Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 29 iyun 2021-ci IL f-300 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir baki- 2021

Şəkil 6.8. Məhsulların (malların) hərəkəti (paylanması) strategiyasının əsas elementləri

Müəssisənin marketinq strategiyasının hazırlanmasının ilkin mərhələsinin yuxarıda göstərilmiş əsas elementləri müəssisəyə xidmət edən bazarın hər bir seqmentində həyata keçirilməli və sonra onlar ümumi marketinq strategiyasında mütləq birləşdirilməlidir.

Marketinq strategiyasını uğurla əsaslandırmaq və hazırlamaq üçün müəssisədə istehlakçıların göstəricilərinə birbaşa çıxışı olan marketinq fəaliyyətinin məlumat bazasının yaradılması məqsədəmüvafiq hesab edilir.
Qeyd etmək lazımdır ki, müasir dövrdə bir çox sənayecə inkişaf etmiş ölkələrdə marketinqin məlumat bazası (MMB) müəyyən texnoloji inkişaf mərhələsinə çatmış, ancaq iqtisadi cəhətdən tam rasional və səmərəli deyildir. Bunlar bütün mümkün olan məlumatları toplayıb və müəssisənin marketinq strategiyasının hazırlanması üçün istifadə edilə bilər. Nəzərə almaq lazımdır ki, məlumat mənbəyinin çoxalması bir sıra çaşqınlığa, qarışıqlığın yaranmasına səbəb ola bilər, yəni bunlardan bir sıra xarici şirkətlər məlumat üstünlüyünü əldə etmək üçün istifadə edə bilərlər.
MMB-nin (Marketinqin Məlumat Bazası) rolu müəssisəyə lazım olan məlumatların sadəcə toplanması və saxlanmasından nəzərə çarpacaq dərəcədə çoxdur. Yəni, onun məntiqi funksiyasına hal-hazırda qəbul edilən qərarların dəstəklənməsi vəzifəsi də əlavə olunur. Bu funksiya müəyyən formada müəssisə və bazarı əlaqələndirən bir fəaliyyətə çevrilir.
1990-cı ilin əvvəlində 1960-1970-сi illərdə hökmranlıq edən bazarın ümumi marketinq vəziyyəti haqqında məlumatları spesifik və məqsədyönlü məlumatlar əvəz etdi, hansı ki, onların köməyi ilə bazarda tədqiqat aparmaq və müştərilərə fərdi nəzarət etmək mümkündür.
Bu proses aşağıdakı sxemdə əks olunmuşdir:



Sxem 6.12. Müəssisədə marketinq fəaliyyətinin məlumat təlabatının inkişaf prosesi
Müəssisə bu yanaşmadan istifadə etməklə nəinki onun müştərisinin kim olması haqqında məlumatlar (yaşı, məşğuliyyəti, cinsi keçmiş təcrübəsi, əvvəllər yerinə yetirdiyi sifarişlərin sayı) alır, eyni zamanda müştərinin ətraf mühitdə baş verən hadisələrə göstər­diyi reaksiya haqqında təsəvvürə malik olur (yəni müştərilərin psixologiyası). Qeyd etmək lazımdır ki, müasir şəraitdə müəssisə müştəriləri ilə birbaşa əlaqələr yaradır və onlar ilə uzunmüddətli işgüzar münasibətlər qurur.
Beləliklə, marketinqin müştərilərin təlabatlarını ödəyən sistem kimi uğurla fəaliyyət göstərməsi üçün, marketinqin fəaliyyət göstərdiyi sahənin inkişafı və vəziyyəti haqqında menecerlərin tələbatına cavab verən bütün məlumatlar sisteminə malik olmalıdır.
F.Kotlerə görə marketinq məlumat sisteminin əsas elementi insan, avadanlıq və qərarları qəbul etmək üçün dəqiq məlumatların vaxtında toplanması, bölüşdürülməsi, qiymət­ləndirilməsidir [86]. Belə bir sistem müəssisədə qərarların əsas­landırılması və qəbuluna təsir edən həm daxili (məhsul, qiymət, əlaqə, distributor və s.) və həm də xarici (bazar sifarişçi, rəqabət xarakteristikası və s.) amillərin xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla formalaşdırılmalıdır. Bunlara müvafiq olaraq hər bir müəssisənin özünün marketinq informasiya sistemi ola bilər. Bununla yanaşı F.Kotler marketinq informasiya sisteminin formalaşması prosesində bir sıra universal xarakterli ümumi tələblərin də nəzərə alınmasını təklif edir. Onun fikrincə istənilən müəssisənin marketinq məlumat sistemi dörd əsas elementdən (altsistemdən) ibarət olmalıdır:

• 
  Daxili məlumat altsistemi;
  
• 
  Marketinq araşdırma (kəşfiyyat) altsistemi;
  
• 
  Marketinq tədqiqat altsistemi;
  
• 
  Analitik marketinq altsistemi.
  

Yuxarıda adları qeyd olunan marketinq informasiya sisteminin elementləri arasında qarşılıqlı əlaqə aşağıdakı sxemdə verilmişdir.

Daxili məlumatlar		Marketinq araşdırması (kəşfiyyatı) altsistemi
“Sifariş-çatdırılma-hesab-faktura” tsiklli haqqında məlumatlar ilə təmin olunmasını müəyyən etmək üçündür.		Xarici marketinq mühiti haqında məlumatlarla təmin edilmək məqsədi ilə formalaşdırılır.
Marketinq tədqiqatları altsistemi		Analitik marketinq altsistemi
Müəəssisə tərəfindən həll edilməli olan marketinq problemləri haqqında məlumatları təmin etmək üçün nəzərdə tutulur.		Marketinq qərarlarını təmin etməsini dəstəkləmək üçün yaradılır.