2.5. Yo’lning ustki tuzilishi. Yo’l ustki qurilmalarining vazifasi, tarkibiy tuzilishi va turlari
Yo’lning ustki qurilmalari tarkib harakatini yo’naltirishga, g’ildiraklar orqali harakat kuchlarini qabul qilish va ularni yo’lning ostki qismiga o’tkazishga xizmat qiladi.
Rasm 2.13. Temir yo’l ustki tuzilishi: 1-relslar; 2-shpalalar; 3-relslarning oraliq mahkamlagichlar; 4-shcheben ballast; 5-qumli to’shama.
Yo’lning ustki qurilmalari (2.13 rasm) kompleks konstruktsiya bo’lib, ballast qatlami, shpalalar, relslar, rels mahkamlagichlar, siljishga qarshi moslamalar, strelkali o’tkazgichlar, ko’prik va o’tkazgichlarning bruslaridan tarkib topadi. Shpalalar bilan biriktirilgan relslar relsli - shpalali yo’l panjaralarini tashkil qiladi. Uning shpalalari er polotnosining asosiy maydonchasi ustiga to’shalgan ballast qatlamiga qo’yiladi.
Ballast qatlami qalinligi va shpalalar orasidagi masofa er polotnosiga bo’ladigan bosimni uning bosim vaqtida ezilishi va bosim yo’qolgandan keyin asl holiga qaytishini ta’minlashi kerak. Yo’l ustki qurilmasining yagona konstruktsiya sifatida ishlashi ko’rsatilgan. Yo’lning ustki qurilmalari juda murakkab sharoitlarda ishlaydi, o’tayotgan poezdlar, yog’ingarchilik, shamol, havo haroratining o’zgarishi ta’sirida bo’lib, etarli mustaxqam, chidamli, uzoq muddat ishlaydigan va tejamkor bo’lishi kerak. Yo’lning yuklanganligiga qarab magistral temir yo’llarda uch turdagi yo’lning ustki qurilmalari qo’llanadi. (jadval 2.1)
Jadval 2.1
Temir yo’llarda ustki qurilmalarning turlari
Ustki qurilma turi
|
Yo’lning yillik yuklanganligi, mln tkmG’km
|
Bosh yo’llar
dagi rels massasi kgG’m
|
Shpala turi
|
1 km yo’ldagi shpalalar soni, dona
|
Ballast turi
|
to’g’ri yo’llarda
|
Egri
lik
larda R≤1200m va V≥120 kmG’s;
R≤2000m
|
O’ta og’ir
|
50 dan ortiq
|
75
|
Temir beton va 1 tur to’yintirilgan yogoch shpalalar
|
1840
|
2000
|
Qumli asosdagi parchalangan tosh (shcheben) va asbestli
|
Ogir
|
25-30
|
65
|
Yuqorida
gidek
|
1840
|
2000
|
Yuqorida
gidek
|
Normal
|
25 gacha
|
50
|
Yuqorida
gidek
|
1840
|
2000
|
Yuqoridagi
dek, hamda karer shag’ali va chig’anoqlar.
|
Dostları ilə paylaş: |