C. M. Keyns və onun davamçılarının adı ilə bağlı olub, iqtisadi nəzəriyyədə "inqilabi dəyişikliklər" P. Samuel­


Ərzaq və enerji-yanacaq təchizatı



Yüklə 2,89 Mb.
səhifə108/114
tarix26.11.2023
ölçüsü2,89 Mb.
#136532
növüDərs
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   114
C fakepathelave vesait

Ərzaq və enerji-yanacaq təchizatı bəşəriyyətin qlobal iqtisadi-sosial problemləri arasında mühüm bir yer tutur. Ərzaq və enerji-yanacaq məhsullarının istehsalı, böl­güsü, mübadiləsi, istehlakı müasir dünya təsərrüfat siste­mi­nin normal inkişafının tərkib hissəsini təşkil edir. Əha­linin ərzaq və müxtəlif istehsal-xidmət təyinatlı məh­sul­la­rı­nın ilkin mənbəyi sayılan kənd təsərrüfatı, enerji-ya­na­caq sahələri, eyni zamanda bu amillərin yer kürəsində qey­ri-bərabər surətdə yerləşməsi reallığı, beynəlxalq iqti­sa­di-ticarət əlaqələrini şərtləndirən səbəblər kimi səciy­yə­ləndirilir.
Son iki əsrdə dünya əhalisinin sayının 7 dəfə art­ma­sı, insanların və bütövlükdə cəmiyyətin fərdi, habelə icti­­mai tələbatlarının yüksəlməsi qarşısında, Planet miq­ya­sın­da əkin üçün yararlı olan torpaq sahələrinin kənd tə­sər­rü­fatı dövriyyəsindən çıxarılması, onların eroziyaya uğra­ması, yollar salınması, tikinti üçün ayrılması, təbii olaraq əha­linin ərzaqla təminatında müəyyən çətinliklər yarat­mışdı.
Qlobal miqyasda dünya ölkələrinin yanacaq-enerji təchizatına gəldikdə, bu mənbələrin 70 faizinin Şərq ölkə­lərində yerləşdiyi halda, istehlakının yarıdan çoxunun Av­ropa dövlətləri, ABŞ, Yaponiyanın payına düşməsi reallığı beynəlxalq münasibətlərin meyllərindən, dəyişkən bazar konyukturasından, siyasi-diplomatik gedişlərdən asılı ola­raq, vaxtaşırı ciddi iqtisadi-sosial problemlər meydana çı­xarır.
Elmi-texniki yeniliklərin və biologiya-fiziologiya sa­hələrindəki kəşflərin, nailiyyətlərin bilavasitə aqrar böl­mədə təcrübədə tətbiqi, müstəqillik qazanmış ölkələrdə aparılan torpaq islahatları sayəsində yaranmış «yaşıl inqi­lab­lar», XX əsrin ikinci yarısında bu istiqamətdə müəy­yən irəliləyişlər yaratsa da, lakin bütövlükdə problemin həllindən danışmaq çətindir.
BMT-nın məlumatlarına görə XXI əsrin birinci on­il­liyində dünya əhalisinin 1 milyard nəfərə yaxını ərzaq sarıdan daimi çətinliklər içərisində yaşayır, hətta aclıqla üzləşir, lazım olan kalori və keyfiyyət səviyyəsində, nə­ha­yət ekoloji baxımdan təmiz məhsullarla təmin olunmurlar. Dünyanın ayrı-ayrı ölkələri əhalinin ərzaq məhsulları ilə ümumi və hər nəfərə düşən həcmi (miqdarı) cəhətdən fərqlənsələr də, bütövlükdə Planetin hər nəfərinə orta he­sab­la elmi qidalanma normalarına əsasən gündəlik 2.500-2.700 kalori nəzərdə tutulduğu halda, hazırda bu rəqəm təxminən 2000 kaloridir.
Dünya əhalisinin yarıya qədərinin gündə 2 dollar və 20 faizdən çoxunun isə 1 dollara yaşaması faktı, ümumi inkişaf, habelə tərəqqi meyllərinə baxmayaraq, müasir standartlar baxımından əhalinin yoxsullaşması prosesinin, şüb­həsiz, dəyişmiş yeni tələblər müstəvisində davam et­di­yi­ni göstərir. Xüsusilə dünya əhalisinin hər il 65-70 mil­yon nəfər artdığı və bu demoqrafik prosesin əsasən inkişaf etməkdə olan, o cümlədən nisbətən geridə qalmış ölkələrin payına düşdüyü nəzərə alınarsa, gələcəkdə prosesin daha da kəskinləşəcəyi proqnozlaşdırılır. Bu mürəkkəb ərzaq və xammal, enerji və yanacaq, mənzil və içməli su kimi qlo­bal sosial-iqtisadi problemlərin müasir vəziyyəti, habelə gələcək təhlükəli meylləri, bütün ölkələrin birgə səylərini tələb edir.

Yüklə 2,89 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   114




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin