##book id= 357//book name= Bioloji kimya və molekulyar biologiya

##num= 15// level= 1// sumtest=20 // name= Hüceyrədə zülalların sintezi. Hazırlıq mərhələsi. Ribosomun quruluşu. E. coli - də ribosom RNT və ribosom zülallarının əmələ gılmısinin tınzimlənməsi //

1. Bu təkliflərdən hansı doğrudur?

A) müxtəlif birinci quruluşa malik nRNT - lərin sayı 61 + 1 - dir (amin turşularını kodlaşdiran kodonların sayına uyğun olaraq + formilmetionin nRNT - si)

B) müxtəlif birinci quruluşa malik nRNT - lərin sayı 61 - dir (amin turşularını kodlaşdiran kodonların sayına uyğun olaraq)

C) müxtılif birinci quruluşa malik nRNT - lərin sayı 20 - dir (amin turşularının sayına uyğun olaraq)

D) müxtəlif birinci quruluşa malil nRNT - lərin sayı 64 - dür (kodonların sayına uyğun olaraq)

E) müxtəlif üçüncü quruluşa malik nRNT - lərin sayı 20 + 1 - dir (amin turşularının sayına uyğun olaraq + formilmetionin nRNT - si)

2. Bu təkliflərdən hansı doğru deyildir?

A) aminoasilləşmə amin turşusunun aktivləşməsi deməkdir

B) nRNT ilə ona uyğun amin turşusu arasında kovalent rabitənin əmələ gəlməsinə rekoqnisiya deyilir

C) rekoqnisiyanın birinci mərhələsində amin turşusunun aktivləşməsi baş verir

D) rekoqnisiyanın ikinci mərhələsində amin turşusunun nRNT - yə birləşməsi baş verir

E) rekoqnisiya transilyasiyanın hazırlıq mərhələsidir

3. Bu təkliflərdən hansı doğru deyildir?

A) prokariotlarda ixtiyari polipeptidin sintezi məhz metioninlə başlayır

B) kodazanın 20 müxtəlif variantı ( amin turşularının sayına görə) mövcuddur

C) müxtəlif birinci, lakin eyni üçüncü quruluşa malik olan nRNT - lər eyni bir amin turşusunu akseptləşdirirlər və izoaksepter - nRNT - lər adlanırlar

D) rekoqnisiyanın hər iki mərhələsi aminoasil - nRNT - sintetaza (kodaza) fermenti vasitəsilə həyata keçirilir

E) amin turşusu ilə nRNT - si arasında rabitə yaranmasına aminoasilləşmə deyilir

4. Bu təkliflərdən hansı doğru deyildir?

A) ribosomlar - demək olar ki, membransız ən böyük hüceyrə orqanellalarıdır

B) ribosomlar - demək olar ki, bəlkə də ən mürəkkəb hüceyrə orqanellalarıdır

C) e. coli hüceyrəsində təxminən 10³ - 5x10³ - ə qədər ribosom olur

D) eukariot ribosomlarının xətti ölçüləri 220x320 Å - dir

E) prokariot ribosomlarının xətti ölçüləri 210x290 Å - dir

5. Ribosomların bölündüyü aşağıdakı siniflərdən hansı mövcud deyildir?

A) prokariot ribosomları, 70S

B) eukariot ribosomları, 80S

C) xromosom ribosomları, 90S

D) mitoxondri ribosomları, (heyvanlarda - 55S, göbələklərdə - 75S)

E) xloroplast ribosomları (ali bitkilərdə - 70S)

6. Aşağıdakı rRNT - lərdən hansı prokariot ribosomunun kiçik subvahidinin tərkibinə daxildir?

A) 16S rRNT

B) 5. 8S rRNT

C) 5 S rRNT

D) 18S rRNT

E) 23S rRNT

7. Aşağıdakı rRNT - lərdən hansı eukariot ribosomunun kiçik subvahidinin tərkibinə daxildir?

A) 5 S rRNT

B) 5. 8S rRNT

C) 16S rRNT

D) 18S rRNT

E) 23S rRNT

8. Aşağıdakı molekullardan hansı prokariot ribosomunun böyük subvahidinin tərkibinə daxil deyildir?

A) 5. 8S rRNT

B) 5 S rRNT

C) 23S rRNT

D) müxtəlif və təkrar olunmayan 30 ədəd zülal molekulu

E) 4 dənə surəti olan bir ədəd zülal молекулу

9. Aşağıdakı molekullardan hansı eukariot ribosomunun böyük subvahidinin tərkibinə daxil deyildir?

A) 23S rRNT

B) 5. 8S rRNT

C) 5 S rRNT

D) 28S rRNT

E) 50 - dən çox müxtəlif зцлал молекулу

10. Prokariotlarda aşağıdakı təkliflərdən hansı ödənmir?

A) bir - biri ilə birləşməmiş subvahidlər assosiasiya olunmuş ribosomları təmsil edirlər

B) 16S rRNT ribosomun 30S subvahidində mRNT - nin inisiasiya kodonunu müəyyən etmək üçün lazımdır

C) 5S rRNT isə aminoasil nRNT - nin ribosomda düzgün istiqamətlənməsi üçün lazımdır

D) 23S rRNT - katalitik peptidiltransferaza mərkəzinə daxildir

E) ribosom subvahidlərinin assosiasiyası üçün nəinki konformasiya dəyişmələri, həm də Mg^{2 +} maqnezium ionları (bir ribosoma 2х10³ - ə qədər ion) lazımdır

11. Prokariotlarda aşağıdakı təkliflərdən hansı ödənmir?

A) ribosomun P - mərkəzi – translyasiyanın terminasiya zamanı pepdidil üçün donorluq edir

B) ribosomun P - mərkəzi – translyasiyanın inisiasiyası zamanı formilmetionin üçün donorluq edir

C) Acn - ribosomun katalitik mərkəzlərindən biridir və kodon - antikodon qarşılıqlı əlaqəsi burada baş verir

D) ribosomun A - mərkəzi – translyasiyanın lap əvvəlində formilmetionini akseptirləşdirir

E) ribosomun A - mərkəzi – translyasiyanın elonqasiyası zamanı peptidili akseptirləşdirir

12. n - RNT - də amin turşu qalığı . . . birləşir:

A) D ilgəyinə

B) adapter sonluğa

C) akseptor sonluğa

D) antikodon sonluğa

E) TψC ilgəyinə

13. Doğru olmayan ifadəni göstərin.

A) Prokariotlarda RNT - nin bütün növlərinin sintezi bir neçə fermentin köməyilə həyata keçirilir

B) Butün transkripsiya prosesi aktivləşdirilmiş nukleotidlərin makroergik əlaqələrinin hesabına həyata keçir

C) Eukariotlarda 3 nüvə RNT - polimerazası, mitoxondri RNT - polimerazası, xloroplast RNT - polimerazası fəaliyyət göstərir

D) Həmişə RNT - nin birinci nukleotidi trifosfat formasında purin olur

E) RNT - nin sintezinə başlamaq üçün fermentə poli - və ya oliqonukleotid praymer lazım gəlmir

14. Yanlış variantı göstərin:

A) aminoasil - n - RNT - sintetazanın sayı maksimum 10 - a qədər olur

B) hər bir kodaza n - RNT - nin III quruluşunu tanıyır

C) aminoasil - n - RNT - sintetaza n - RNT - yə qarşı seçici münasibət göstərir

D) n - RNT ilə ona uyğun amin turşu arasında kovalent rabitənin əmələ gəlməsi prosesi rekoqnisiya adanır

E) müxtəlif n - RNT - lərin III quruluşunun sayı 20 - dir

15. Prokariotlarda aşağıdakı təkliflərdən hansı ödənmir?

A) lider ardıcıllığı Şayna - Dalqarnonun polipirimidin ardıcıllığını hökmən özündə saxlayır

B) lider ardıcıllığı müxtəlif ölçülərdə (160 nukl. - də qədər) və müxtəlif birinci quruluşlarda ola bilər

C) hər bir genin qarşısında və uyğun olaraq mRNT - də hər bir genin surətinin qarşısında lider ardıcıllığı olur

D) Şayna - Dalqamo ardıcıllığı 16S rRNT - nin 3'sonluq hissəsinə komplementardır

E) Şayna - Dalqamo ardıcıllığına komplementar olan, 16S rRNT – nin 3' sonluq hissəsinin uzunluğu 3 - 9 nukleotid ola bilər

16. Prokariotlarda aşağıdakı təkliflərdən hansı doğrudur?

A) 16S rRNT - nin 3 ' - sonluq sahəsi ilə Şayna - Dalqarno ardıcıllığının kompementar qarşılıqlı əlaqəsi – AUG inisiasiya kodonunun yerini ribosomun kiçik subvahidində düzgün müəyyən etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur

B) 23S rRNT - nin 3 ' - sonluq sahəsi ilə Şayna - Dalqarno ardıcıllığının kompementar qarşılıqlı əlaqəsi – AUG inisiasiya kodonunun yerini ribosomun kiçik subvahidində düzgün müəyyən etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur

C) 23S rRNT - nin 3 ' - sonluq sahəsi ilə Şayna - Dalqarno ardıcıllığının kompementar qarşılıqlı əlaqəsi – AUG inisiasiya kodonunun yerini ribosomun böyük subvahidində düzgün müəyyən etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur

D) 16S rRNT - nin 5 ' - sonluq sahəsi ilə Şayna - Dalqarno ardıcıllığının kompementar qarşılıqlı əlaqəsi – AUG inisiasiya kodonunun yerini ribosomun kiçik subvahidində düzgün müəyyən etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur

E) 16S rRNT - nin 3 ' - sonluq sahəsi ilə Şayna - Dalqarno ardıcıllığının kompementar qarşılıqlı əlaqəsi – AUG inisiasiya kodonunun yerini ribosomun böyük subvahidində düzgün müəyyən etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur

17. Bu variantlardan hansı prokariot genomunda translyasiyanın inisiasiya kompleksini düzgün əks elətdirir?

A) 30S ribosom subvahidi + formilmetionin nRNT –formilmetionini

B) 50S ribosom subvahidi + formilmetionin nRNT - formilmetionini

C) 50S ribosom subvahidi + mRNT + formilmetionin nRNT - formilmetionini

D) 30S ribosom subvahidi + mRNT + formilmetionin nRNT - formilmetionini

E) 40S ribosom subvahidi + mRNT + formilmetionin nRNT - formilmetionini

18. Prokariot genomunda, ribosomlarda polipeptidlərin sintezi üçün, aşağıdakı təkliflərdən hansı doğru deyildir?

A) peptidiltransferaza formilmetionini A - mərkəzindən qoparır və onu P - mərkəzinə daşıyır

B) formilmetionin nRNT - sinin aminoasil sonluğu P - mərkəzində yerləşir

C) genin ikinci kodonu Acn - mərkəzində yerləşir

D) genin ikinci kodonuna uyğun olan aminoasil - nRNT elə bərqərar olur ki, onun aminoasil sonluğu A - mərkəzinə düşür

E) inisiasiya kodonu Şayna - Dalqarno ardıcıllığından 3 - 10 nukl. məsafədə yerləşir

19. Prokariotlarda translyasiya zamanı aşağıdakı təkliflərdən hansı ödənmir?

A) sintez olunan polipeptidlərin təxminən 80% - də formilmetionin qopur, 20% - də isə yalnız formil qrupu qopur, metionin isə N - sonluğunda qalır

B) bütün mərhələlərdə GTF molekulları iştirak edirlər və onlar defosforlaşırlar

C) GTF - in hidrolizinin mənası, onun enerji verməsində deyil, translyasiyanın həmin mərhələsinin keçilməsini göstərməsindədir

D) bütün sintez olunan polipeptidlər N - sonluğunda formilmetionin daşıyırlar

E) in vivo hər bir mərhələdə (inisiasiya kompleksinin yaranması, inisiasiya, elonqasiya və terminasiya) müxtəlif zülal faktorları iştirak edir

20. Rekoqnisyanın mərhələləri hansılardır?

1 - amin turşularının aktivləşməsi

2 - ribosomda polipeptidin sintezi

3 - amin turşusunun n - RNT - yə birləşməsi

4 - inisasiya

A) 1, 3

B) 1, 2

C) 2, 3

D) 2, 4

E) 3, 4