Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
Yüklə 1,22 Mb.
|
| 7.4. İşgüzar ünsiyyət
Ünsiyyət iki və daha artıq şəxsin münasibətləri aydınlaşdırmaq və ümumi nəticə əldə etmək məqsədilə, öz səylərini əlaqələndirməyə və birləşdirməyə yönəldilmiş qarşılıqlı təsirdir. Ünsiyyət insanlar arasında sosial əlaqədir. Ünsiyyətin məqsədləri aşağıdakılardır. Məlumatlandırmaq Əlaqələndirmək Aydınlaşdırmaq Emosional vəziyyəti dəyişmək Ünsiyyət yazılı və şifahi formada baş verir. Şifahi ünsiyyət forması daha çevik və kommunikativdir. Yəni ünsiyyətin bu formasında qarşılıqlı və əks əlaqə mövcuddur, verilən suala dərhal cavab alınması mümkündür. Şifahi ünsiyyətin digər üstün cəhəti ondan ibarətdir ki, ünsiyyətin sonunda tərəflər bir-birinə (təsdiqləyici və ya inkaredici) münasibətlərini bildirirlər. Şifahi ünsiyyətlər böyük və kiçik qruplar arasında toplantılarda, seminarlarda və təlim sessiyalarında da mümkün olur. Şifahi ünsiyyətdə rəhbərdən nitq mədəniyyətinə əməl edilməsi tələb olunur. Yazılı ünsiyyət isə kağız və ya elektron daşıyıcılar vasitəsi ilə aparılır. Bu ünsiyyət formasında ünsiyyətin çevikliyi təmin olunmur və kommunikativ xarakter daşımır. Yazılı ünsiyyət müəssisələr arasında məktub yazışmaları, rəsmi müraciətlərin olunması, yuxarı təşkilatlara hesabatların təqdimatı xarakterini daşıyır. Müəssisə daxilində isə yazılı ünsiyyət rəhbərlər tərəfindən qaydaların, rəsmi tapşırıqların, xəbərdarlıqların, tabeçilikdə olanlar tərəfindən isə təqdimatların, məlumatların, izahatların, hesabatların təqdim olunması ilə əlaqədardır. Subyektlərin aralarındakı münasibətlərə əsasən ünsiyyətin aşağıdakı formaları vardır: 1. Rəsmi (işgüzar) münasibət; 2. Qeyri-rəsmi (şəxsi) münasibət. Rəsmi münasibətlərə əsaslanan ünsiyyət daha çox əmək, peşə, idarəçilik, biznes, sahibkarlıq, təsərrüfatçılıq fəaliyyəti ilə əlaqəli ünsiyyətlərdir. Rəsmi münasibətlər təşkilatlararası və təşkilatdaxili baş verir. Təşkilatlararası rəsmi münasibətlər firmanın portnyorlarla, tədarükçülərlə, mal göndərənlərlə, podratçılarla, alıcılarla, sifarişçilərlə iqtisadi və təsərrüfatçılıq əlaqələrini əhatə edir. Təşkilatdaxili rəsmi münasibətlər təşkilati struktur vahidlərinin, kollektivin birgə məqsədlərinə və birgə fəaliyyətinə istiqamətlənir. Hətta iki işçi arasında şəxsi münaqişə olduğu halda belə, onları vahid fəaliyyət məqsədi birləşdirə bilir. Onlar əmək prosesində şəxsi mənafeyi bir kənara qoyur və rəsmi münasibətdə olurlar. Qeyri-rəsmi münasibət isə işçilər arasında şəxsi münasibət formasıdır. Bu münasibət şəxsi keyfiyyətləri üstün tutur. Qeyri-rəsmi münasibətdə olan insanlar arasında şəxsi ziddiyyət olduğu halda, onlar birgə əmək münasibətlərində olmaq istəmirlər. Qeyri-rəsmi münasibətlər bəzi qruplarda, məsələn ailədə çox effektiv olur. Müəssisənin rəhbəri bu cür münasibətləri tənzimləməli, bu iki münasibətin bir-birinə təsirlərinin mənfi nəticələrinə imkan verməməlidir. Məsələn bir təşkilatda iki qohum çalışa bilər. Lakin rəhbər bir-birinə qohumluq əlaqələri ilə bu iki işçinin uyuşan münasibətlərini əmək prosesi zamanı rəsmi xarakter daşıması məqsədi ilə inzibati və sosial-psixoloji üsullarla tənzimləməlidir. Arasında ziddiyyət və müəyyən konfliktlər olan işçilərin əmək prosesində birgə fəaliyyətinin təmin edilməsi, yenə də müəssisə rəhbərinin diqqət mərkəzində olmalıdır. Ünsiyyətin əsasında informasiya mübadiləsi baş verir. İnformasiya axını aşağıdakı istiqamətlərdə hərəkət edir: Yuxarıdan aşağıya. (Stimullaşdırıcı ünsiyyət.) Bura əmrlərin, sərəncamların, göstərişlərin, tövsiyələrin verilməsini aid etmək olar. Aşağıdan yuxarıya. Bu istiqamətdə hərəkət edən informasiyalara təklifləri, məlumatları, hesabatları aid etmək olar. Üfüqi istiqamətdə. Bu istiqamətdə informasiyaların hərəkəti sahələrarası məlumat axını kimi qiymətləndirilir. Ünsiyyət aşağıdakı psixoloji vəziyyətlərlə nəticələnir. şəxslər bir–birini anlayır; Bu halda emosional vəziyyətlər yarana bilir. Məsələn; razılıq və narazılıq, sevinc, kədər, qəzəb. motivləşdirmə baş verir; Yəni ünsiyyət fərdi, kollektiv, qarşılıqlı və birgə fəaliyyətlə nəticələnə bilir. Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|