Edebiyatimizda balkan acilari hayriye Memoğlu-Süleymanoğlu Ankara-2009
Yüklə 0,78 Mb.
|
| Selânik Selânik viran olasın
Taşını toprağını seller alası Sen de benim gibi yârsız kalasın Aman ölüm zalım ölüm üç gün ara ver Al başımdan bu sevdayı götür yâre ver Selânik içinde selâ okunur Selânın edası dostlar cana dokunur Gümüş kazmayla mezar kazılır Aman ölüm zalım ölüm üç gün ara ver Al başımdan bu sevdayı götür yâre ver Önceki tarihî devirlerde ortaya çıkan haydutluk, çetecilik ve daha sonraları komitacılık harekâtı, yeni tarihî koşullarda da yeni adlar ve yeni biçimleriyle Türkler’e, Müslümanlar’a yönelik ırza geçme, yol kesme, öldürme gibi eylemler devam etmiştir. Belirli dönemlerde ve özellikle Balkan Savaşları’nı izleyen yıllarda geniş boyutlara ulaşan böylesi olaylar türlü varyantlarıyla destan, efsane, menkıbe, ağıt gibi Türk folklor türlerinde ifadesini bulmuştur. Al duvaklı gelinin başına gelenler şu dizelerde canlandırılmıştır: Aldılar beni ninem Aldılar beni Kına gecemden Götürdüler beni ninem Götürdüler beni Ulu balkana, ulu balkana Sordilar beni ninem Sordilar beni Kimin kızısın Ben gene dedim ninem Ben gene dedim Ali Molla'nın küçük kızi ............................... Kayin yapraklari ninem Kayin yapraklari Düşegim oldi Kayin kökleri ninem Kayin kökleri Yastigim oldi Komita kepesi (kebesi) ninem Komita kepesi Yorganim oldi Derin endekler ninem Derin endekler (H)amamım oldi18 ................................................. Güney Bulgaristan'da da bilinen aynı veya benzer konulu iki türkü vardır: I. Tahta pabuçlarım ana Çamurda kaldı Beyaz yaşmayım ana Çalıda kaldı Sordular bana ana Kimin kızısın Ben gene dedim ana Ali (H)ocanın küçük kızıyım *** Kayın yaprakları ana Döşeyim oldu Kayın kökleri ana Yastıyım oldu Komita kebesi ana Yorganım oldu *** II. Altınlı fesimi canım aneciğim Haydutlar aldı Akbakırlarım canım aneciğim Kuyuda kaldı Bana dediler canım aneciğim Kimin kızısın Ben dedim canım aneciğim Ali Beyin kızıyım *** Şıllak (parlak) ferecem canım aneciğim Çalılarda kaldı Yerdeki çimenler canım aneciğim Döşeyim oldu Haydutların çantaları canım aneciğim Yastığım oldu Yerdeki kazallar (gazeller) canım aneciğim Fistanım oldu Gökteki bulutlar canım aneciğim Yorganım oldu Gökteki yıldızlar canım aneciğim Kandilim oldu Pazarcık (Tatar Pazarcık) yakınlarında kol gezen Bulgar komitacıları tarafından bir Türk gencinin canına kıyılması olayı Türkleri derinden sarsmış ve bu ölüm Kriçim Türk folklorunda şöyle ifadesini bulmuştur: Sülman senin kaşın gözün yay mıdır Teneşirden akan sular kan mıdır Sülman gibi şu Kırçma'da (Kriçim'de) var mıdır Kıymayın canıma, ben dünyama doymadım Eller gibi ben ecelimden ölmedim Pazarcığ'a vardım ben bubama sormadım Sol yanımdan kurşum urdu duymadım Şu genç yaşta ben dünyama doymadım Kıymayın canıma, ben dünyama doymadım Eller gibi ben ecelimden ölmedim19 Balkan Savaşı'nda yaşanan olaylardan birini de şu menkıbede buluyoruz: Balkan muharebesinde Rodop Dağı eteklerindeki Türk köylerinin halkı, canını kurtarabilmek için dağa kaçar. Kırçmalılar da dağın "Karadağ" denilen yüksek kesimine toplanır. Sık ormanlıkta iki kadın yolunu şaşırır. Akşam karanlığı olmuş, Kırçmalıları bir türlü bulamazlar. Karşılarına ak saçlı bir dede çıkıverir. Dede, erenlerdenmiş: - Ne ararsınız burada kızım? der. Kadınlar da yollarını şaşırdıklarını, köylüleri bulamadıklarını anlatırlar. Dede:
-Korkmayın kızım. Ben şimdi size şu duayı öğreteyim, der. Sırlı sübhanım Allah Dertlere derman ol Allah Garip kullarına gam vermişin Yardımcımız, arkadaşımız sen ol Allah Duayı okuyarak şu daracık yoldan gidin, doğru Kırçmalılar’ın yanına çıkacaksınız, der ve dede kayboluverir. Kadınlar da duayı okuyarak gider ve köylüleri bulurlar. Kaynak kişilerden daha yaşlı olanlar bu menkıbenin Doksanüç Harbi’yle ilişkili olduğunu söylüyor ve bazı ayrıntılar anlatıyorlar.20 Balkan Savaşları’nı izleyen yıllar Türk’ün ölüm kalım mücadelesi yıllarıydı. Birinci Dünya Savaşı ve bu Savaş biter bitmez ülkenin yabancı devletler tarafından işgali ve Ulusal Kurtuluş Savaşı… Bu Savaşta Türk halkının kendi vatanında mülteci durumuna düşmesi ve Balkanlar’dan gelmiş göçmenlerin durumu… Justin McCarthy şunları yazıyor: “İngilizler, Yunan işgalinin üzerinden 4 ay geçtikten sonra, 1919 Eylül’ünün sonu itibarıyla başkenti İzmir olan Aydın vilâyetinde 177 bin civarında sığınmacının olduğunu tahmin ediyorlardı. Bir yıl sonra bu rakam 500 bine çıkacak ve 1920’lerin sonuna kadar daha da fazla insan sığınmacı konumuna düşecekti. Anadolu’daki sığınmacıların sayısına, Yunan işgaline uğrayan Doğu Trakya’dan gelen insanlar da eklenmelidir. Diğer yandan Osmanlılar, İstanbul’daki sığınmacı sayısının 30 bin olduğunu tahmin ediyorlardı. Bu rakam Balkan Savaşları’ndan kaçıp gelen ve hâlâ İstanbul’da yaşayan 200 bin sığınmacıya dahildi. Velhasıl, Yunan işgali dolayısıyla 1.200.000 sığınmacıdan bahsedilebilirdi. Birçok Türk sığınmacı, daha önceden sığındıkları bölgelerden tekrar tekrar kaçmak zorunda kalmışlardır. Örneğin İzmir’den içeriye doğru kaçmayı başarabilen Türkler, daha Yunan ordusunun işgal etmediği bölgelere geldiklerinde, arkadan gelen ordunun hızı yüzünden geldikleri yerleri tekrar terk etmek zorunda kalıyorlardı. Oradan oraya savulan bu insanların büyük bir kısmı, Balkanlar’dan sığınmacı olarak Batı Anadolu’ya kaçmışlardı. Şimdi yine kaçıyorlardı. Onlar kardeş Türkler’e ve yönetime ısrarla kendilerini kabul ettirdiler. Fakat bu insanların kendilerini kabul eden insanlardan alabileceği yardım çok azdı. İstanbul’daki İngiliz işgal ordusuna komuta eden General Harrington, sığınmacıların o günlerde sahip oldukları beslenme şartları ile nasıl var olabildiklerini anlayamadığını belirtmişti. Mülteciler iki günde bir içtikleri bir tas çorba ve pek az ekmekle hayat mücadelesi veriyorlardı”21.
Yüklə 0,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|