EğİTİm ders notlari ismail can yunus Şengöz e. Vergi Başmüfettişi

İKİNCİ BÖLÜM

VERGİ MÜFETTİŞLERİNİN ÖDEV,

YÜKÜMLÜLÜK VE SORUMLULUKLARI¹⁷⁹

Devlet memurlarının ve memur statüsünde bulunan Vergi Müfettişlerinin yürüttükleri görevleri ve üstlendikleri kamu gücünü kullanma yetkileri nedeniyle, yerine getirmek zorunda oldukları ödevleri ve karşı karşıya oldukları sorumlulukları ile çeşitli yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu ödev, sorumluluk ve yükümlülüklere aşağıda ana hatları ile yer verilmiştir.

1.VERGİ MÜFETTİŞLERİNİN ÖDEVLERİ

Devlet memurlarının ve dolayısıyla Vergi Müfettişlerinin ödevlerine ilişkin hususlara aşağıda yer verilmiş olup, bu ödevlere uyulmaması halinde, DMK ile çeşitli mevzuatta öngörülen müeyyideler uygulanabilecektir.¹⁸⁰

1.1.SADAKAT ÖDEVİ

DMK’nun 6’ncı maddesi uyarınca, Devlet memurları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatle bağlı kalmak ve milletin hizmetinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını sadakatle uygulamak zorundadırlar. Bunun anlamı, görevin, sadakat içinde kanunları uygulamak ve hukuka uymak suretiyle yürütülmesidir. Bu hususa Anayasanın 129’uncu maddesinin birinci fıkrasında “Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler” hükmü ile yer verilmiştir.

Devlet memurları sadakatle ilgili hususu "Asli Devlet Memurluğuna" atandıktan sonra en geç bir ay içinde DMK’nun yukarıda anılan maddede belirtilen metne uygun olarak kurumlarınca düzenlenecek merasimle yetkili amirlerin huzurunda yapacakları yeminle belirtirler ve özlük dosyalarına konulacak "Yemin Belgesi" ni imzalayarak göreve başlarlar.¹⁸¹

1.2. TARAFSIZLIK VE DEVLETE BAĞLILIK

DMK’nun 7’nci maddesine göre, Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar. Madde hükmü uyarınca, Devlet memurlarının tam bir tarafsızlık içinde olmaları ve hukuka uygun davranmaları gerekmektedir.

Anılan maddenin ikinci fıkrasına göre de, Devlet memurları her durumda Devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına aykırı olan, memleketin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan Türkiye Cumhuriyetinin güvenliğini tehlikeye düşüren herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Aynı nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, teşekküle veya derneğe katılamazlar, bunlara yardım edemezler.
Maddede sayılan hususlara aykırı davranışlar, şartların varlığı halinde Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre cezalandırılır. Ancak DMK’nun 125’inci maddesi uyarınca da fiillere uyan çeşitli disiplin cezalarının ayrıca verilmesi mümkündür.¹⁸²

1.3.İŞ BAŞINDA BULUNMA ÖDEVİ

Devlet memurları, günlük çalışma saatlerinde görevleri başında bulunmak ve sorumlu oldukları hizmetleri yürütmekle ödevlidirler.¹⁸³ Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, DMK’nun 100’üncü maddesi uyarınca bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca, illerde valiler tarafından tespit olunmaktadır.

DMK’nun 99’uncu maddesi ile haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saat belirlenmiştir. Haftalık 40 saatlik süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenecektir. Ancak özel kanunlarla yahut DMK’na veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilecektir.
Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelmek, erken ayrılmak, görev mahallini terk etmek, DMK’nun 125-A/b maddesi uyarınca disiplin cezası uygulanmasını gerektiren fiil olmaktadır.

1.4. MAL BİLDİRİMİNDE BULUNMA ÖDEVİ

Devlet memurlarına, DMK’nun 14’üncü maddesi uyarınca, kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verme yükümlülüğü getirilmiştir. Maddede söz konusu edilen düzenleme, 19.04.1990 tarih ve 3628 sayılı “Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu”dur. Bu Kanuna göre, kamu görevlileri, işe başladıklarında, giriş için gerekli belgelerle; mal varlıklarında önemli bir değişiklik olduğunda, bir ay içinde; görevleri sona erdiğinde ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde mal bildirimini vermeleri ve sonu “0” ve (5) ile biten yılların en geç Şubat ayı sonuna kadar da bildirimlerini yenilemeleri gerekmektedir.¹⁸⁴

İlgili mevzuatta belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunulmaması DMK’nun 125-D/j maddesine göre kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren bir fiili oluşturmaktadır. Ayrıca, 3628 sayılı Kanunda belirlenen sürelerde beyanda bulunmayanlara yapılan ihtara rağmen mal bildirimini vermeyenlerle, gerçeğe aykırı beyanda bulunanlara anılan Kanunun 10 ve 12’nci madde hükümleri çerçevesinde hürriyeti bağlayıcı ceza verilebilecektir.

1.5. UYUMLU GİYİNME ÖDEVİ

Kıyafet mecburiyeti başlığı ile DMK’nun ek 19’uncu maddesinde, Devlet memurlarının, kanun, tüzük ve yönetmeliklerin öngördüğü kılık ve kıyafet kurallarına uymak mecburiyetinde oldukları belirtilmiştir.¹⁸⁵

Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak DMK’nun 125-A/g maddesine göre disiplin cezası verilmesini gerektiren fiili oluşturmaktadır.

1.6. RESMİ BELGE, ARAÇ VE GEREÇLERİN RESMİ GÖREVDE KULLANIMI VE GERİ VERİLMESİ

Devlet memurları DMK’nun 16’ncı maddesine göre, görevleri ile ilgili resmi belge araç ve gereçleri, yetki verilen mahaller dışına çıkaramazlar, özel işlerinde kullanamazlar.

Yine aynı madde uyarınca, Devlet memurları görevleri icabı kendilerine teslim edilen resmi belge ve resmi mühür dahil araç ve gereçleri görevleri sona erdiği zaman iade etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk memurun mirasçılarını da kapsamaktadır.¹⁸⁶

Anılan maddedeki düzenlemelere aykırı davranışlar, DMK’nun 125 inci maddesinde disiplin cezasını gerektiren çeşitli fiilleri oluşturmaktadır.¹⁸⁷

1.7. HİZMETİN GEREKTİRDİĞİ ETİK KURALLARA UYMA VE İŞBİRLİĞİ İÇİNDE ÇALIŞMA

DMK’nun 8’inci maddesi uyarınca, “Devlet memurları, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadırlar.” Yine aynı maddede “Devlet memurlarının işbirliği içinde çalışmaları”nın esas olduğu belirtilmiştir.

Bu hükümler karşısında, “memurun davranışlarında; saydamlığı, tarafsızlığı, dürüstlüğü, etik kuralları gözetmesi, hesap verebilirlik anlayışı içinde hareket etmesi, bununla kalmayarak, bunları uygulamada da göstermesi” gerekmektedir. Diğer bir ifade ile “hizmet verilenlerin memnuniyeti” hedef alınarak bu gerçekleştirilmelidir.¹⁸⁸

Devlet memurlarından sürekli veya geçici görevle veya yetişme, inceleme ve araştırma için yabancı memleketlerde bulunanların da Devlet itibarını veya görev haysiyetini zedeleyici fiil ve davranışlarda bulunamayacakları DMK’nun 9’uncu maddesinde düzenlenmiştir.

Konu ile ilgili olarak, 25.05.2004 tarih ve 5176 sayılı “Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ve bu Kanuna dayanılarak da “Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. Yönetmeliğin genel etik davranış ilkeleri arasında özel olarak 10’uncu maddenin son fıkrasında, “Yönetici veya denetleyici konumunda bulunan kamu görevlileri, keyfi davranışlarda, baskı, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunamaz, açık ve kesin kanıtlara dayanmayan rapor düzenleyemez, mevzuata aykırı olarak kendileri için hizmet, imkan veya benzeri çıkarlar talep edemez ve talep olmasa dahi sunulanı kabul edemezler” hükmüne yer verilmiştir.¹⁸⁹