Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

*

Güney Azerbaycan Toprakları ve Azerbaycan Türklerinin İskân Sahası
Bölge Valiliği (BV), BV Merkezi (Yüzölçümü: km², Nüfus: 2006)	Güney Azerbaycan Bölgesi Türklerin yüzdesi	Güney Azerbaycan Yüzölçümü (km²)	Azerbaycan Türk Nüfusu 2006
Doğu Azerbaycan Tebriz Yüzölçümü: 45.650 Nüfusu: 3.527.267	Darüs- Saltana Azerbaycanı Nüfusun tamamı %100	45.650	3.527.267
Erdebil BV Erdebil Yüzölçümü: 17.800 Nüfusu: 1.209.968	Darüs- Saltana Azerbaycanı Nüfusun tamamı %100	17.800	1.209.968
Zencan BV Zencan Yüzölçümü: 21.773 Nüfusu: 942.818	Hamse Azerbaycanı Nüfusun tamamı %100	21.773	942.818
Batı Azerbaycan BV Urumiye Yüzölçümü: 37.411 Nüfusu: 2.831.779 Türkiye-İran sınırında Kara-Koyunlu mıntıkası (Aralık ilçesi karşısı) ve Küresinli ili mıntıkasında (Salmas’ın Türkiye’ye mücavir sınır boyu, Van ili karşısı) Türkçe konuşulmaktadır.	Darüs- Saltana Azerbaycanı Nüfusun tamamına yakını %90 Nahçıvan ve Türkiye’ye mücavir Karakoyunlu mıntıkası, Siyahçeşme/ Çaldıran köyleri ile Hoy/ Kotur civarındaki Küresinli Türk bölgeleri hariç; Türkiye sınır bölgesi kuzeyden güneye köy ve komlar hâlinde dar bir şerit Kürt yerleşimidir; Türkiye-Irak sınırındaki Dizec ve Kasyan’ın güneyi; Senger’in güneyi; Ak-bulag/ Ağbulag’ın güney istikameti; Uşneviye’nin doğusu; Negade ilçe topraklarının batı ve güney sınırı; Mahabad ilçesi şehir merkezinin hemen kuzeyi; Mahabad’tan doğuya; Bukan kentinin kuzeyi ve doğusu; Bukan’dan Kürdistan BV sınırı. Sınırın kuzeyi Türk yerleşimidir. Mahabat’ta da önemli bir Türk nüfusu yaşamaktadır. Batı Azerbaycan’da çoğunluğu Kürtlerin oluşturduğu ve Türklerin de yaşadığı şehirler: -Uşneviye Genel nüfusu: 51.972 (1996) Şehir merkezi: 29.896 (2006) -Piranşehr: Genel nüfusu: 86.721 (1996) Şehir merkezi: 57.692 (2006) -Serdeşt Genel nüfusu: 93.168 (1996) Şehir merkezi: 37.115 (2006) -Mahabat/ Soğukbulag (İlçenin güneyi) Genel nüfusu: 171.595 (1996) Şehir merkezi: 133.324 (2006) -Bukan Genel nüfusu: 175.529 (1996) Şehir merkezi: 149.340 (2006)	37.411	2.548.601
Kürdistan BV Senedec Yüzölçümü: 29.137 Nüfusu: 1.346.333 (1996) 1.416.334 (2006)	Darüs- Saltana Azerbaycanı Nüfusun bir bölümü %24.7 Batı Azerbaycan’ın Bukan ilçesinin güneydoğusundaki Afşar yerleşim biriminden Sakız ilçesine geçilir. Bu mıntıkadan Miranşah’a, buradan Divandere ilçesine kadar olan saha; Divandere’nin Zerrine nahiyesinin kuzeyi; Bicar ilçesi ile güneyindeki Gurve ilçelerinin tamamına yakını Türk’tür. Kuzeybatısındaki Dehgulan nahiyesi hariç; Kirmanşah/ Bahteran’ın Sungur ilçesi sınırı; Bicar-Divandere karayolunun kuzeyinde iki bölge ile Dehgulan’ın güneybatısında Kışlag-Nevruz olmak üzere üç mıntıka Türklerin oturduğu sahalardır. Kürdistan’ın kuzeydoğu ve doğu toprakları Azerbaycan’dır. Kürdistan’daki Azerbaycan Arazisi: -Sakız ilçesinin kuzeydoğusu 4.444 km² %10=444 km² -Divandere’nin kuzeyi 4.030 km² %20=806 km² -Bicar 5.901 km² %75=4.426 km² -Yasukend/ Yassukend (Bicar’a bağlı) -Gurve 4.722 km² %80=3.778 km² Kürdistan’daki Türk nüfusu: -Bicar Genel nüfusu: 114.235 (1996) Şehir merkezi: 44.240(1996) 46.156(2006) -Gurve Genel nüfusu: 199.834 (1996) Şehir merkezi: 61.659 (1996) 65.842 (2006) -Türk aşiretleri -Türk-Kürt karışımı aşiretler	9.051	350.000
Kirmanşah/ Bahteran BV Kirmanşah (Bahteran) Yüzölçümü: 24.998 1.768.249 (1996) 1.842.457 (2006)	Cibal Azerbaycan/ Azerbaycan-ı Cibal/ Irak-ı Acem/ Irak-ı Azerbaycan Nüfusun bir bölümü %2.34 Sungur ilçesi topraklarının tamamı Türk sahası, yani Azerbaycan’dır. Kirmanşah sınırını takiben Hemedan’a girilir. Kengâver ilçesinin hemen yakınında, doğu istikametinde Türk yerleşim birimleri vardır. Bazı Azerbaycanlı coğrafyacılar, Sungur topraklarını Hemedan Türk coğrafyası içerisinde değerlendirir. Bu değerlendirme de yanlış değildir. -Sungur Yüzölçümü: 2.320 km² Genel nüfusu: 112.012 (1996) Şehir merkezi: 40.848 (1996) 43.184 (2006)	2.320	43.184
Hemedan BV Hemedan Yüzölçümü: 19.547 Nüfusu: 1.677.789 (1996) 1.674.595 (2006) *Hemedan BV, Güney Azerbaycan’ın en güney bölgesidir. Valilik topraklarının 3/4’ü (%75) Güney Azerbaycan topraklarına dâhildir. Azerbaycan’a dâhil olan topraklar 15.000 km² olup, Dağlık Karabağ’ın 3.3 katıdır.	Cibal Azerbaycan/ Azerbaycan-ı Cibal/ Irak-ı Acem/ Irak-ı Azerbaycan Nüfusun büyük bölümü %80 Kirmanşah sınırındaki Rahmetabad kasabasından Tuyserkan ilçesi- Tuyserkan ile Melayir ilçesinin güneydoğusundan Merkezî BV sınırına ulaşılır. Bu hat, Melayir ile Zengene yerleşim birimi arasındaki karayolunun kuzeyidir. Esedabad’ın güneyindeki en uzak Türk yerleşim noktası Çomag-tepe’dir. Tuyserkan-Melayir hattının güneyinde Hacıtu, Hulyan, Cera, Dere-Osman, Dam-Şatır ve Tikme-Daş gibi çok sayıda Türk yerleşim birimi bulunmaktadır. Hemedan’ın Azerbaycan sınırları dışında kalan ilçeleri: -Nihavend ilçesi: Yüzölçümü: 3.301 km² Genel nüfusu: 297.063 (1996) Şehir merkezi: 144.373 (1996) 153.748 (2006) -Melayir ilçesinin güney yarısı: Yüzölçümü: 3.301 km² : 2=1.651 Genel nüfusu: 297.063 (1996):2= 148.532 Şehir merkezi: 144.373 (1996) 153.748 (2006)	14.595	1.339.676
Merkezî BV Erak Yüzölçümü: 29.406 km² Nüfusu: 1.227.827 (1996) 1.326.826 (2006)	Cibal Azerbaycan/ Azerbaycan-ı Cibal/ Irak-ı Acem/ Irak-ı Azerbaycan Nüfusun bir bölümü %55 Hemedan sınırındaki Miyanrûd, BaseRi ve Zahirabad’ı takiben güneydeki Loristan sınırına inilir. Loristan-Merkezî BV sınırı üzerinden Humeyn’e varılır. Haravend, Hugan, KûdZar’ın kuzeyinden Erak’ın doğusundan, Mehrabad üzerinden, Davudabad’a ve Aştiyan’a ulaşılır. Aştiyan, Destcerd-Gaziran üzerinden Kum kenti. Bu sınırın kuzeyi ve batısı Türk yerleşimidir. Yani Azerbaycan’dır. Azerbaycan sınırları dışında kalan Merkezî BV toprakları: -Şazend ilçesinin yarısı Yüzölçümü: 2.691 km²: 2=1.346 km² Genel nüfusu: 130.673 (1996): 2=65.337 Şehir merkezi: 17.509 (1996) -Mahallat ilçesinin tamamı Yüzölçümü: 1.968 km² Genel nüfusu: 44.779 (1996) Şehir merkezi: 30.022 (1996), 35.319 (2006) -Dilican ilçesinin tamamı Yüzölçümü: 2.214 km² Genel nüfusu: 40.400 (1996) Şehir merkezi: 24.861 (1996) 31.852 (2006) -Erak ilinin doğu yarısı Yüzölçümü: 7.220 km²: 2=3.610 Genel nüfusu: 596.569 (1996):2= 298.285 Şehir merkezi: 380.755 (1996), 438.338 (2006) -Aştiyan ilçesinin doğu yarısı Yüzölçümü: 1.236 km²: 2=618 km² Genel nüfusu: 21.334 (1996): 2=10.667 Şehir merkezi: 8.407 (1996) -Humeyn’ ilçesinin yarısı Yüzölçümü: 2.396 km²: 2= 1.198 km² Genel nüfusu: 118.424 (1996): 2=29.212 Şehir merkezi: 56.335 (1996), 64.031 (2006) (100 bin Halac Türkü’nün 50 bini Merkezî Bölge Valiliği istatistiğine alınmıştır. 25 bini Kum, kalan 25 bini ise Tahran Bölge Valiliği Türk nüfusu, ayrıcaTahran’da oturan Türkmen, Kaşkayı ve Halac Türkleri bu rakam içerisinde gösterilmiştir)	18.452	729.754
Loristan BV Hürremabad Yüzölçümü: 28.392 km² Nüfusu: 1.567.075 (1996) 1.689.650 (2006)	Cibal Azerbaycan/ Azerbaycan-ı Cibal/ Irak-ı Acem/ Irak-ı Azerbaycan Nüfusun bir bölümü %6.4 Hemedan sınırındaki Merkezî BV’nin Miyanrud, Baseri, Zahirabad yerleşim birimleri güzergâhından Loristan’a ulaşılır. Merkezî BV sınırından Durûd ilçesinin batısı ve güneyini takiben kuzeye yönelinir. Zernan, Şah-Veled, Aşurabad güzergâhını takiben kuzeye çıkılır. Nurabad noktasından doğuda Merkezî BV sınırına ulaşılır. Bu sınırını çizdiğimiz Loristan’a ait Durud ilçesi, kuzeyi ve kuzeydoğusu Türk yerleşim mıntıkası, dolayısıyla Azerbaycan’dır. Batıdaki Çalan-çulan hariç, Durûd ilçesinin doğu yarısı ile Ezna ilçe topraklarının batısı ve kuzeyi Azerbaycan toprağıdır. -Durud Yüzölçümü: 1.380 km²: 2= 690 km² Genel nüfusu: 142.773 (1996): 2= 71.387 Şehir merkezi: 88.152 (1996), 100.528 (2006) -Ezna Yüzölçümü: 1.413 km²: 2= 707 km² Genel nüfusu: 72.583 (1996): 2= 36.292 Şehir merkezi: 35.401 (1996), 37.645 (2006)	1.397	107.679
Kum BV Kum/Qum Yüzölçümü: 11.238 km² Nüfusu: 852.946 (1996) 1.036.714 (2006)	Cibal Azerbaycan/ Azerbaycan-ı Cibal/ Irak-ı Acem/ Irak-ı Azerbaycan Nüfusun büyük bölümü %67 Merkezî BV ilçesi Aştiyan’ı takiben Mucan’a, oradan Kum BV’ne girilir. Kuzeye doğru Destcerd, Ruskiye, Aliabad, doğuya dönülerek Gazîran’ın kuzeyini takiben Kum kentine inilir. Kum şehir merkezinin doğusundan Seyrabad, Kumrûd, Ferecabad, Kûhsefid, Muzafferabad, Muhammedabad’a varılır. Kuzeybatıda Sadr-abad üzerinden Deryaçe-i Sultan/ Sultan gölünün doğusundan kuzeye Çeşme-i Şur, Aliabad, Allahyar, Kale-yi Muhammedabad’a ulaşılır. Bu nokta Tahran BV sınırıdır. Hattın batısı Türk yerleşimi ve Azerbaycan’dır. Kum BV’nin doğu yarısı Azerbaycan sınırları dışındadır.	5.619	694.598
Tahran ve Elburz Bölge Valilikleri Tahran ve Kerec Tahran BV Yüzölçümü 12.981 km² Nüfusu: 10.398.643 (1996) 11.228.625 (2006) (Türk %65: 7.298.606) * Elburz BV Yüzölçümü: 5.833 km² Nüfusu: 2.053.233 (2010) (Türk %70: 1.437.263) Kerec, sanayinin gelişimi ile birlikte çok sayıda gayrı Türk unsurun göçüne maruz kalmıştır. Buna mukabil Darüs-Saltana Azerbaycanı valiliklerinden gelip yerleşen çok sayıda Türk olmuştur.	Cibal Azerbaycan/ Azerbaycan-ı Cibal/ Irak-ı Acem/ Irak-ı Azerbaycan Tahran ve Elburz toplam nüfus: 13.281.858 Nüfusun büyük bölümü %67.5 Tahran ve Elburz toplam Yüzölçümü: 19.196 km²-8.470 = 10.726 km² Tahran, Kacar hanedanı döneminde payitaht yapılmadan önce Rey’e bağlı küçük bir Azerbaycan kasabası idi. Bugünkü Kum-Tahran karayolunu takiben, yolun hemen doğusundaki İslamşehr’den Kehrizek’e ulaşılır. Doğuda Paleşt, Mamazan, Parçin, Abbarik, Eyn-Verzan’a; buradan kuzeye Demavend’in hemen batısından Mazenderan BV sınırına geçilir. Tahran’ın kuzeyindeki Tecriş’ten kuzeye, Nisa’nın güneyine; Abhark-Kerec’in kuzeyinden Kemalabad’a, buradan kuzeye Savucbulag ilçe topraklarının tamamına yakını dâhil olmak üzere, çizilen sınırın batısı Azerbaycan’dır. -Azerbaycan sınırları dışında kalmakla beraber Veramin ilçesinin güneyi Türk yerleşimidir. Bölgedeki Türk yerleşimleri doğu batı istikametindedir. -Cibal Azerbaycan sınırları dışında bulunan -Tahran BV sınırı güneyindeki Simnan BV ilçelerinden Germsar’a bağlı güney ve doğusundaki Lecran, Mahmutabad, Sadabad, Hüseynabad, Kevirabad, Deh-Sultan, Devletabad, Gerdvan… yerleşim birimleri Türk’tür. * Tahran ve Kerec’in Azerbaycan sınırları dışında kalan ilçe toprakları: -Veramin Yüzölçümü: 2.341 km² Genel nüfusu: 413.130 (1996) Şehir merkezi: 107.233 (1996) 208.569 (2006) -Pakdeşt (Veramin’in banliyosu) Genel nüfusu: 164.839 (1996) Şehir merkezi: 49.220 (1996) 126.281 (2006) -Rey ilçesinin güneyi (%60) Yüzölçümü: 2.508 km² Genel nüfusu: 610.127 (1996) Şehir merkezi: 356.079 (1996) -DeMavend’in doğusu (%60) Yüzölçümü: 4.298 km² Genel nüfusu: 65.219 (1996) Şehir merkezi: 22.337 (1996) 36.433 (2006) -Firuzkûh (DeMavend’in banliyosu) Genel nüfusu: 34.206 (1996) Şehir merkezi:17.310 (1996) -Tecriş/ Şimiranat İlçesi %70 Yüzölçümü: 1.248 km² Genel nüfusu: 30.398 (1996) Şehir merkezi: 10.587 (1996) -Kerec ilinin kuzeyi %10 Yüzölçümü: 2.158 km² Genel nüfusu: 1.160.107 (1996) Şehir merkezi: 94.968 (1996) 1.377.450 (2006) -Talegan %20 Yüzölçümü: (Savucbulag bünyesinde) Savucbulag yüzölçümü: 2.903 km² Genel nüfusu: (Savucbulag bünyesinde) Şehir merkezi: 3.281 (2006)	10.726	8.735.869
Kazvin BV Kazvin Yüzölçümü:15.491 km² Nüfusu: 965.855 (1996) 1.127.734 (2006)	Hamse Azerbaycanı Tamamına yakını %90 Elburz BV’nin Savucbulag ilçe toprakları, Kazvin BV’ne sınır noktasından batıdan güneye 45 derecelik açı ile Kazvin-Tebriz karayoluna ulaşır. Buradan Tahran BV’nin kuzeydoğu uc sınırı. Muallim-Kelaye dışarıda, Gustin-i Lar ve Razcerd içeride bırakılır. Yani Kazvin-Kelâye yolu Azerbaycan’dır. Sınır tekrar Kazvin’in kuzeyine ulaşır. Rudbar-ı Alamut dışarıda kalır. Alulek ve Ağababa üzerinden Tahran Tebriz karayoluna inilir. Kûhin ve kuzeydeki Molla-Ali üzerinden Gilan sınırına kavuşur. Çizilen bu sınırın güneyi ve batısı Azerbaycan’dır. Kazvin’in kuzeyindeki Kale-Hasan Sabbah dâhil, güneydoğusunda bir, batısında ve güneyinde birer olmak üzere toplam dört bölge Azerbaycan Türk yerleşimidir. Kazvin il merkezi topraklarının kuzey yarısı Azerbaycan dışındadır. -Kazvin ili topraklarının kuzeyindeki 5.240 km²’ye karşılık gelen %40’lık bölüm Hamse Azerbaycanı dışındadır (Yüzölçümü: 13.099 %40=5.240 km²).	10.251	1.014.961
Gilan BV Reşt Yüzölçümü: 13.952 km² Nüfusu: 2.241.589 (1996) 2.381.063 (2006)	Darüs- Saltana Azerbaycanı Bir bölümü %9.1 A. Kazvin BV’nin Zencan sınırı yakınından itibaren; Luşan, Mencil, Tutkabun, Eskûlek karayolu; Eskûlek’ten güneybatıdaki Zencan sınırına bir hat çizilir. Gilan BV ilçelerinden Rudbar bölgesi Azerbaycan sınırlarında kalır. B. Zencan BV sınırını geçince, Masule’nin doğusundan kuzeye çizilen hattan Reşt’e düz bir hat ile ulaşılır. Reşt’in güneyindeki Talim’den Astane’nin kuzeyindeki Sefidrud hattının kuzeyi; Leştnişa’dan Hazar denizi sahiline ulaşılır. Bu hattın kuzeyi ve batısı Azerbaycan topraklarıdır. Fumen ilçesinin batısında üç köy bölgesi, Lahican’ın kuzeyinde iki köy; Emleş’in güneyinde iki köyün bulunduğu bölge, bu bölgenin altında diğer bir köy Azerbaycan Türkleri ile meskûndur. * Azerbaycan dışında kalan Gilan toprakları (5.643 km²): -Rudser Yüzölçümü: 1.757 km² Genel nüfusu: 152.044 (1996) Şehir merkezi: 34.208 (1996) 33.321 (2006) -Astane-i Eşrefiyye Yüzölçümü: 417 km² Genel nüfusu: 113.483 (1996) Şehir merkezi: 33.457 (1996) 36.298 (2006) -Emleş (Rudser’in banliyosu) Genel nüfusu: 50.716 (1996) Şehir merkezi: 14.260 (1996) -Lengerud Yüzölçümü: 471 km² Genel nüfusu: 136.602 (1996) Şehir merkezi: 56.620 (1996) 65.369 (2006) -Lahican Yüzölçümü: 1.379 km² Genel nüfusu: 152.627 (1996) Şehir merkezi: 53.122 (1996) 71.871 (2006) -Fumen Yüzölçümü: 1.021 km² Genel nüfusu: 103.190 (1996) Şehir merkezi: 31.341 (1996) 27.763 (2006) -Şeft Yüzölçümü: 598 km² Genel nüfusu: 70.292 (1996) Şehir merkezi: 5.037 (1996) * -Gilan’da takribi Türk nüfusu: Astara 63.254, Bender Enzeli %40 47.931, Astane-i Eşrefiye 50.000, Rudbar 30.000, Masal/ Masule 25.000= 216.185	8.309	216.185

Bkz.→ Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Erdebil, Gilan, Kürdistan, Kazvin, Zencan, Merkezî, Hemedan, Kum, Tahran, Elburz, Kirmanşah, Loristan bölge valilikleri

Azerbaycan’ın Yüzölçümü ve Nüfusu Merkezi: Tebriz İran sınırları dâhilinde kalan kadim Azerbaycan toprakları 203.624 km²’dir. Bu topraklardaki Azerbaycan Türklerinin nüfusu 21.460.560’tır. Bunun yanı sıra kadim Azerbaycan eyaleti toprakları dışında da Azerbaycan Türkleri yaşamaktadır
Azerbaycan Eyaleti ve Bölge Valilikleri	Yüzölçümü (km²)	Nüfusu (2006)
Darüs-Saltana Azerbaycanı Doğu Azerbaycan BV Erdebil BV Batı Azerbaycan BV Kürdistan BV Gilan BV	45.650 17.800 37.411 9.051 8.309	3.527.267 1.209.968 2.548.601 350.000 216.185
Hamse Azerbaycanı Zencan BV Kazvin BV	21.773 10.521	942.818 1.014.961
Cibal Azerbaycanı Kirmanşah BV Hemedan BV Mekezî BV Loristan BV Kum BV Tahran ve Elburz Bölge Valilikleri	2.320 14.595 18.452 1.397 5.619 10.726	43.184 1.339.676 729.754 107.679 694.598 8.735.869
Toplam	203.624	21.460.560

Yukarıda verilen bilgilerin ışığı altında, Saltanat Merkezi/ Darüs-Saltana Azerbaycanı, Hamse Azerbaycanı ve Cibal Azerbaycanı’ndan oluşan Güney Azerbaycan toprakları 203.624 km², Türk nüfusu ise 21.460.560 civarındadır.

Güney Azerbaycan sınırları içerisinde kalan Halacistan topraklarında yaşayan 100 bin civarındaki Halac Türkü Azerbaycan Türk nüfusu içerisinde gösterilmiştir.

Yukarıda tespit ettiğimiz 21.460.560 Azerbaycan Türkü, Güney Azerbaycan topraklarında yaşamaktadır. Haliyle bu rakam Azerbaycan Vilayetleri dışında yaşayanları ihtiva etmemektedir.

*

Ebülfez Elçibey, düşmanları ve siyasi rakiplerince İran Azerbaycan’ı konusunda hayalci olarak nitelenmiştir. İran Türkleri ile ilgili siyasi tutukluların serbest bırakılması, ulusal Türk kültürünün gelişmesi için Azerbaycan Türkçesi’nde eğitim yapılması, gazete-dergi ve diğer her türlü yazılı ve görsel medya faaliyetlerine izin verilmesi yönündeki talepleri ile İran Türkleri’ne moral destek sağlamıştır. Öte yandan Güney Azerbaycanlılara vatandaşlık verileceği yönündeki açıklaması İran’ı tedirgin etmiş, Tebriz’de konsolosluk açma talEbi kabul görmemiştir. İran, Elçibey muhaliflerine daha sıcak davranmaya başlamış, öte yandan Ermenistan ile ilişkilerini geliştirme cihetine giderek, bu ülke üzerindeki ekonomik blokajı hafifletmiştir.

Elçibey’in, Güney Azerbaycanlılar için talepleri, Fransa’nın Kanada’da meskûn Fransızlar için taleplerinden fazla olmamıştır. “Hayalci” suçlaması Fransa’ya yapılmazken Elçibey hedef haline gelmiştir. Derler ya, “Fakirin hastası, zenginin yosması duyulmaz”.

Haydar Aliyev, iktidara gekdikten sonra daha tedbirli davranarak, bu konuya ilgisini sessiz sürdürmüştür. Çerkeslerin ünlü bir sözü vardır: “Biz, Asetinleri sevmeyiz, ancak Asetinleri sevmeyenleri de sevmeyiz”. Asetinler, Kafkas direnişinde Adığelere yardım etmemiş, sürgünden sonra da Adığe ve Kabartayların mülklerinin üzerine oturmuştur. Mesel, bundan ötürü söylenmiştir. Ancak Asetinlere bir saldırı olursa, “Asetinlerin safında oluruz” mesajı verilmektedir. Haydar Aliyev cin gibi zekâsıyla herhalde “Ben Ebülfez Elçibey’i sevmem, ancak Elçibey’i sevmeyeni de sevmem” demeye getiriyordu.

*

“Zaqafqaziya Hәrbi Dairәsi’nin Siyasi İdarәsi’nin Yeddinci Şöbәsi”nin “Güney Azәrbaycan Qısa Tarixi-Etnorafik vә İktisadi Oçerk” başlığı ile hazırladığı dokümanda, İkinci Dünya Savaşı başlangıcından sonra Güney Azerbaycan, Sovyetler Birliği’nin harbi-strateji planlarına dâhil olduğundan, sınırlı da olsa güncel askerî, ekonomik ve teknik bilgiler verilmiştir: O dönemde Güney Azerbaycan’ın ( Hamse ve Cibal Azerbaycan hariç) nüfusu 5.5 milyondu. Bunun %80’den biraz fazlası Türk, %10’u Kürt, %5’i Fars, kalanı ise Talış, Gilek, Asuri, Ermeni vs. idi.

Azerbaycan’ın en büyük kenti Tebriz ilinin nüfusu 300.000’dir. Tebriz ilçesinde, 268 köyü ile birlikte 139.608 kişi yaşamakta idi. Bunun %85’ten çoğu Türk’tür. Erdebil, 424 köyü ile birlikte 269.211, Hoy ilçesi 760 bin, Urumiye 200 bin, Zencan 238 bin, Kazvin 450 bin, ve Reşt’te 450 bin kişi yaşamaktaydı. Güney Azerbaycan halkının %20’si şehirlerde, %80’i köylerde yaşıyordu. Azerbaycan, nüfus yoğunluğu en yüksek bölge idi. Her kilometre kareye 12-14 kişi, bazı yerlerde 14-20 düşüyordu. Halbuki İran’ın diğer arazisinde nüfus yoğunluğu 8-9 kişi idi. Nüfus sayımına bağlı olarak kaydetmek gerekir ki, 1937-1938 yıllarında Sovyet vatandaşlı­ğını kabul etmediği için eski İran tebaası olan 50 bin kişi Kuzey Azerbaycan’dan Güney Azerbaycan’a sürülmüştür. Beraberlerinde çok miktarda Sovyet onluk parası getirdikleri için halk arasında bunlara “Çervonlular” deniyordu. Bu bilgiler, yukarıda çerçevesini çizdiğimiz Azerbaycan toprakları ile örtüşmese de, İkinci Dünya Savaşı döneminde Azerbaycan’ın bazı bölge ve şehirleri hakkında verilen bilgiler bakımından dikkat çekicidir. (Cәmil Hәsәnli, II.Bölüm)