Die Wêreld Waarin ons Leef

Wêreldgeskiedenis:
Die wêreldgeskiedenis van die afgelope twee eeue het vir ons die verhoog voorberei waarop die dramatiese toneel van ons tyd voor ons afspeel. Wêreldgebeure in die twee eeue het indrukke ingebrand op die nasionale geheues van die volke van die wêreld, en het ook strukture laat ontwikkel wat vandag 'n groot rol speel in die gebeure van ons tyd.
Die negentiende eeu het die dramatiese opkoms van Europa gebring, te midde van ontsaglik baie stryd tussen sy volke. Europa was kruis en dwars verdeel en verbind in bondgenootskappe wat tot oorlog gelei het, en skaars 10 jaar later lê die verdelings weer anders en ontbrand die stryd van voor af. Veral was die stryd tussen Spanje, Frankryk en Engeland baie bitter, en later het Duitsland met mening tot die arena toegetree. Ironies genoeg was dit in baie opsigte juis die oorloë van die tyd wat aanleiding gegee het tot die snelle tegnologiese ontwikkelinge (ontwikkeling van wapens) en ook die skepping van internasionale finansiële strukture (internasionale bankiers wat geld geleen het aan nasies om mee oorlog te voer). Rusland met sy magtige getalryke leërs was altyd 'n faktor uit die ooste, maar het vanweë die uitgestrektheid van die wêreld daarlangs nie 'n dramatiese invloed op Europa uitgeoefen in daardie tyd nie. 'n Belangrike uitvloeisel van dié tyd was die konsep van die soewereine nasionale staat. 'n Ander belangrike fenomeen uit die tyd was die verskynsel van kolonialisme, waar die Europese moondhede hul mag probeer projekteer het in ander dele van die wêreld. Die belangrikste kolonie was natuurlik dié van Noord-Amerika, maar mens dink ook aan die koloniale geskiedenisse van Afrika en Asië.
Die eerste wêreldoorlog was 'n geweldige skok vir die idealistiese Europese wêreld. Die grootskaalse vernietiging het die wêreld ontnugter. Die ontwikkeling van vliegtuie, tenks, meer gesofistikeerde infanteriewapens, die eerste gebruik van chemiese wapens, en die verskrikking van die statiese loopgraafoorloë, met al die ellende daaraan verbonde, het die oorlog die naam van industriële massamoord gegee. Na die oorlog het die volke van die wêreld 'n vredesstruktuur probeer daarstel om so 'n oorlog in die toekoms te probeer verhoed. Die Volkebond is gestig, maar dit was nie susksesvol nie.
Die tweede wêreldoorlog het die eerste een in alle opsigte oortref, met 'n menseslagting wat bykans ondenkbaar is. Die uiteindelike afsit van twee kernbomme oor Hiroshima en Nagasaki het egter die wêreld so geskok, dat die wêreld nooit weer dieselfde sou wees nie. Uit die asse van die oorlog het die Verenigde Nasies Organisasie ontstaan, ook in 'n poging om die herhaling van nog so 'n oorlog te voorkom. Sedertdien het die organisasie 'n steeds groter wordende rol in die internasionale politiek begin speel.
Kort na die afloop van die tweede wêreldoorlog betree die wêreld die tydperk van die sogenaamde koue oorlog. Kernwapens is op groot skaal in die weste en in Rusland vervaardig, en die moontlike gevolge van 'n kernoorlog was te ontsettend om aan te dink. Daar was soveel vernietigingsvermoë in albei kampe, dat geen volk dit kon waag om kernwapens te gebruik nie, want die teenaanval sou groot genoeg wees om hom ook uit te wis (mutually assured destruction). Die groot moondhede was ingebind in 'n soort magsbalans, en kon dit nie waag dat konflik tussen hulle eskaleer nie. Die meeste lande in die wêreld het hulle min of meer in twee kampe, of in 'n bi-polêre stelsel, agter die twee reuse geskaar, min of meer langs ideologiese lyne. Konflik is egter op indirekte wyse gevoer , in en deur middel van ander lande in die wêreld, soos byvoorbeeld in Viëtnam, asook in Afrika.
Die volgende dramatiese gebeurtenis op die wêreldpolitieke toneel was die dramatiese ekonomiese ineenstorting van die Russiese magsblok, veral weens die swak ekonomiese prestasie van die sosialisties-marxisties gebaseerde stelsel. In plaas daarvan dat hierdie skielike verslapping die vredesvlak in die wêreld verhoog het, het baie nuwe streekskonflikte ewe skielik begin uitbreek, wat in 'n sin die wêreld 'n onveiliger plek gemaak het.
Die twintigste eeu het, benewens die eerste en tweede wêreldoorloë, 'n goeie kwota van ander oorloë gehad wat elk hulle merk op die wêreld gelaat het. Uit hierdie konflikte kan mens sien dat dit in oorlog nie net altyd gaan om die brutale slagting van mense nie, maar om iets hoërs, naamlik die onderwerping van jou opponent aan jou wil. Dit gaan alles om die besluit wat jou opponent moet neem om homself te onderwerp, en dit kan ook deur indirekte metodes soos sielkundige oorlog bewerkstellig word.
Die Algerynse revolusie wat tussen 1954 tot 1962 plaasgevind het was 'n geval waar 'n desperate volk deur middel van 'n uitgerekte guerilla-oorlog 'n koloniale moondheid, self 'n supermoondheid (Frankryk), so uitgeput het, dat hulle die stryd gewonne moes gee. Die krag van die nasionale wil van 'n volk moet nie onderskat word nie.
Die konflik tussen Afghanistan en Rusland van 1979 tot 1988 vertel byna dieselfde verhaal. Afghanistan is in wêreldterme 'n agterlike, arm Moslemland wat boonop landingeslote is. Rusland, destyds nog 'n supermoondheid, het die fout gemaak om die streek te annekseer om dit binne die Russiese dampkring te bring, maar het nie rekening gehou met die meedoënlose mujahideenvegters wat Russiese magte uit die onherbergsame woestynberge aangeval het nie. Na baie jare se vernederende stryd moes Rusland uit Afghanistan onttrek.
Die oorlog tussen Angola en Portugal, en die konflikte in Angola daarna, speel hulle af te midde van die koue oorlog. Angola en die ander Portugese kolonies het Portugal in die laat 1950's en die begin 60's betrek in 'n tipiese bosoorlog wat Portugal nie kon bekostig nie en wat uiteindelik tot 'n staatsgreep in Portugal gelei het. Die regering in Angola is halsoorkop aan die Marxistiese MPLA-organisasie oorhandig en sedertdien is die land in groot ellende van burgeroorloë gedompel. Suid-Afrika was ook vir meer as 'n dekade militêr intiem betrokke by die oorlog in Angola. Die verwoesting in die land en ontreddering van die mense van die land, na dertig jaar se oorlog, is skrikwekkend.
Indië en Pakistan het 'n konflik al sedert 1947. Na 11 eeue van stryd tussen die verskillende godsdienstige groepe in die streek het daar vir 'n honderd jaar of so relatiewe vrede gekom gedurende die koloniale heerstydperk. Toe Engeland, die koloniale moondheid, in 1947 onttrek, is Kasjmir, 'n oorheersend Moslem- provinsie, by Indië gevoeg, 'n oorheersend Hindoeland. Pakistan het dit nie aanvaar nie en bitter konflik woed hier die afgelope dertig jaar voort. Verkillende pogings om die problem by te lê deur internasionale bemiddeling het nie geslaag nie. Die feit dat beide die lande onlangs kernmoondhede geword het, en langafstand-leweringsvuurpyle het, maak dié area van die wêreld 'n kruitvat. Die belangrikheid van verpolitiseerde godsdiensverskille as dryfveer vir langdurige konflik is duidelik uit hierdie voorbeeld.
Die sesdaagse oorlog van 1967 tussen Israel en heelwat van sy Arabiese bure was een van die merkwaardige konflikte in hierdie belangrike streek wat so onstuimig is. Sedert die stigting van die staat van Israel in 1948 was die bestaan van die staat 'n twispunt en dit het reeds tot verskeie oorloë aanleiding gegee. Nadat Egipte die straat van Tiran in 1967 vir Israelse skepe gesluit het, het Israel met 'n volslae verrassingslugaanval binne 24 uur al die lugmagte van sy opponente op die grond vernietig, en daarna met 'n dramatiese pantseraanslag, onder dekking van hul lugoormag, hul vyande 'n nekslag toegedien en 'n geweldige groot grondgebied verower. Dit was 'n kort en verwoestende oorlog, wat die geweldige dinamiese aard van moderne oorlogvoering beklemtoon.
Iran en Irak was tussen 1980 en 1990 in konflik betrokke. Die redes vir die konflik is nie duidelik nie, maar dit word allerweë erken dat dit 'n stryd om leierskap in die Arabiese wêreld was. Hoewel Irak aanvanklik groot deurbrake in die oorlog gemaak het, is hulle in 'n later fase onder groot druk geplaas deur die meer talryke leërs van Iran, wat by geleentheid van sogenaamde mensgolf- aanvalle gebruik gemaak het. Irak het in die stryd van chemiese wapens gebruik gemaak, en het later 'n lugoormag verkry en die stryd gewen. Berigte wil dit hê dat die VSA agter die skerms 'n belangrike rol gespeel het om te verseker dat Irak die stryd wen. Hierdie oorlog het getoon dat daar in die Arabiese wêreld ook ernstige foutlyne is, en dat die Midde-Ooste, wat die wêreld se belangrikste olieproduserende streek is, 'n baie onstabiele area is.
'n Ander interessante konflik was die een in 1982/83 in die Falkland-eilande. Hoewel Engeland besig was om die eilande te dekolonialiseer, het opportunistiese optrede van Argintinië daartoe gelei dat Engeland 'n vloottaakmag oor meer as 12 000 kilometer geprojekteer het om die eilande te ontset. Een van die keerpunte in die oorlog was die feit dat een van die skepe van die Argentynse vloot deur 'n Engelse duikboot gekelder is. Die oorlog toon die belangrikheid daarvan vir die groot moondhede om hulle mag oor die aardbol te kan projekteer.
Operasies Desert Shield en Desert Storm in 1991 was in baie opsigte 'n merkwaardige wêreldkonflik. Dit was merkwaardig in die opsig dat die VSA, deur bemiddeling van die Verenigde Nasies, 'n koalisie van sowat 50 nasies kon saamsnoer teen Irak, wat die klein olieproduserende Arabiese staat Kuweit binnegeval en geannekseer het. Goeie Amerikaanse diplomasie het verseker dat Rusland die poging gesteun het, en dit was 'n duidelike teken dat die koue oorlog verby was. In Desert Shield het die VSA 'n groot mag in Saoedi-Arabië opgebou om 'n verdere inval deur Saddam Hussein te verhinder. Daarna is Irak se weermag, wat die vierde grootste in die wêreld was, vinnig en effektief verslaan en verneder deur briljante krygskuns van veral Amerika. Die hoë presisie aard van moderne oorlog is duidelik geïllustreer deur hierdie konflik. Dit was ook 'n keerpunt in die houding van die Verenigde Nasies, wat tot voor die tydperk baie huiwerig was om direk by konflikte (peacemaking, peace enforcement) betrokke te raak.