Dünya klasikleri : 13

Katya:
— Beni birden... diye mırıldandı. Zaten ben tüm bu günlerde bana böyle bir şey söylemek için geleceğinizi hissediyordum... Beni çağıracağım biliyordum! Ama bu imkânsız bir şey!
— İmkânsız olsun! Siz gene bunu yapın! Düşünün ki, size ne büyük bir hakaret yapmış olduğunu hayatında ilk kez olarak anlamış ve şaşkınlık içinde kalmıştır. Şimdi hayatında ilk kez olarak kavrıyor bunu. Bugüne kadar hiç bir zaman bunu tam olarak kavramış değildi!  «Eğer gelmeyi reddederse, o zaman ömrümün sonuna dek mutsuz kalacağım.» diyor. İşitiyor musunuz? Sibirya'ya yirmi yıl kürek mahkûmu olarak gidecek olan bir adam, hâlâ mutlu olmaya hazırlanıyor. Bu acınacak bir şey değil de nedir? Bakın, eğer oraya giderseniz, hiç suçu yokken, mahvolan bir insanı ziyaret etmiş olursunuz !
Bu sözler Alyoşa'nın dudaklarından bir çağrı gibi dökülmüştü :
— Onun elleri temizdir. Kana bulanmış değildir!  İleride çekeceği o sonsuz acılar uğruna ağabeyimi şimdi ziyaret etmelisiniz! Gelin, onu bu karanlık yolculuğa uğurlayın... Eşikte bir an durun, yeter... Bunu yapmalısınız, yapmalısınız!
Alyoşa sözlerini bitirirken, «yapmalısınız» kelimesi üzerinde şiddetle durmuştu. Katya inler gibi:
— Yapmalıyım, ama... yapamam, dedi. Onunla göz göze geleceğiz... Bunu yapamam.
— Onunla  gözgöze  gelmelisiniz,  eğer şimdi buna  karar vermezseniz,  ömrünüzün  sonuna  dek  nasıl  yaşıyacaksınız?
— Ömrümün sonuna dek acı çekeyim, daha iyi. Alyoşa gene itiraz kabul etmez bir sesle:
— Gitmelisiniz, gitmelisiniz! dedi.
KARAMAZOV   KARDEŞLER
455
— İyi ama, neden bugün, neden hemen gitmeliyim? Hastayı bırakamam ki!
— Bir dakika için bırakabilirsiniz. Bir dakikadan bir şey olmaz. Fazla değil ki. Eğer gitmezseniz, ağabeyimin bu gece ateşi yükselir, kendisi de yatağa düşer. Bilirsiniz ki, size yalan söylemem ne olur, acıyın ona!
Katya acı acı:
— Asıl siz bana acıyın, diye sitem etti ve ağlamaya baş ladı.
Alyoşa ağladığını görünce kesin bir tavırla:
— Demek gideceksiniz, dedi. O halde şimdi geleceğinizi gidip kendisine söyleyeyim.
Katya korku içinde:
— Hayır, hayır, sakın söylemeyin!  diye bağırdı. Gideceğim, ama kendisine bunu önceden söylemeyin. Belki giderim, ama  içeri  girmem...  daha karar  vermedim.
Sesi  kesiliverdi. Güçlükle  soluk  alıyordu.  Alyoşa  gitmek için ayağa kalktı. Genç kadın gene sarararak yavaşça:
— Peki ya  orada biriyle karşılaşırsam?  diye  söylendi. Alyoşa ısrarla:
— İşte onun için şimdi gitmeniz gerekiyor. Hiç kimseyle karşılaşmamanız için! Merak etmeyin, gittiğiniz zaman orada kimse olmayacak!  Doğru söylüyorum.  Bekleriz!  diyerek kapıdan dışarı çıktı.
YALAN  BİR  AN İÇİN GERÇEK  OLMUŞTU...  '
Alyoşa aceleyle hastaneye gitti. Mitya şimdi orada yatıyordu. Mahkeme kararını bildirdikten sonra, ikinci günü sinirleri bozularak ateşi yükselmiş, bu yüzden de bizim kent hastanesinin mahkûmlara mahsus bölümüne gönderilmişti. Ama doktor Varsinskiy, Alyoşa ile birçok başka kişilerin ricası üzerine (bu başka kişiler Hohlakova, Liza gibi kişilerdi) Mityaryı mahkûmlarla birlikte değil de, ayrı bir yere, bir vakitler Smerdyakov'un yattığı küçücük odaya yatırmıştı. Bununla birlikte koridorun sonunda bir nöbetçi vardı,KARAMAZOV  KARDEŞLER
pencere de parmaklıydı. Varvinskiy'in ona böyle ayrı bir muamele yaptığı için vicdanı rahat olabilirdi; gerçi bu davranışı pek yasaya uygun değildi ama, kendisi iyi yürekli ve başkalarının acısını paylasabilen bir gençti. Mitya gibi bir insan için, birden katillerin; hırsızların bulunduğu bir topluluğa girmenin ne kadar ağır olduğunu ve buna önce alışması gerektiğini anlıyordu. Akrabalarla tanıdıkların ziyaretlerine ise hem doktor, hem cezaevi müdürü, hem de emniyet amiri izin vermişlerdi; hepsi zaten oradaydı. Ama o günlerde Mitya'yı yalnız Alyoşa ile Gruşenka ziyaret etmişlerdi. Bu iki kez Rakitin de onu görmek istemişti ama; Mitya ısrarla Varvinskiy'den onu içeri bırakmamalarını rica etmişti.
Alyoşa içeriye girdiği vakit, Mitya'yı yatağının üzerinde oturmuş, sırtına hastanenin beylik sabahlıklarından birini . geçirmiş, biraz ateşi yükselmiş, basma da sirkeye batırılmış bir havlu sarmış olarak buldu. Mitya içeriye giren Alyoşa'ya gözlerinde belirsiz bir anlamla baktı. Bu bakışta korkuya benzeyen bir duygu belirip kaybolmuştu. Zaten mahkemeden ba yana çok düşünceli olmuştu. Bazen yarım saat kadar sustuğu oluyordu. O zaman sanki zihninin tüm gücünü toplayarak müthiş bir üzüntü içinde bir şeyler düşünüyor, o sırada yanında bulunanı da unutmuş görünüyordu. Düşüncelerinden sıyrılıp konuşmaya başlayacak olsa bile, daima söze garip bir şekilde birdenbire başlıyor ve muhakkak asıl söylenmesi gereken şeyle hiç bir ilgisi bulunmayan bir konudan söz açıyordu. Bazen kardeşine üzüntüyle bakıyordu. Gruşen-ka'nm yanında iken Alyoşa ile olduğundan daha az üzüntü duyuyor gibiydi. Bununla birlikte, onunla hemen hemen hiç konuşmuyordu. Ama genç kadın içeriye girer girmez yüzü sevinçle aydınlanıyordu. Alyoşa, hiç konuşmadan yatağın üzerine, yanına oturdu. Mitya onu bu sefer endişeyle beklemişti. Ama bir şey sormaya cesaret edemedi. Katya'nın gelmeye razı olacağını düşünmeyi bile olmayacak bir şey sayıyordu. Öyleyken hissediyordu ki, eğer Katya gelmeyecek olursa, o zaman daha da müthiş şeyler olacaktı. Alyoşa düşüncelerini anlıyordu.
Mitya önemli bir şey söylüyormuş gibi: — Baksana, diyorlar ki;  Trifon Borisiç tüm hanını alt üst etmiş, diye söze başladı. Döşemeleri kaldırıyor, tahtala-
KARAMAZOV  KARDEŞLER
457
n söküyormuş. Söylediklerine göre, tüm «galerisini» paramparça etmiş. Hep hazineyi arıyormuş, işte o parayı, savcının oraya sakladığını söylediği bin beş yüz rubleyi arıyormuş. Gelir gelmez hemen dört bir tarafı araştırmaya başlamış. Oh olsun keretaya! Buranın gardiyanı dün anlattı, kendisi oradan geldi de. Alyoşa:
— Bak bir şey söyleyeceğim, dedi. Katya gelecek. Yalnız ne zaman geleceğini bilmiyorum. Belki bugün, belki önümüzdeki günlerde. Bilmiyorum. Ama gelecek, muhakkak gelecek, bu artık kesin!
Mitya irkildi, bir şey söyleyecek oldu, ama söylemedi. Bu haber ona müthiş bir etki yapmıştı. Belliydi ki, Alyoşa'nın Katya ile yaptığı konuşmaların ayrıntılarını öğrenmek istiyordu. Ama o sırada gene ona bir şey sormaktan korkuyordu. Katya'nın acımasız, onu küçümseyen, nefretli bir karşılık verdiğini öğrenmesi o anda ona bıçak vuruşu gibi etki yapabilirdi.
— Şunu da söyleyeyim ki, Katya eğer kaçarsan  vicdan üzüntüsü çekmemen için seni teselli etmemi istedi. Eğer o zamana dek İvan iyi olmazsa, bu işi kendisi üzerine alacakmış.
Mitya düşünceli bir tavırla:
— Bunu, bana zaten daha önce söylemiştin, dedi. Alyoşa:
— Sen de hemen Gruşa'ya haber verdin değil mi? dedi. Mitya:
— Evet, diye itiraf etti. Gruşa bu sabah gelmeyecek. Bunu söylerken çekingen bir tavırla kardeşine baktı:
— Ancak akşama gelecek. Ona bu iş için Katya'nın uğraştığını söylediğim vakit, bir şey söylemedi ama, dudaklarını büktü. Yalnız «varsın uğraşsın!» dedi. İşin önemli olduğunu anladı.  Onu  daha fazla  üzmek  istemedim.  Herhalde  şimdi artık Katya'nın beni değil de İvan'ı sevdiğini anlamıştır, değil mi?
Alyoşa elinde olmayarak:
— Acaba? dedi.
— Belki de anlamıyordur, kimbilir?
Mitya bunu söyledikten sonra tekrar acele ile:
— Ama ne olursa olsun bu sabah buraya gelmeyecek, dedi. Ona bir görev verdim... Sana bir şey söyleyeyim mi, îvan458
KARAMAZOV  KARDEŞLER
ağabeyim herkesi geride bırakacak. Asıl yaşamaya o lâyıktır, biz değil! Hastalığı geçecek, iyi olacak. Alyoşa:
— Gerçi Katya onu niçin korkudan tiril tiril titriyor ama, iyi olacağından hemen hemen hiç şüphe etmiyor.
— Öyleyse muhakkak öleceğini düşünüyordur. İyi  olacağına inanmış görünmesi korkusundan ileri geliyor.
Alyoşa endişeyle:
— Ağabeyim  sağlam  yapılıdır!  Ben  de aynı şeyi umut ediyorum, inşallah iyi olur!
— Olacaktır!  Göreceksin, iyi  olacak. Ama ne yaparsın, Katya öleceğine inanıyor. Ne de çilesi varmış kadının...
Bir sessizlik oldu,  Mitya, çok önemli bir şeye üzülüyor gibiydi. Birden neredeyse ağlamaklı, titrek bir sesle:
— Alyoşa, Gruşa'yı çok seviyorum! dedi. Alyoşa hemen:
— Gideceğin yere bırakmazlar onu!  diye karşılık verdi. Mitya garip, tiz bir sesle söze devam etti.
— Bak, sana bir şey daha söyleyeceğim! Eğer yoldayken ya da orada bana dayak atmaya kalkarlarsa, kendimi dövdürmem. Dayak  atmaya kalkanı öldürürüm. O  zaman beni kurşuna  dizerler.  Düşünsene  yirmi  yıl  bu!  Daha  şimdiden benimle burada senli benli olmaya başladılar. Gardiyanlar bile bana: «Sen diyorlar. Bu gece yattığım yerde hep kendimi sınadım: Hayır bu işe hazır değilim! Böyle bir şeyi yüklenmeye  gücüm  yok!  Tanrıya  «övgü»ler  söylemek  istiyordum, ama şimdi gardiyanların benimle senli benli oluşuna bile dayanamıyorum!  Gruşa uğruna  her  şeye  katlanabilirim,  her-şeye... Dayaktan başka herşeye. Ama onu oraya bırakmazlar ki!
Alyoşa hafifçe gülümsedi:
— Dinle ağabey, sana ilk ve son kez olarak söylüyorum: Şimdi bu konuda düşüncelerimi açıklayayım sana. Biliyorsun değil mi? Sana hiç yalan söylemem. Onun için dinle:  Sen bu işe daha hazır değilsin!  Zaten böylesine büyük bir çileye katlanmak sana göre değil. Bundan başka, senin gibi bu işe hazır olmayan birinin büyük çilelere seve seve katlananlara özgü bir ceza çekmesi gerekmez! Eğer babamı öldürmüş olsaydın, o zaman cezanı kabul etmiyorsun diye üzülürdüm. Ama sen suçlu değilsin ki!  Böyle bir ceza senin için  aşırı
KARAMAZOV   KARDEŞLER
459
bir şey olur. Biliyorum, çile doldurarak kendi içinde bambaşka bir insan yaratmak istiyordun! Ama bence, nereye kaçarsan kaç, sadece ömrünün sonuna dek içinde yaratmak istediğin o başka insanı unutmaman bile yeterli. Bu büyük çileyi kabul etmemiş olman, sadece daha da büyük bir borç hissetmene yol açacaktır... Bundan böyle ömrünün sonuna dek bu borcu hissederek kendini yeni bir insan olarak yaratmak için daha çok imkân bulacaksın; belki de oraya gitmiş olsaydın, bu kadarını yapamıyacaktım. Çünkü oraya gidince başına gelenlere de dayanamayacak, isyan edecek, belki de sonunda «borcumu ödedim artık!» diyecektin. Avukat, bu konuda doğru söyledi. Böyle ağır yükler herkesin harcı değil. Hatta bazılarına göre taşıması imkânsız şeylerdir. İste merak ediyorsan bu konudaki düşüncem bu. Kaçışından ötürü başkaları sorumluluk altında kalacak, subaylardan, erlerden hesap sorulacak olsaydı, kaçmana «izin vermezdim.» Alyoşa bunu söylerken gülümsemişti:
— Ama diyorlar ki, hem de bunu kesin olarak söylüyorlar  (Hatta bunu İvan'a kafile başkanının kendisi söylemiş) pek fazla sorgu sual etmeyeceklermiş. İş ustalıkla yapılırsa, belki  de  ulak  tefek şeylerle  geciştirilebilirmis. Tabii  rüşvet vermek, böyle bir durumda bile doğru olmayan bir davranıştır. Ama   bu konuda bir yargıda bulunacak değilim.  Çünkü İvan'la Katya bu işte senin için uğraşmak görevini bana vermiş olsalardı biliyorum ki, ben de rüşvet verirdim. Bunu sana açıkça söylemek zorundayım. Onun için davranışını yere-mem. Yalnız şunu bil ki, seni hiç bir zaman suçlamam! Hem zaten  bu  işte  ben  seni  nasıl  yargılayabilirim?  Garip  şey! Herneyse... galiba artık bu konuda herşeyi belirtmiş oldum.
Mitya:
— Asıl cezayı kendime ben vereceğim! Ben!  diye bağırdı. Kaçacağım! Zaten bu iş bana sorulmadan kararlaştırılmış. Hiç Mitya Karamazov kaçmadan durabilir mi? Ama bunu yaparsam, kendimi suçlu hissedeceğim ve orada, ömrümün sonuna dek günahlarımın kefaretini ödemeye çalışacağım! Cizvitler öyle derler değil mi? İşte şu anda ikimizin de yaptığı gibi öyle değil mi?
Alyoşa hafifçe gülümsedi:
— Öyle.
Mitya rahatlayarak güldü:460
KARAMAZOV  KARDEŞLER
— Beni neden severim, bilir misin? Daima gerçeği olduğu gibi söylediğin, hiç bir şeyi gizlemediğin için! diye bağırdı. Demek, eninde sonunda bizim Alyoşa'yı Cizvitler gibi düşünürken yakaladım! Bunu söylediğim için yanaklarını öp-meliyim! Eh madem öyle, şimdi gerisini de dinle. Sana içimde gizlediğim diğer şeyleri de açıklayayım. Bak, neler düşündüm, nelere karar verdim: Eğer kaçarsam, yanımda para da, pasaport da olsa, hatta Amerika'ya da kaçsam; bana moral gücü verecek olan tek şey şudur; ben oraya sevinç içinde ve mutlu bir hayat yaşamak için kaçmayacağım. Orası gerçekten benim için bir başka sürgün hayatı olacak. Hatta belki oradaki hayatım öbüründen hiç de daha rahat ol-mayacak. Orası, buradan aşağı kalmaz Aleksey! Doğru söylüyorum, aşağı kalmaz! O Amerika'dan daha şimdiden nefret ediyorum. Gruşa yanımda olsa bile, aynı şeyi duyacağım. Bir kez baksana ona: Hiç Amerikalı kadına benziyor mu? Tepeden tırnağa Rustur o! Vücudunun her bir parçacığı Rus-tur! Orada ana vatana özlem çekmeye başlayacaktır. Ben de bu özlemi benim yüzümden çektiğini, böyle bir çileye benim için katlandığını her an, her saat göreceğim. Oysa onun bunda suçu ne? Sonra ben oradaki pis heriflere dayanabilecek miyim? Hatta hepsi benden iyi olsa bile. Evet Amerika'dan daha şimdiden nefret ediyorum! Amerikalıların hepsi her biri teknikte şaşılacak kadar ileri olsalar bile... yerin dibine batsınlar. Benimle aynı kanda, aynı ruhta olan insanlar mı? Ben Rusya'yı seviyorum Aleksey! Benim Tanrım Rusların Tanrısıdır! Kendim alçağın biri olsam bile! Orada geberir giderim be!
Bunu gözleri birden çakmak çakmak olmuş bir halde bağırarak söylemişti. Sesi ağlamaklıydı. Duygularını bastırarak gene söze başladı.
— Onun için şu kararı verdim, Aleksey: Gruşa ile craya geldik mi, hemen toprağı sürmeye başlayacağız. Yaban ayılarının dolaştığı yerlerde çalışacağız. Mümkün olduğu kadar uzak bir yerde, yalnızlık içinde yaşıyacağız. Orada da uzak' bir yer bulunur herhalde! Diyorlar ki, oralarda hâlâ kızılderililer yaşıyormuş. Tâ cehennemin bucağında bir yere gideriz. Oraya yerleşiriz, son Mohikan'ların yaşadığı yere. Sonra hemen dil öğrenmeye başlarız, Gruşa da ben de çalışırız. Bir taraftan iş, bir taraftan gramer. Üç yılı böylece ge-
KARAMAZOV   KARDEŞLER
461
çiririz. Bu üç yıl içinde, İngilizceyi tıpkı İngilizler gibi öğreniriz. Öğrenir öğrenmez de elveda Amerika! Hemen buraya Amerikan vatandaşı olarak Rusya'ya koşup geliriz. Merak etme, bu küçük kente gelecek değiliz. Uzaklarda bir yerde, kuzeyde ya da güneyde saklanırız. O zamana dek tabiî değişirim... Gruşa Amerika'da bambaşka olur. Doktorun biri yüzüme bir ben yapar. Boşuna teknikte ileri gitmediler ya. O da olmazsa, bir gözümü kör ederim, bir arşınlık sakal bırakırım. Kırlaşmış bir sakal (Rusya'nın özlemini çekerken sakalım ağaracak tabiî) Bir de bakarsın, beni burada tanımazlar. Tanırlarsa da, varsın sürgün etsinler. Ne yapayım? Demek «kısmet değilmiş!» derim. Burada da ıssız bir yerde toprağı işlerim. Ömrümün sonuna dek Amerikalıymışım gibi rol yaparım. Buna karşılık, hiç değilse ölümümüz ana vatanda olur. İşte benim planım bu! Artık bundan vazgeçmem. Nasıl beğendin mi?
Alyoşa ona itiraz etmek istemediği için:
— Beğendim! dedi.
Mitya bir an sustu;  sonra birden:
— Ama mahkemede ne dolap çevirdiler!  Nasıl oyun oynadılar?
Alyoşa içini çekti:
— Böyle dolap çevirmemiş olsalardı, gene de seni mahkûm ederlerdi, dedi.
Mitya üzüntüyle:
— Evet, buranın halkı artık benden bıktı! Eh, Tanrı görsün hallerini! Ama gene de bu iş bana öyle ağır geliyor ki! diye inledi.
Gene bir dakika kadar sustular. Sonra Mitya birden:
—  Alyoşa,  şöyle;  indir  hançeri göğsüme!  diye  bağırdı. Söyle Katya şimdi gelecek mi, gelmeyecek mi? Sana ne dedi? Neler söyledi?
Alyoşa çekingen bir tavırla ağabeyine baktı:
— Geleceğini  söyledi, ama bugün  gelir  mi,  bilmiyorum. Durumu kolay değil ki!
— Tabiî kolay değil. Kolay olur mu? Alyoşa, vallahi bunu düşündükçe deli olacağım. Gruşa hep bana bakıp duruyor. O da anlıyor. Ah Tanrım, beni uysal bir hale getir. İstediğim şey ne? Katya'nın buraya gelmesini istiyorum! Ama bunu neden istediğimi anlıyor muyum? Bu da Karamazov'-462
KARAMAZOV  KARDEŞLER
lara özgü bir aşırılıktan, bir arsızlıktan başka ne ki! Hayır, ben  çile  dolduracak  insan  değilim!  Alçağın  biriyim!  ben! Benim için bundan başka hiç bir şey söylenemez! Alyoşa:
— İşte  geldi!  diye bağırdı.
O anda eşikte birden Katya göründü. Genç kadın bir an için durakladı. Garip, şaşkın bir bakışla Mitya'yı tepeden tırnağa süzüyordu. Mitya birden ayağa fırladı. Yüzünde korku belirmişti. Sarardı, ama hemen sonra dudaklarında yalvaran, çekingen bir gülümseyiş titredi ve genç adam kendini tutamayarak her iki elini de Katya'ya doğru uzattı. Katya bunu görünce, hemen ona doğru atıldı. Mitya'nın iki elini tuttu ve onu hemen zorla yatağa oturttu. Sonra kendisi de yanına oturdu. Hâlâ ellerini bırakmıyor, onları sinirli sinirli sıkıyordu. Birkaç kez ikisi de birbirlerine bir şeyler söylemek istediler. Ama hemen sonra gene susarak sanki gözlerini birbirlerinden ayıramıyorlarmış gibi ve dudaklarında garip bir gülümseyişle bakıştılar. Böylece iki dakika kadar -bir süre geçti. Sonunda Mitya:
— Beni bağışladın mı? diye kekeledi ve aynı anda Alyo-şa'ya  doğru  dönerek,  sevinçten  yüzü  kırış  kırış  olmuş bir halde ona: «Bak ne Koruyorum, işitiyor musun? İşitiyor musun?» diye bağırdı.
Katya birden elinde olmayarak, ta yürekten gelen bir sesle:
— Zaten  seni  cömert bir  yüreğin  olduğu  için  seviyordum!  dedi. Sen benden değil, ben senden özür dilemeliyim! Ama bağışlasan da, bağışlamasan da, ömrümün sonuna dek kalbimde  bir  yara  olacak  kalacaksın.  Ben  de  senin  içinde öyle kalacağım. Zaten hakettiğimiz de bu...
Soluk almak için bir an sustu, sonra gene heyecanla ve 'acele ederek söze başladı:
—  Buraya niçin  geldim? Ayaklarına kapanmak,  ellerini sıkmak için. Canını acıtırcasına elini sıkmak istiyorum!  Hatırlıyor musun,  Moskova'da nasıl sıkmıştım?  Sana gene  şu-
.nu söylemek için geldim! Sen benim Tanrımsın, sen benim tek sevincirnsin! Bunu söylemeye geldim sana! Buraya, seni canım gibi sevdiğimi söylemeye geldim!
Bunu acı çekiyormuş gibi, inlercesine söylemişti. Birden müthiş bir heyecanla dudaklarını Mitya'nın eline yapıştırdı.
KARAMAZOV   KARDEŞLER
463
Gözlerinden yaşlar fışkırmıştı. Alyoşa, hiç bir şey söylemeden utanç içinde duruyordu; o anda böyle bir şeyi görmeyi hiç beklemiyordu.
Katya tekrar söze başladı:
— Artık sevgi geçti Mitya!     Ama  geçmişe gömülen bu duygu benim için, onu andığım vakit acı duyacak kadar değerlidir. Bunu ömrünün sonuna dek unutma! Şimdi, hiç olmazsa bir an için, vaktiyle olabilecek şeylerin olmasını   istiyorum...
Bunu hüzünlü bir gülümseyişle, ama gene sevinçle gözlerinin içine bakarak kekelemişti:
— Şimdi sen bir başkasını seviyorsun. Ben de bir başkasını seviyorum. Öyleyken gene de ömrümün sonuna dek, seni seveceğim! Sen de beni seveceksin. Bunun böyle olacağını biliyor muydun? Bak dinle:  Beni sev,  ömrünün  sonuna dek sev!
Bunu sesinde neredeyse tehdit eder gibi titreyişle söylemişti. Mitya her söylediği kelimeden sonra soluk alarak:
— Seveceğim... hem... biliyor musun, Katya... biliyor musun... ben seni beş gün önce, o akşam da seviyordum... yere düştüğüm ve seni alıp götürdükleri vakit de sevdim... ömrümün sonuna kadar da seveceğim!  Hep öyle olacak, sonuna dek öyle...
İşte böyle ikisi de birbirlerine anlamsız, heyecanlı, hatta belki de gerçekle hiç ilgisi olmayan, ama o sırada bir an için gerçekleşen sözler söylüyor, söylediklerine de yürekten inanıyorlardı.
Mitya birden:
— Katya!  Cinayeti  benim  işlediğime  inanıyor  musun? Şimdi buna  inanmadığını biliyorum,  ama  o zaman...  ifade verirken...  inanıyor  muydun?  Söyle  inanıyor muydun?
— O zaman da inanmıyordum! Hiç bir zaman da inan-mamışımdır!  Senden  nefret  ediyordum.  Bu  yüzden  birden kendimi  öyle olduğuna  inandırdım.  Bir  an  için  inandım... ifade verirken... inandırdım kendimi! Gerçekten inandırdım... ama ifademi verdikten hemen sonra buna inanmadığımı hissettim. Her şeyi olduğu gibi bilmelisin!  Oraya asıl kendimi cezalandırmak  için  geldiğimi unutmuştum...
Katya, bunu biraz önce sevgi kelimeleri fısıldadığı sırada464
KARAMAZOV  KARDEŞLER
olduğundan bambaşka  bir  tavırla söylemişti. Mitya  tâ  yürekten :
— Üzerine ne kadar ağır bir yük aldın!  dedi. Katya:
— Şimdi izin ver gideyim, diye fısıldadı. Sonra gene gelirim. Şu anda çok acı çekiyorum!
Yerinden kalkacak oldu, sonra birden çığlık atarak geriye çekildi. Odaya sessizce Gruşenka girmişti. Hiç kimse onu beklemiyordu. Katya kapıya doğru atıldı, ama Gruşen-ka'nın yanma gelince birden durakladı. Yüzü mum gibi sapsarı olmuştu. Yavaşça, neredeyse fısıldayarak, inler gibi:
— Beni bağışlayın!  dedi.
Gruşenka ona dik dik baktı, bir an sustu, sonra kin dolu öfkeli bir sesle, zehirler gibi:
— Sen de, ben de kötü yürekliyiz kızım! İkimiz de kötüyüz! Bundan sonra artık sen de ben de, kimden özür dileyebiliriz? Ama bak, onu kurtar, ömrümün sonuna dek senin için dua ederim!
Mitya Gruşenka'ya müthiş bir sitemle:
— Ama bağışlamak istemiyorsun!  diye bağırdı. Katya aceleyle:
— İçin  rahat etsin kurtaracağım onu!  Senin olacak o! diye fısıldadı ve koşarak odadan çıktı.
Mitya acıyla:
— Sana «bağışla beni» demişti, gene de onu bağışlamadın, öyle mi? diye bağırdı.
Alyoşa heyecanla ağabeyine:
— Mitya, onu azarlama! Buna hakkın yok! diye bağırdı. Gruşenka garip bir tiksintiyle:
— O sözü sadece gururlu dudakları söylüyordu. Yürekten söylemedi  onu,  dedi. Ama seni kurtarsın,  o  zaman herşeyi bağışlarım!
Sonra sanki ruhunda gizlenen bir şeyi güçlükle bastırı-yörmüş gibi sustu. Hâlâ kendini toparlayamıyordu. Sonradan, oraya böyle şeyle karşılaşacağını düşünmeden geldiği anlaşıldı. Hiç bir şeyden kuşkulanmamış, orada o kadınla karşı karşıya geldiğini aklına bile getirmemişti.
Mitya, hemen kardeşine doğru dönerek:
— Arkasından  koş Alyoşa!  Ona  söyle...  bilmiyorum  ne •söyleyeceğini... Yalnız böyle gitmesine fırsat verme!
KARAMAZOV  KARDEŞLER
46S
Alyoşa:
— Akşam sana gelirim! diye bağırarak Katya'nın peşinden koştu.
Genç kadına artık hastanenin duvarı dibinde yetişti. Katya hızlı yürüyor, acele ediyordu. Ama Alyoşa ona yetişir yetişmez hemen:
— Hayır, o kadının karşısında kendimi cezalandıramam! Ona «beni bağışla» dediysem, kendi kendime sonuna dek eziyet etmek istediğim için yaptım bunu. Ama o bağışlamadı beni... Bu yüzden seviyorum onu!
Bu sözleri öfkeli bir sesle söylemişti. Gözlerinde müthiş bir kin kıvılcımlanmıştı. Alyoşa:
— Ağabeyim onu hiç beklemiyordu! diye mırıldandı. Gelmeyeceğini sanıyordu. Gelmeyeceğine güveniyordu.
Katya sözünü kesti:
— Tabiî öyle olmuştur. Ama şimdi bunu bırakalım. Size bir şey söyleyeceğim: Şimdi sizinle birlikte cenaze törenine gidemeyeceğim. Tabutun üzerine koymaları için çiçek  gönderdim. Yanlarında daha para var galiba. Eğer daha para gerekirse söyleyin. Bundan böyle artık onları hiç bırakmayacağım... Şimdi izin verin gideyim, lütfen bırakın beni! Zaten oraya geciktiniz, bakın, akşam ayini için çanlar çalıyor... Bırakın beni, rica ederim gideyim!
III
İLYUŞA'CIĞIN TOPRAĞA VERİLİŞİ, TAŞIN YANINDAKİ KONUŞMA...
Alyoşa gerçekten gecikmişti. Kendisini bekliyorlardı ve artık çiçeklerle süslü zarif küçük tabutu onsuz götürmeye karar vermişlerdi. Bu İlyuşa'cığın o zavallı çocuğun tabutuydu. Uyuşa, Mitya mahkûm olduktan iki gün sonra ölmüştü. Al-yoşa'yı evin dış kapısında, çocuklar, İlyuşa'nın arkadaşları bağırışlarla karşıladılar. Hepsi onu sabırsızlıkla beklemiş, sonunda gelişine sevinmişlerdi. On iki kişi kadar toplamıştı Hepsi sırtlarında okul çantaları, omuzlarında torbacıklarıyla gelmişlerdi. İlyuşa ölürken onlara; «Babam ağlayacak, onu466
KARAMAZOV  KARDEŞLER
KARAMAZOV   KARDEŞLER
yalnız bırakmayın* diye vasiyet etmişti, çocuklar da bunu unutmamışlardı. Başlarında Kolya Krasotkin vardı. Alyo-şa'ya elini uzattı.
— Gelişinize o kadar sevindim ki, Karamazov!  dîye bağırdı. Burası berbat. Olup bitenlere bakmak bile insana ağır geliyor. Snegirev sarhoş değil, bunu kesin olarak biliyorum. Bugün hiç bir şey içmedi. Öyleyken sarhoş gibi...  Ben her zaman kendimi tartarım, ama bu feci bir şey! Karamazov, rahatsız etmezsem içeriye girmeden önce size bir soru sormak istiyorum. Sorabilir miyim?
Alyoşa durakladı:
— Nedir Kolya?
— Ağabeyiniz suçlu mu, suçsuz mu? Babanızı o mu, yoksa uşak mı öldürdü? Siz ne derseniz, ona inanırım. Bunu düşünerek dört gündür gözüme uyku girmedi.