Dərs vəSAİTİ baki 2023 TƏRTİb edəN: elmi redaktor: RƏYÇİLƏR: Ön söZ

DÜŞÜNDÜRÜCÜ TAPŞIRIQLAR:

1. 
   Sosial-pedaqoji texnologiyalara dair nümunələr deyin.
   
2. 
   Təhsil texnologiyaları termininin müasir dövrdə tətbiqi məsələlərini araşdırın.
   
3. 
   Pedaqoji texnologiyanın tətbiqi sahələrini müəyyənləşdirin.
   

MÖVZU 7. AİLƏ İLƏ SOSİAL-PEDAQOJİ FƏALİYYƏTİN METODİKA VƏ TEXNOLOGİYALARI
Əhatə olunan məsələlər:

1. 
   Ailənin sosial-pedaqoji monitorinqinin təhlili
   
2. 
   Ailə daxilindəki alt sistemlərin izahı
   
3. 
   Aztəminatlı və çoxuşaqlı ailələrlə iş üsulları
   
4. 
   Test və bioqrafik metodun mahiyyəti
   
5. 
   Ailə diaqnostikası texnikası
   
6. 
   İşsizlərin ailələri ilə sosial-pedaqoji işin əsas istiqamətləri
   

Ailə nikah və qohumluq və ya insanların bir-biri ilə birləşən fərdi ehtiyaclarına əsaslanan kiçik sosial qrupdur. O, vahid iqtisadi əsaslandırma, ümumi həyat tərzi, onun yaşlı və gənc üzvlərinin bir-birindən asılı həyat tərzi, rolların və qarşılıqlı fəaliyyət normalarının müəyyən strukturu, emosional və mənəvi əlaqələr, yardım, dəstək və müdafiə münasibətləri ilə seçilir.
Ailə fərdin ilkin sosiallaşmasının əsas təməlidir. Uşağın sosial normaları və mədəni dəyərləri mənimsəməsi prosesi ailədən başlayır. Sosioloji araşdırmalar üzə çıxarıb ki, ailənin uşağa təsiri məktəbin, küçənin, medianın təsirindən daha güclüdür. Nəticə etibarilə, uşağın inkişafı və sosiallaşma proseslərinin müvəffəqiyyəti ən çox müasir ailədəki sosial iqlimdən, uşaqların oradakı mənəvi və fiziki inkişafından asılıdır.
Uşağın mənafeyindən çıxış edərək, sosial müəllim ailəyə lazımi kömək və dəstəyi göstərməyə çağırılır. Onun vəzifələrinə ailə ilə əlaqə yaratmaq; ailədəki problemlərin və çətinliklərin müəyyən edilməsi; ailəni və onun ayrı-ayrı üzvlərini birgə fəaliyyətlərdə iştirak etməyə həvəsləndirmək; mütəxəssislər - psixoloqlar, sosial işçilər, həkimlər, hüquqşünaslar, habelə dövlət məmurları və ictimaiyyətlə əlaqələrin qurulmasında vasitəçilik xidmətlərinin göstərilməsi və s. aiddir.
Sosial pedaqoq uşaqlarını yaxşı böyüdən ailələrə ictimai tanınma və ictimai dəstək verir; xüsusi köməyə ehtiyacı olan ailələrlə (“risk qrupundan olan ailələr”, çoxuşaqlı və tək valideynli ailələr və s.) fərdi iş üsullarından istifadə edir; əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardımın formalarının inkişafına kömək edir.
Ailə diaqnostikası sosial müəllimin işində daim mövcud olan elementdir. Müasir ailənin üzləşdiyi problemlərin mürəkkəbliyini, onun strukturunun və xüsusiyyətlərinin daimi dəyişkənliyini nəzərə alaraq, hazırda vahid diaqnostik prosedurlardan ailənin sosial-pedaqoji monitorinqinin yerinə yetirilməsinə keçmək lazımdır.
Ailənin sosial-pedaqoji monitorinqi ailədə baş verən proseslər haqqında sosial-pedaqoji məlumatların dövri toplanması, ümumiləşdirilməsi və təhlili, bu əsasda strateji və taktiki qərarların qəbul edilməsinin elmi əsaslı sistemidir.
Monitorinqin əsas prinsipləri: məlumatın etibarlılığı, tamlığı, ardıcıllığı; informasiyanın əldə edilməsinin və onun sistemli şəkildə yenilənməsinin səmərəliliyi; məlumatların toplanması və təhlili zamanı seçilmiş mövqelərin vəhdəti ilə təmin edilən, alınan məlumatların müqayisəliliyi; ümumiləşdirici və fərqləndirici qiymətləndirmə və nəticələrin məcmusudur.
Ailənin sosial-pedaqoji monitorinqinin mahiyyəti təbii xarakter daşıyan ailə həyatının prosesləri və hadisələri (ailə üzvlərinin öz təşəbbüsü ilə təqdim etdiyi məlumatlar; birbaşa və dolayı müşahidə, esselər) haqqında bütün məlumat mənbələrindən kompleks istifadədən ibarətdir. Uşaqların ailə haqqında qrafik əsərləri, xüsusi təşkil edilmiş tədqiqat zamanı əldə edilənlər (sorğu, anket, ekspert qiymətləndirmə metodu, bioqrafik metod, ailədaxili münasibətlərin göstəricilərini müəyyən etmək üçün psixoloji üsullar və s.) burada mühüm rol oynayır.
Sosial-pedaqoji monitorinqin həyata keçirilməsində mühüm rolu sosial müəllimin məlumatları toplaması və əldə edilmiş nəticələri sistemləşdirmək bacarığı yerinə yetirir. Sistemləşdirmənin bir neçə yolu ola bilər. Onlardan bir neçəsini nəzərdən keçirək.
Ailə mürəkkəb sistem olduğundan sosial müəllim ailə daxilindəki alt sistemləri, fərdlər və alt sistemlər arasındakı münasibətləri nəzərə alır.
Evlilik alt sistemi (ər-arvad). Sosial pedaqoqun ailədə ər-arvad münasibətlərinin xüsusiyyətlərini, həyat yoldaşlarının bir-birini qiymətləndirmək və dəstəkləmək qabiliyyətini görməsi vacibdir. Bir tərəfdən bu alt sistem əsasən ailənin mikroiqlimini müəyyən edir; digər tərəfdən, bu, sonradan uşağın öz gender-rol münasibətlərini qurmasında mühüm rol oynayacaq amildir. Bu alt sistem öyrənilməsi ən çətin sistemlərdən biridir. O, əsasən, kənar şəxslərin gözündən gizlədilir. Effektiv diaqnostikanın əvəzsiz şərti sosial müəllimlə yoldaşları arasında dostluq və ya tərəfdaşlıq münasibətlərinin qurulmasıdır (onlardan birinin nöqteyi-nəzərinə güvənmək qərəzli, təhrif olunmuş məlumat mənbəyi ola bilər).