Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilib. 3-cü nəşr Moskva: Akademik Layihə

sosial iş
Hal-hazırda istirahət və sosial-mədəni mühitin inkişafına regional, yerli yanaşmanın rolu və asudə vaxtının təşkili problemlərinin həllində yerli özünü idarəetmənin rolunun inkişafı artır. Bu sahədə bir çox özünüidarə orqanları mədəni və idman müəssisələrinin maddi-texniki bazasını saxlamağa müvəffəq olmuş, uşaq və böyüklər üçün məktəbdən kənar iş, incəsənət və musiqi məktəbləri, təhsil və istirahət üçün müvafiq klublar mövcuddur.Fəaliyyətlərinə uyğun olaraq sosial xidmət mərkəzləri təqaüdçü və əlillər üçün mədəni xidmətlər göstərir, onların istirahətini təşkil edir, müvafiq işlərə cəlb edir, aktiv həyat tərzini qoruyur. Bunlara klub işi, kitabxana və atelyelər üçün otaqlar verilir. Boş vaxtın təşkili və ailə və uşaqların sağlam həyat tərzinin formalaşmasında sosial yardım mərkəzləri vacib rol oynaya bilər. Gənclər və yeniyetmələrdə pis vərdişlərin qarşısını almaq və aradan qaldırmaq, uşaq və analara gündəlik səfərlərin təşkili, qarşılıqlı kömək sahəsində belə icmalar fərdi iş aparır müsabiqələr keçirir.
Gənclər arasında mədəni və istirahət fəaliyyətin təşkili xüsusiyyətləri
Sosial təhsildə əsas yeri birgə icmalar tutur ki, buraya uşaqların və yeniyetmələrin eləcə də yetkin yaşlı əhalinin mədəni və əyləncəli fəaliyyəti daxildir. Bu cur icmalar mehriban və şən mühit olmaqla, yaşayış yerinə mümkün qədər yaxın, açıq və pulsuz olmalıdır. Burada vaxtınızı xoş keçirə və yeni dostlarla tanış ola bilərsiniz. Bəzi ailələrdən olan bir çox uşaqlar üçün bu cür cəmiyyətlər ikinci ev rolunu oynayır, ümumi hadisələr zamanı kiçiklər pozitiv sosial inkişaf və sosial məsuliyyət təcrübəsini qazanırlar.
Yaşayış yerinə yaxın olan klublar uşaqların və yeniyetmələrin birgə, çoxsahəli, mədəni və əyləncəli fəaliyyətində məqsədyönlü prosesi təşkil edir.Bu müddətdə yetkinlik yaşına çatmamış şəxslər faydalı təşəbbüslər həyata keçirməklə,istirahət və asudə vaxtlarını təşkil etmək bacarığına yiyələnərək, yaşlı nəsillə sosial tərəfdaşlıq təcrübəsi əldə etmək və ətraf mühitin yaxşılaşdırılmasına dair məsələlərdə könüllü iştirak imkanı yaranır. Uşaqlar və gənclər ilə işləmək üçün ən çox təşəbbüslər icmada, klub və mərkəzlərdə inkişaf edir.
Sosial xidmətlər gənclərin mədəni və ictimai fəaliyyətinin təşkilində sosial qüvvə kimi onun inkişafında böyük əhəmiyyət kəsb edir. Yetkinlik yaşına çatmayanların hüquqlarının pozulması, onların müsbət davranış nümunəsi almadığlarını və boş vaxtlarında ictimai və mədəni işlərə təşviq olunduğunu göstərir. Bir çox müəllif gənclərin subkulturun (yəni cəmiyyətdə davranışlarıyla fərqli bir ünsür meydana gətirən qrup) formalaşması ilə əlaqədar narahatlıqlarını ifadə edir. Bu gün gənclərin real gəncliyi deyil, marketinq konsepsiyasının məqsədlərində olduğu kimi özünü reallaşdırması daha çox müşahidə olunur.Bu həmişə onların öz maraqları daxilində yox, əsasən tətbiqi formalarda baş verir. Buna görə, günümüzün sosial-mədəni fəaliyyətləri əyləncə üçün yüksək tələblər ilə müəyyən edilir:
■ Asudə vaxt- sosial münasibətlərin inkişafına sevinc və zövq verir, (ailə, dostlar, icmalar) əyləncəni, ünsiyyəti və imkanları təklif edir;
■ Asudə vaxt sosial maraqlara uyğun olaraq, demokratik təşəbbüslər həyata keçirmək, sosial həyatda iştirak etmək imkanı verməlidir;
■ Asudə vaxtda gənclər öz təşəbbüsünü, öz müqəddəratını təyin etməklə müstəqil fəaliyyətlərini inkişaf etdirməlidirlər.
Eyni zamanda, pedaqoji tədbirlər keçirilməsi, bu müstəqilliyin əldə olunmasında tərəfdaşlıq yardımı kimi qəbul edilir, bu sahədə gənclərin inkişaf üçün müvafiq təşviq edici təkliflər hazırlamaq məqsədəuygundur. Sosial pedaqoqların köməyi burada ona görə vacibdir ki, gənclər qarşiya qoyduqları məqsədləri, həyata keçirmə, sosial proseslərin təşkili və qarşılıqlı əməkdaşlıq vasitəsilə müxtəlif fəaliyyətlərli daha mükəmməl şəkildə müəyyənləşdirməyə nail olsunlar. Eyni zamanda burada əsas metodlar kimi məsləhətləşmələr, məlumatlandırma, istiqamətləndirmə, təhsil, həmçinin təşviqat, stimullaşdırmaq, sosial-kommunikativ və fərdi fəaliyyət qabiliyyətlərini artırmaq çıxlş edir.
Mədəni-istirahət fəaliyyəti sahəsində sosial iş müxtəlif nəzəri yanaşmalar əsasında formalaşır və müştərinin həyat tərzi, onun həyat gücü və strukturuna təsir etməyə çağırır. Sosial fəaliyyətin xüsusi bir növü olan sosial-mədəni fəaliyyət, asudə vaxtın həyata keçirilməsi, könüllü olması, fərdi və ya bir qrup şəxsin fəaliyyəti etnik, ənənəvi, humanist və inkişafda olan və digər xüsusiyyətlərlə ilə şərtlənir.
Sosial-mədəni fəaliyyəti müəyyənləşdirən konsepsiyalarından biri də ictimai və siyasi-iqtisadi xarakter daşıyan "asudə vaxt"ın olmasıdır. Boş vaxt insanın əsas dəyərlərinə aid olub, onun istirahətini, əyləncə mübadiləsinin və dəyərlərinin dəyişməsində əsas rol oynayır. Eyni zamanda, asudə vaxt özlüyündə xoşbəxt bir həyat üçün vasitədir.
Asudə vaxtın olmaması daha doğrusu onun düzgün təşkil edilməməsi əhalinin sosial cəhətdən təminatı olmayan təbəqələri arasında xüsusilə hiss olunur. Bundan əlavə, müasir cəmiyyətlərdə bazar münasibətlərinin inkişafı ilə bağlı mədəniyyət və istirahət sahələrində təkliflərə artan tələb vardır. Məhz, buna görə də bu sahədə sosial iş daha da populyarlaşır və asudə vaxtın təşkili dövlət siyasətinin həyata keçirilməsinin ayrılmaz bir hissəsinə cevrilir.
Asudə vaxtin, düzgün təşkilində sosial cəhətdən əhalinin zəif qruplarının, gənclərin sosial xidmət mərkəzləri, ailələrə və uşaqlara sosial yardım üçün ərazi mərkəzləri, eləcə də cəmiyyətdə müxtəlif klublar böyük rol oynayır.