C. M. Keyns və onun davamçılarının adı ilə bağlı olub, iqtisadi nəzəriyyədə "inqilabi dəyişikliklər" P. Samuel­

Asiya - Sakit okean iqtisadi birliyi (ATES) 1989-cu ildə təşkil olunmuşdur və hazırda bu regional iqtisadi qrupa dünyanın 20-dən artıq ölkəsi, o cümlədən Avstra­liya, Çin, "Yeni Zelandiya, ABŞ, Rusiya, Meksika, Ka­na­da, Honkonq, Koreya Respublikası, Tayvan, Çili, habelə başqaları daxildir.
Bu təşkilatın səciyyəvi cəhəti, onun gömrük ittifaqı, yaxud sərbəst iqtisadi-ticarət zonası olmamasıdır. Onun çoxtərəfli fəaliyyətinin əsas məqsədi, Asiya qitəsi və Sakit okean hövzəsində yerləşən ölkələrinin qarşılıqlı fay­da­lı iqtisadi-ticarət münasibətlərinin genişləndiril­mə­si­nə əlve­riş­li şərait yaratmaqdır. Həmin iqtisadi-ticarət əlaqələri sis­temində istehsal olunan məhsulların müəyyən stan­dart­lara uyğunluğu, onların sertifikatlaşdırılması, gömrük ahəng­­darlığı, xammal sahələrinin inkişafı, nəqliyyat, energetika və kiçik biznesə yardım göstərilməsi istiqamətləri başlıca yer tutur.
ATES ölkələri arasında ticarət dövriyyəsinin böyük bir hissəsi, dünyanın müxtəlif ölkələrinin, ilk növbədə isə Yaponiya, ABŞ, Kanada, Koreya Respublikası, Tayvanın bu regionda fəaliyyət göstərən transmilli korporasi­ya­larının (TMK) yerli filiallarının öz aralarında apardıqları daxili ticarət əlaqələrinin payına düşür. Son dövrlərdə dünya iqtisadiyyatında daha sanballı bir rol oynayan Çi­nin bu regionda təsir dairəsi və rolu xeyli güclənmişdir.
Perspektivdə Asiya-Sakit okean iqtisadi birliyi çər­çi­vəsində daxili gömrük və müxtəlif rüsum əngəlləri ol­ma­dan, bu geniş ərazidə sərbəst ticarət zonası yaradılması nəzərdə tutulur.
Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) 1992-ci ildə yaradılmışdır və 12 dövlət (Azərbaycan, Qazaxıstan, Bela­rus Ukrayrıa, Moldova, Özbəkistan, Ermənistan, Gürcüs­tan, Tacikistan, Türkmənistan, Qırğızıstan, Rusiya) bu təş­kilatın üzvü olmuşdur. Baltikyanı ölkələri çıxmaq şərtilə, keçmiş sovet respublikalarını birləşdirən MDB-nin təşki­lin­dən məqsəd, Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra geniş post­­sovet məkanında formalaşmış müstəqil dövlətlər qru­punun tarixən təşəkkül tapmış iqtisadi-ticarət əlaqə­lərinin qoru­nub saxlanması, habelə digər sahələrdə də bu əmək­daş­lı­ğın davam etdirilməsi olmuşdu. Bu istiqamətdə ad­dım­lar atılması əvvəlki vahid xalq təsərrüfatı kompleksi daxilində formalaşmış ictimai və ərazi əmək bölgüsü, müx­təlif re­gionlar səviyyəsində istehsalın ixtisaslaş­diril­ması və ko­ope­rasiyası, texniki-texnoloji yaxınlıq kimi ob­yektiv amil­lər olmuşdu. İlk mərhələdə müəyyən uğurlar əldə olun­masına və çoxsaylı qərarlar qəbul edilməsinə, müx­tə­lif sazişlər bağlanmasına baxmayaraq, MDB özünü dünyanın başqa regionlarında yaradılmış iqtisadi inteqra­siya qrup­ları ilə müqayisədə doğrulda bilmədi. Onun fəaliyyətini məhdudlaşdıran obyektiv-subyektiv səbəblər sırasında, müs­təqillik əldə etmiş dövlətlərin öz suveren­li­yini itirmək təhlükəsi, ölkələr arasında hərbi münaqişə­lərin olması, on­ların iqtisadi-sosial inkişaf göstəricilərinin xeyli fərq­lən­məsi, siyasi iradənin çatışmaması, xarici təsir və təz­yiq­lər xüsusi rol oynamışdır.
Geniş imkanlara malik bu qrup ölkələrin gələcək iqtisadi-ticarət münasibətləri qarşılıqlı etimad, bərabərlik və faydalı əməkdaşlıq prinsipləri təməlində mümkündür.
Azərbaycan Respublikası, Müstəqil Dövlətlər Bir­li­yi ilə yanaşı, “Mərkəzi Asiya dövlətləri iqtisadi əmək­daş­lıq və inkişaf təşkilatı”, “Qara dəniz dövlətləri iqtisadi əmək­daşlıq təşkilatı”-nın üzvü, 30-dan artıq ölkənin daxil olduğu “Böyük İpək Yolu” (TRASEKA – Avropa-Qafqaz – Asiya nəqliyyat dəhlizi) proqramının fəal iştirakçısıdır. Beynəlxalq Valyuta Fondu, Dünya Bankı, Avropa Bankı, İslam bankı və digər maliyyə qurumları ilə də Azərbay­canın əməkdaşlıq əlaqələri genişlənməkdədir.
Müasir dünyanın müxtəlif qitə və ərazilərində, o cüm­lədən Afrikada, Yaxın Şərqdə, Ərəb ölkələrində, Cə­nu­bi Amerikada, yuxarıda göstərilən iqtisadi inteqrasiya qruplarından başqa, digərləri də təşkil olunmuşdu. Bu təş­ki­latlardan 1975-ci ildə yaradılmış və 16 ölkənin daxil olduğu «Qərbi Afrika ölkələri iqtisadi birliyi»-ni (EKO­VAS), 18 dövləti əhatə edən «Şərqi və Cənubi Afrika ölkələrində imtiyazlı ticarət zonası»-nı (PTA), «Cənubi Afrika İnkişaf Komitəsi»-ni (SADK), «Qərbi Afrika iqtisadi və valyuta İttifaqı»-nı (EVOA), «Cənubi Afrika Gömrük İttifaqı»-nı (SAKU) qeyd etmək olar.
Eyni zamanda Asiya qitəsində yaradılmış «Cənubi Asiya bölgə əməkdaşlıq birliyi»-ni (SAARK), 1981-ci ildə Orta Şərqdə İran körfəzi ölkələrinin «neft altıları» təş­ki­latını, Ərəb Dövlətlərinin Əməkdaşlıq Şurasını, habe­lə bir sıra başqalarını göstərmək mümkündür.
Bu iqtisadi inteqrasiya və əməkdaşlıq istiqamətli qrup, habelə təşkilatların bir hissəsi adlarını dəyişərək baş­qaları ilə birləşmiş, bəziləri iqtisadi-siyasi səbəblərlə bağlı öz fəaliyyətlərini məhdudlaşdırmış, yaxud tamamilə da­yandırılmış bir hissəsi isə hazırda qloballaşan dünyanın beynəlxalq iqtisadi ticarət əlaqələrində iştirak edirlər.