

Kupyura – üzYrindY nominal dYyYri göstYrilmiş Yskinas, sYhm, istiqraz vY digYr qiymYtli kağızlar.

Kredit – borc kapitalının hYrYkYt forması; banklar tYrYfindYn fiziki vY hüquqi şYxslYrY geri qaytarılmaqla, faizi ödYnilmYklY, müYyyYn müddYtY vY tYminatla verilYn borcdur.

Kredit bazarı – borc kapitalı bazarı; borc verYnlY borc alan arasında münasibYtlYrin mYcmusu. Kredit bazarı borcvermYnin bütün formalarını – kommersiya, bank, istehlak, dövlYt, beynYlxalq kreditlYrini YhatY edir.

Kredit siyasYti – makroiqtisadi sabitliyi, pul tYdavülünü sabit saxlamaq, inflyasiyaya yol vermYmYk siyasYti.


- Q -

Qanun – tYbiYt vY cYmiyyYtdY hadisY vY proseslYri tYnzimlYyYn ali qaydalardır; qanun hadisY vY proseslYrdY Yn mühüm, sabit, tYkrarlanan, sYbYb-nYticY YlaqYlYrinin ifadYsidir. Qanunlar obyektivdir, insanların arzusundan, istYyindYn asılı olmayaraq fYaliyyYt göstYrir. İnsanların yaratdığı qanunlar isY hüquqi qüvvYyY malikdir, onları dYyişdirmYk, yenisi ilY YvYz etmYk olar. Hüquqi qanunlar da alidir, mövcud dövlYtin bütün vYtYndaşları onlara tabe olmalı, onlara YmYl etmYlidir. İqtisadi qanunlar da obyektiv olub iqtisadi proseslYri tYnzimlYyir (tYlYb qanunu, tYklif qanunu, rYqabYt qanunu vY s.).

Qapalı valyuta, (konvertlYşmYyYn valyuta) – yalnız bir ölkY YrazisindY istifadY edilYn valyuta. ksYr inkişaf etmYkdY olan ölkYlYrin valyutaları konversiya olunmayan valyutadır.

Qarant (zYmanYt) – bu vY ya digYr öhdYliyin yerinY yetirilmYsinY tYminat (zYmanYt) vermYk. ÖhdYlik yerinY yetirilmYdikdY qarant mYsuliyyYt daşıyır.

Qapalı iqtisadiyyat – öz daxili imkanları hesabına fYaliyyYt göstYrYn, ixrac vY idxal YmYliyyatları ilY mYşğul olmayan ölkYnin iqtisadiyyatı.

Qapalı tipli korporasiya – açıq hYrracda sYhmlYr satmayan korporasiya.

Qarışıq iqtisadi sistem – müxtYlif mülkiyyYt formaları vY tYsYrrüfat formalarının eyni vaxtda mövcud olduğu iqtisadiyyat. Qarışıq iqtisadi sistem müxtYlif mexanizmlYrdYn istifadY olunmaqla tYnzimlYnir.

Qarşılıqlı İqtisadi Yardım Şurası (QİYŞ) – sosialist dövlYtlYrinin çoxtYrYfli YmYkdaşlığının beynYlxalq iqtisadi tYşkilatı. 1949-cu ildY yaradılmışdır.

Qeyri-elastik tYklif – elastik Ymsalının tYklif vahidindYn az olması; qiymYtin dYyişmY faizinin tYklifin hYcminin dYyişmY faizindYn çox olması.

Qeyri-elastik tYlYb – elastik Ymsalının tYlYb vahidindYn az olması; qiymYtin dYyişmY faizinin tYlYbin hYcminin dYyişmY faizindYn çox olması.

Qeyri-istehsal fondları – qeyri-istehsal sahYsinin müYssisY vY tYşkilatlarının sYrYncamında olan, istehsal prosesindY bilavasitY iştirak etmYyYn vY onun davam etdirilmYsinY dolayı yolla kömYklik göstYrYn mYnzil fondları, mYdYni-mYişYt ocaqları, binalar, qurğular vY s. daxildir.

Qeyri-mYhsuldar YmYk – bilavasitY mYhsulun vY dYyYrin yaranmasında iştirak etmYyYn YmYk.

Qeyri-mYhsuldar xYrclYr – istehsalın tYşkili, material resurslarının uçota alınması vY saxlanması proseslYrindY, elYcY dY istehlakçılarla olan müqavilY şYrtlYrinin pozulması vY s. sYbYblYrdYn yaranan mYsrYflYr (pul ifadYsi ilY).

QYnaYt – istehsal zamanı vYsaitdYn vY vaxtdan sYmYrYli istifadY edildikdYn sonra sYrYncamda qalan vYsait vY vaxt. QYnaYt edilmiş vaxt cYmiyyYt üçün Ysl sYrvYtdir.

QYnaYt rejimi – istehsal zamanı mövcud resurslardan vY vaxtdan sYmYrYli istifadY etmYklY az mYsrYflY vY az vaxtda daha çox nYticY YldY etmYk. mYk mYhsuldarlığını yüksYltmYklY canlı vY keçmiş YmYyY qYnaYt olunur.

QYnaYt edilmiş vYsait – gYlYcYkdY istifadYsi nYzYrdY tutulan toplanmış maddi vY pul vYsaitlYri.

Qızıl – parlaq metal; YmtYY istehsalı şYraitindY ümumi dYyYr forması, pul rolu oynayan YmtYY; hazırda qızıl pul rolunda çıxış etmir, adi metal olaraq istehsalda istifadY olunur.

Qızıl ehtiyatı – külçYlYr vY sikkYlYr halında qızıl ehtiyatı fondu olub, mYrkYzi emissiya bankına mYxsusdur; beynYlxalq hesablaşmalar aparılmasını hYyata keçirYrkYn ehtiyat fondu kimi fYaliyyYt göstYrir.

Qızıl pariteti – paritet müxtYlif ölkYlYrin valyutaları arasındakı nisbYti Yks etdirir; ölkYnin pul vahidi tYrkibindY xalis qızılın çYkisidir, bu ölkYnin qanunvericiliyi ilY rYsmilYşdirilir. DövlYt Bankı tYrYfindYn xarici valyutanın tYyin edilmYsindY baza kimi istifadY edilir.

Qızıl tYminatı – ölkYnin MYrkYzi Bankında qızıl ehtiyatı olub, bank emissiyasını ödYmYk üçün istifadY olunur.

Qızılın hYrYkYti – qızılın ölkYyY axıb gYlmYsi, yaxud xaricY axıb getmYsi.

Qızıl standartı – kağız pulların tYsbit olunmuş qiymYtlYr Ysasında qızıla sYrbYst dYyişdirilmYsinY vY qızılın xaricY sYrbYst aparılmasına icazY verYn pul sistemi.

Qız cYmiyyYti – inhisarların hakim olduğu inkişaf etmiş ölkYlYrdY nYhYng inhisar birliyi olan ana korporasiyanın (cYmiyyYtin) filialları.

QiymYt - YmtYY vY xidmYt vahidi üçün ödYnilYn pulun miqdarı.

QiymYt indeksi – qiymYtin dYyişmYsinin vY bunun bilavasitY Ysas amillYrin tYsiri nYticYsindY baş vermYsini müYyyYn etmYk mYqsYdilY hesablanan xüsusi göstYrici. Bundan mYhsulun nominal hYcmi ilY onun real hYcminY nisbYtini, inflyasiyanın sürYtini hesablamaqda istifadY olunur.

QiymYtin liberallaşdırılması – bazarda daha çox YmtYY daxil olması şYraitindY qiymYtin bazarda sYrbYst formalaşması. Bu prosesdY dövlYt qiymYti müYyyYn etmYkdYn kYnarda dayanır, qiymYtin qoyulmasına müdaxilY etmir.

QiymYt miqyası – müYyyYn ölkYdY pul vahidi kimi müYyyYn edilmiş metalın (qızılın vY yaxud gümüşün) çYki miqdarı. Q.m. xalis texniki funksiyanı yerinY yetirir: onun kömYyilY müYyyYn adda pul vahidi bütün YmtYYlYrin ölçülmYsinY vY istifadY olunmasına xidmYt edir. AzYrbaycanda Q.m. manatdır.

QiymYtin tarazlığı – rYqabYtli bazarda tYlYb vY tYklifin hYcminin bYrabYrliyi şYraitindYki qiymYt; YmtYY vY xidmYtlYrin nY artıqlığı, nY dY çatışmazlığı şYraitindY olan qiymYt.

QiymYtin sYviyyYsi – ölkYdY istehsal olunan YmtYY vY xidmYtlYrin qiymYtlYrinin illik orta sYviyyYsi.

QiymYt nYzYriyyYlYri – qiymYtin mahiyyYti, mYzmunu, dYyişmYsi vY rolunu öyrYnYn elmi istiqamYt.

QiymYtli kağız – sahibinin müYyyYn mülk vY ya pul mYblYğini ala bilmYsi hüququnu tYsdiq edYn qiymYtli kağız, pul vY ya YmtYY sYnYdi formasında olan borc öhdYliyi.

Qloballaşma (iqtisadiyyatda) – milli iqtisadiyyatların bir-birindYn daha çox qarşılıqlı asılılığa düşmYsi, vahid dünya iqtisadiyyatının yaranması prosesi.

Qlobus – Yerin çox kiçildilmiş kürYformasında modeli.

- L -


Laq – vaxt etibarı ilY bir hadisYnin onunla bağlı digYr hadisYyY nisbYtYn geri qalmasını, yaxud onu ötüb keçmYsini Yks etdirYn göstYrici.

Laffer Yyrisi – vergi daxil olmalarının vergi dYrYcYsindYn asılılığını Yks etdirir. Vergi dYrYcYsinin optimal hYddi olduğunu vY bu hYddin aşılmasının vergi daxil olmalarının azalması ilY nYticYlYnYcYyini göstYrir.

Lisenziya – ayrı-ayrı şYxslYrin vY tYşkilatların patentlY mühafizY olunan ixtiralardan, texniki biliklYrdYn, tYcrübYdYn, istehsal sirrindYn, ticarYt markasından, bYzi texnologiyaların tYtbiqindYn istifadY etmYlYrinY verilYn icazY.

Lisenziya ticarYti – “nou-xau” patent vY ixtiralara olan lisenziya sövdYlYşmYlYri dY daxil edilmYklY texnologiyalarda beynYlxalq ticarYt forması. PatentlYr vY onlarla YlaqYdar olan “nou-xau”-ların kompleks şYkildY verilmYsini nYzYrdY tutan lisenziya sazişlYri.

Lizinq – istehlakçıların sifarişi ilY satın alınmış Ymlakın (maşın, avadanlıq, dYzgah vY s.) onlara orta vY uzun müddYtY icarYyY vermYk mYqsYdilY hYyata keçirilYn xidmYt növü.

Likvidlik – hYr hansı bir mYhsulun pula çevrilmYk qabiliyyYti, tYk vY ya bir qrup fiziki şYxsin, firmanın vY ya hYr hansı başqa tYşkilatın, müYssisYnin öz maliyyY tYYhhüdlYrini (öhdYliklYrini) ödYmYk qabiliyyYtini Yks etdirYn göstYrici; tezliklY pula çevrilY bilYn.

Likvidik xüsusiyyYt – hYr hansı bir tYşkilatın, idarYnin, fiziki vY hüquqi şYxsin öz borcunu ödYyY bilmYk qabiliyyYti.

Limit – son norma. Ayrı-ayrı sahYlYrdY ehtiyat göstYricisi.

Limit qiymYtlYr – qiymYtin son hYddi; müYyyYn mYhsul növünün qiymYt sYviyyYsinin yuxarı hYddi.

Lokal bazar – bir neçY yaşayış mYntYqYlYrini birlYşdirYn hYr hansı bir bazar (yerli bazar).

Lombard - YhalidYn daşınan Ymlakı vY qiymYtli Yşyaları girov qYbul etmYklY borc verYn müYssisY; xidmYt növü.

Lorents Yyrisi – ölkYnin mYcmu pul gYlirlYrinin aztYminatlı vY yüksYk gYlirli ailYlYr arasında bölgüsünün qrafiki tYsviri. L.. gYlirlYrin bölgüsündY qeyri-bYrabYrliyin olduğunu aydın göstYrir.

- M-

Makroiqtisadiyyat – elmi tYlim; m.i. iqtisad elminin bütövlükdY iqtisadiyyatın xalq tYsYrrüfatı sYviyyYsindY ümumi qanunauyğunluqlarını öyrYnYn bölmYsi; makroiqtisadiyyat iqtisadi agentlYrin mYcmu davranışları haqqında elm.

Makroiqtisadi tarazlıq – makroiqtisadi sYviyyYdY tYlYblY tYklif arasında ümumi tarazlıq.

Maddi istehsal – maddi nemYtlYr yaradılan istehsal sahYlYri. Buraya YsasYn sYnaye, kYnd tYsYrrüfatı, tikinti, istehsala xidmYt edYn rabitY, ictimai iaşY daxildir.

Maddi tYlYbat – ödYnilmYsi zYruri olan maddi (çörYyY, mYnzilY, paltara vY s.) ehtiyaclar.

Maya dYyYri – mYhsulun istehsalı vY satışı ilY YlaqYdar xYrclYrin mYcmusu.

Makler – birjalarda sövdYlYrin bağlanması üzrY vasitYçilik edYn şYxs. MüştYrilYrin tapşırığı ilY vY onların hesabına iş görYn.

Marja – depozitlYrin, qiymYtli kağızların alış vY satış qiymYtlYri arasındakı fYrq.

Marjinalizm – XIX Ysrin 70-80-ci illYrindY tYşYkkül tapmış iqtisadi nYzYriyyY. Bu nYzYriyyYyY görY, hYr bir mYhsulun mübadilY dYyYri onun istifadY olunan son vahidinin dYyYrliyi ilY müYyyYn olunur.

Manufaktura – Yl YmYyinY vY YmYk bölgüsünY (sadY YmYk bölgüsü) Ysaslanan, muzdlu YmYk tYtbiqi ilY işlYyYn kapitalist – sahibkar müYssisYsi; M. XVI-XVIII YsrlYrdY QYrbi Avropada yaranmış vY sonra maşınlı istehsalla YvYz olunmuşdur.

MaliyyY kapitalı – inhisarçı sYnaye kapitalı ilY inhisarçı bank kapitalının qovuşmasından yaranan inhisarçı kapital; pul kapitalı.

MaliyyY bazarı – qiymYtli kağızlar, kredit vY valyuta bazarlarını YhatY edYn bazar.

MaliyyY – pul fondlarının yaranması, bölgüsü vY istifadYsi üzrY münasibYtlYr sistemi.

MaliyyY sistemi – dövlYtin maliyyY fYaliyyYtini vY maliyyY münasibYtlYrini tYnzimlYyYn qanunlar, qaydalar vY normaların mYcmusu (pul sistemi, maliyyY idarYlYri sistemi).

MaliyyY iqtisadi stabillYşmY – yüksYk inflyasiyanın aradan qaldırılmasına yönYlYn kompleks iqtisadi siyasYt tYdbirlYri. Bunlara büdcY kYsirinin aradan qaldırılması, faiz dYrYcYlYrinin artırılması, Yhali gYlirlYrinin mYhdudlaşdırılması vY s. daxildir.

Marketinq – tYlYbat amillYri mYsYlYlYrinin Ytraflı öyrYnilmYsi vY onların aktiv qeydiyyatı ilY mYşğul olması; ehtiyacların vY tYlYbatın tYdavül vasitYsilY ödYnilmYsinY yönYldilmiş fYaliyyYtin növü. Bazarın hYrtYrYfli öyrYnilmYsi; bazar iqtisadiyyatı şYraitindY idarYetmY üsulu kimi qiymYtlYndirilir.

Marketinqin mYqsYdi – şYxsi vY ictimai tYlYbatı ödYyY bilYn miqdarda satış hYcminY nail olmaqla, istehsalın yüksYk sYmYrYliliyinin vY gYlirliyinin tYmin edilmYsi.

Marketoloq – marketinq üzrY mütYxYssis.

Material tutumluğu – hYr hansı bir mYhsulun istehsalına material resurslarının sYrfini tYyin edYn, ictimai istehsalın iqtisadi sYmYrYlilik göstYricilYrinin Yn mühümlYrindYn biri.

Menecment – idarYetmY elmi vY fYaliyyYti; istehsalın gYlirliliyini vY sYmYrYliliyini yüksYltmYk mYqsYdilY idarYetmYdY tYtbiq olunan prinsip, üsul, forma vY vasitYlYrin mYcmusu.

Menecer – sahibkar tYrYfindYn tYyin edilmiş vY istehsalın idarY edilmYsini tYşkil edYn yüksYk ixtisaslı mütYxYssis.

Meliorasiya – qurutma, suvarma vY s. yolu ilY torpaqların münbitliyini yaxşılaşdırma.

Merkantilizm – ilkin kapitalizm dövründY (XVI-XVIII YsrlYr) yaranmış iqtisadi nYzYriyyY vY iqtisadi siyasYt. M. qızıl vY gümüşü Ysas sYrvYt hesab edir, bu sYrvYti artırmaqla ölkYni varlı etmYk ideyasını Ysaslandırmağa çalışırdılar.

Metod – tYbiYtdY, cYmiyyYtdY vY tYfYkkürdY baş verYn proseslYrin vY qanunauyğunluqların öyrYnilmYsinY yanaşmağın qayda vY üsulları sistemi.

Meqapolis – şYhYr aqlomerasiyalarının vY ya iri şYhYrlYrin birlYşmYsi nYticYsindY yaranan nYhYng şYhYr sistemi.

Metropoliya – müstYmlYkYsi olan ölkY.

Metodologiya – a) hYr hansı bir elm sahYsindY tYtbiq edilYn tYdqiqat üsullarının mYcmusu;

b) elmi dYrketmYnin prinsiplYri, formaları, üsulları vY formaları haqqında tYlim.

MYnfYYt – müYssisYnin ümumi gYlirdYn istehsal mYsrYflYri çıxıldıqdan sonra yerdY qalan hissY. MYnfYYt istehsalın sYmYrYliliyini yüksYltmYkdY hYrYkYtverici qüvvYdir.

MYcmu tYklif – müxtYlif qiymYt sYviyyYsindY tYklif oluna bilYn YmtYY vY xidmYtlYrin ümumi miqdarı, kYmiyyYti.</sub>