Əl-Mizan Təfsiri Allame Məhəmməd

"Lakin üz çevirdilərsə, artıq sənə düşən təkcə təbliğ

etməkdir. Allah, qulları haqqıyla görəndir" ifadəsində sırasıyla bu

xüsuslara işarə etməkdədir:

Birincisi: Mübahisə/müzakirədə çəkişmə, inadlaşma və israr qadağandır.

Çünki açıq-aşkar mübahisə/müzakirə aparmaz dini bir mövzunu inkar edən bir

kimsəylə mübahisə et/müzakirə etmək, çəkişmə və inadlaşmaq xaricində başqa bir şəkildə

reallaşa bilməz.

İkincisi: İnsanlar haqqında hökm və əmr səlahiyyəti mütləq olaraq

Allaha aiddir. Peyğəmbər isə mesajı açıqca eşitdirməklə öhdəçilikli

bir elçidir. O, insanlara suveren olan bir hökmran deyil.

Necə ki bu xüsusla əlaqədar olaraq uca Allah belə buyurur: "İşdə

sənə bir məsuliyyət və vəzifə yoxdur." (Al/götürü İmran, 128) "Onlar üzərində

çətin və nəşr/təzyiq quracaq deyilsən." (Gaşiye, 22)

Üçüncüsü: Əhli kitab və müşriklər təhdid edilməkdədirlər. Çünki:

"Artıq sənə düşən yalnız təbliğ etməkdir" ifadəsindən sonra

yer alan: "Allah, qulları haqqıyla görəndir" ifadəsi təhdid havası

verməkdədir. Buna bənzər bir mövzuya təmas edən ayədə iştirak edən

təhdid ifadəsi də buna bağlı bir dəlildir: "Dəyin ki: Biz Allaha...

iman etdik... və biz ONA təslim olmuşlarıq. Əgər onlar da, sizin

inandığınız kimi inansalar, şübhəsiz doğru yolu tapmış olarlar;

yox əgər üz çevirsələr, onlar əlbəttə bir ziddlik içindədirlər.

440 ............................................................. əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.

Sənə onlara qarşı Allah yetər. O, eşidəndir, biləndir." (Bəqərə, 136137)

Bu ayələrdə, İslamdan üz çevirmələri vəziyyətində əhli kitabın,

ixtilaflarda israr etmiş olacağı vurğulanır. Ardından Peyğəmbərimizi

təsəlli edən, könülünə su səpən bir ifadəylə onlara

ağır bir təhdid yönəldilir. Bu səbəbdən: "Lakin üz çevirdilərsə, artıq

sənə düşən yalnız təbliğ etməkdir" ifadəsi, onlarla Rəblərini

baş-başa buraxmağa istiqamətli bir əmr xüsusiyyətinə sahib bir kinayədir.

Vəziyyətlərinin Allaha həvalə edilməsi istənir. O, qullarını görəndir.

Onlar haqqında vəziyyətlərinin tələb etdiyi, qabiliyyətlərinin diliylə

istədikləri şəkildə hökm edər.

Bundan da aydın olur ki: Bəzi təfsirçilərin: "Ayə inanc azadlığına

işarə etməkdədir. Dində məcbur etmə olmayacağını vurğulamaqdadır"

şəklindəki çıxarsamaları üzərində dayanmağa dəyməz bir

iddiadır. Çünki ayə, görüldüyü kimi fərqli bir məsələylə elin idilidir.

"Qulları haqqıyla görəndir." ifadəsində, qulluq xüsusiyyəti ön plana

çıxarılmış, söz gelimi; "Onları" və ya "İnsanları görəndir" kimi bir

ifadə istifadə edilməmişdir. Bununla demək istənir ki: Allahın hökmü

onlar haqqında etibarlıdır, qüvvədədir. Çünki onlar, ONun

qulları, ONun Ağalığı altındadırlar. Müsəlman olub olmamaları

bu gerçəyi dəyişdirməz. "Allahın ayələrini inkar edənlər..." Ayənin

ifadə tərzi, yenidən başa dönülmüş olduğunu göstərsə də, əvvəlki

ayənin sonunda iştirak edən təhdidlə göndərmədə ol/tapılmır deyil.

Çünki ayənin məzmunu əhli kitabla, xüsusilə Yəhudilərin tutumlarıyla

üst-üstə düşməkdədir.

(Al/götürü İmran / 21) "İnkar edənlər" və "öldürənlər" ifadələri hər iki yerdə də davamlılığı

təmin etməyə dönükdürlər və lazımlı şərh edildiyi halda sırf

qısqanclıqdan ötəri küfrə sapmağı təmsil edən Allahın ayələrini

inkar etmə hadisəs(n)i ilə haqsız yerə peyğəmbərləri öldürmə və insanları

adalada, insafa dəvət edən, zülm və qısqanclığı nəhy edən insanları

qətl etmə hərəkətlərinin aralarında bir ənənə olduğunu,

həmişə tətbiq oluna gələn bir qayda olduğunu göstərməkdədirlər.

Yəhudi tarixi bunun konkret dəlilidir. Yəhudilər bir çox peyğəmbər

Al/götürü İmran Surəsi 28-32 ........................................................................................ 441

lerini, bilinəni əmr edib münkəri qadağan edən dəvətçilərin böyük bir

qisimini öldürmüşlər. Xristianlar da bu barədə onlardan geri

qalmamışlar.

"Onlara kədərli bir əzabı müjdələ" ifadəsi qəzəbin və əzab endirmə

hərəkətinin əhatəliliyini dəqiq bir şəkildə vurğulamağa dönükdür.

Bu, tam ührəvi əzab deyil. Bunun belə olmadığının dəlili, hə-

məhrum sonrakı ayədə iştirak edən;

(Al/götürü İmran / 22) "Onlar, etdikləri dünyada və axirətdə boşa getmiş olanlardır..."

ifadəsidir. Buna görə, onlar dünya və axirət əzabıyla birlikdə müjdələnilməkdədirlər.

Axirət əzabı; acı/ağrılı verən cəhənnəm atəşidir. Dünya əzabı isə, dünya həyatında

jenoside uğradılmaları, yurdlarından sökülüb atılmaları, mal və

can itkisinə uğradılmaları, uca Al-lahın aralarına düşmənlik və

kin duyğularını atması və qiyamətə qədər bu vəziyyətlərinin sürməsi

şəklində reallaşan əzabıdır. Quranın bir çox ayəsində buna

bağlı açıq ifadələr vardır.

"Onlar, etdikləri dünyada və axirətdə boşa getmiş olanlardır.

Və onların köməkçiləri yoxdur" ifadəsi sırasıyla bu xüsuslara işə-

rədd etməkdədir.

a) Bilinəni əmr etdiyi və ya münkəri qadağan etdiyi üçün bir kimsəni

öldürən adamın işlədiyi əməllər boşa gedər.

b) Belə bir adam üçün qiyamət günü şəfaətdə ol/tapılılmaz, şəfaətin

əhatəsinə alınmaz. Çünki uca Allah, belə kəslər haqqında:

"Onların heç bir köməkçiləri yoxdur." buyurmuşdur.

(Al/götürü İmran / 23)"kən idilərinə kitabdan bir pay verilənləri görmədinmi? ..." ayəs(n)i,

uca Allahın özlərinə nisbət etməsi uyğun olaraq, əhli kitabın

qısqanclığının, azğınlığının qeydiyyat edildiyinə işarə etməkdədir.

Onlar, aralarında bir sıra ixtilaflar çıxarmaqla, dində ayrılıqlar

icad etməklə azğınlaşmış olurlar. Çünki aralarındakı ixtilaflı

məsələlərdə kitabın hökmünə, Allahın kitabına çağırıldıqları

zaman, ona təslim olmazlar, ona kürəklərini çevirərək dönüb

xərclər. Bunun tək səbəbi "bizə atəş do-kunmayacaktır..."

şəklində Allaha və dininə böhtan ataraq uydurduqları sözə

aldanmalarıdır.

442 ............................................................. əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.

"Kitabdan bir pay verilənlər"dən məqsəd əhli kitabdır. "Kitab

verilənlər", yerinə "kitabdan bir pay verilənlər" ifadəsinin istifadə edilmiş

olması, əllərindəki kitabın, ancaq əsl kitabın bir qisimi olduğuna,

kitabın hamısı olmadığına işarə etməyə istiqamətlidir. Çünki

kitabı təhrif etmələri, bir sıra dəyişikliklər etmələri, Allahın

kitabında bir sıra də-sarruflarda ol/tapılmaları, kitabın böyük qisiminin

yox olub getməsinə gətirib çıxarmışdır. Bir sonrakı ayənin sonundakı

ifadə də bu gerçəyə işarə etməkdədir: "Onların bu böhtanları,

dinləri mövzusunda özlərini yanıltmışdır:" Səbəb hər nə olsa

olsun ayədən nəzərdə tutulan -Allah doğrusunu hər kəsdən daha yaxşı bilər-

budur ki; onlar, şəxsən özləri tərəfindən deyilən bir sözə söykən/dözərək

və öz yanlarında uydurduqları bir səbəbə aldanaraq

Allahın kitabının hökmünə uyğun gəlməkdən qaçınırlar. Bu böhtan ilə

kitabdan müstağni olduqlarını hesab edirlər.

(Al/götürü İmran / 24) "Bu, onların: Atəş bizə saylı günlər xaricində qətiliklə

toxunmayacaq, demələrindəndir."

Bu cümlənin mənas(n)ı açıqdır. Burada belə bir sual ağla gələ bilər ki ayədə

onların özləri tərəfindən uydurulan bir yalana qandıqları dilə gətirilir.

Halbuki bir insan, yalan bir aldatmaca olduğunu bildiyi şeyə aldanmaz.

Cavab budur ki, aldananlarla uyduranlar ayrı kəslərdir. Əvvəlki qurşaqların ortaya at-

tıkları bir yalanın sonrakı qurşaqlar içində bu yalana qananıllara

nisbət edilməsinin səbəbi isə, onların bir-birlərinin edib etdiklərinə

razılaşan tək bir ümmət olmalarıdır.

Ayrıca, əsassız bir yalan və böhtan olduğu bilindiyi halda, insanın

öz aldatmacasına və əsassız böhtanına aldanması, yenə aldanan

kimsənin özü tərəfindən uydurulan bir yalana aldandığının

zikr edilməsi, əhli kitab, xüsusilə Yəhudilər baxımından uzaq bir fakt

deyil. Uca Allah, onlarla elin idili olaraq bənzər hadisələri və hətta

çox daha maraqlı olanı bizlərə köçürmüşdür. Məsələn bir ayədə belə

buyurulmuşdur: "İman edənlərlə qarşılaşdıqlarında: "İman etdik"

deyərlər; öz başlarına qaldıqları zaman isə, deyərlər ki: "Allahın

sizə açdıqlarını, Rəbbimiz qatında sizə qarşı bir sənəd olsun deyə

Al/götürü İmran Surəsi 28-32 ........................................................................................ 443

mi onlarla danışırsınız?" Bibi/hələ ağıllanmayacaqsınızmı? Onlar,

Allahın gizli tutduqlarını da, aşkar etdiklərini də bildiyini

bilmirlərmi?" (Bəqərə, 76-77)

Qaldı ki, insan hərəkətləri və davranışları məzmununda, fərdi olaraq

əldə etdiyi vəziyyətləri, psixoloji bacarıqları, nəfsinin cazibədar etdiyi,

bəzəyib püslediği tablo/cədvəlləri əsas al/götürər. Bunlarla əlaqədar məlumatları deyil.

Sirr və siqaret kimi zərərli

şeyləri içməyi, torpaq və bənzəri şeyləri

yeməyi vərdiş halına gətirən narkomanların bu etdiklərinin zərərli

olduğunu bilə-bilə belə davranmaları, bu psixoloji rəftarın tipik bir

nümunəsidir. Etməmələri lazım olduğunu bildikləri halda, bu zərərli

şeyləri

istifadə edirlər. Çünki haqqında danışılan zərərli maddələrin onların nəfslərində

ibarət olan/yaranan mənzərəsi, əks olunması ləzzət verici və cazibədardır.

Bu təsir ediciliyi düşünmələrinə və qaçınmaq üçün addım atmalarına

fürsət vermir. Bunun nümunələri çoxdur.

Əhli kitab birlikləri də, qürur və azğınlıq kimi duyğuların, cazibədar

arzulara istiqamətli güclü meylin ruhlarında dərin bir yer əldə etmiş

olmasından ötəri, özləri tərəfindən uydurulan yalanın

dəvəti istiqamətində hərəkət edirlər. Böhtanları, dinlərində həddindən artıq

getmələrinin səbəbidir. Buna baxmayaraq onlar Allaha qarşı uydurduqları

yalanı təkrarlayıb dayanırlar. Davamlı təkrarlayaraq nəfslərinə

təlqin edirlər. Ta ki ürəkləri tamamilə yatışsan, buna güvənib

söykən/dözsün, mənimsəsin. Psixoloqların da ifadə etdikləri kimi, davamlı

təlqin insan ruhu üzərində məlumat təsiri buraxar. Beləcə, təkrarlanmaq

surətiylə əsassız yalan, dinləri konusunda yanılmalarına nə-

deyil olmaqdadır. Allaha təslim olmalarına, Allahın kitabı vasitəsilə

endirdiyi haqq məzmunlu mesaja boyun əymələrinə mane olmaqdadır.

(Al/götürü İmran / 25)"Artık onları, özündə şübhə olmayan bir gündə

yığdığımızda... necə olacaq?" İfadənin axışından da aydın olduğu kimi "keyfe=nasıl"

ədatı, "yesneune=yapacaklar" və bənzəri kimi mahzuf bir ifadənin

başına gəlmişdir. Ayədə aralarında Allahın kitabını əsas alan/sahə bir

hökm verməyə çağırıldıqlarında, arxalarını dönüb gedənlər yenə

444 ............................................................. əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.

təhdid edilirlər və onların vəziyyəti yenidən ələ alınır; ancaq

onların heç bir şəkildə Allahı aciz buraxa bilməyəcəkləri vurğulanmaq

istəndiyindən, qiyamət günü içində olacaqları vəziyyətə diqqətlər

çəkilir. Dünyada, Allahın kitabına görə hökm etməyə çağırıldıqları

zaman, teslim olmamalarına, böyüklük kompleksinə qapılıb

ağız büzmələrinə qarşı, o gündə tamamilə təslim olmuş

vəziyyətdədirlər. Buna görə iki ifadə müqayisə etməli olaraq təqdim edilir

və qiyamət günü yaşayacaqları bu ifadəylə dilə gətirilir: "Artıq

onları, özündə şübhə olmayan bir gün yığdığımızda necə

olacaq?" Bunun yerinə: "Onları canlan-dırdığımızda" və ya "diriltdiyimizdə..."

kimi bir ifadə istifadə edilmir.

Allah doğrusunu daha yaxşı bilər, amma belə bir məna diqqətə çarpanlıq

qazanır: Onlar, aralarında Allahın kitabı ilə hökm etməyə çağırıldıqları

zaman, dinləri çərçivəsində uydurduqları şeylərə aldanaraq

və haqqı qəbul etməkdən qaçınaraq arxalarını dönür, üz çevirirlər.

Yaxşı onları, gələcəyindən şübhə ol/tapılmayan gündə yığdığımız

zaman nə edəcəklər?! O gün, hər şeyin qəti olaraq

bir-birindən ayrıldığı, haqq əsaslı hökmlərin verildiyi, hər nəfsin

etdiyinin qarşılığını əskiksiz al/götürdüyü, haqq əsaslı hökmlərin verilib

kimsənin haqsızlığa uğradılmadığı ilahi mühakimə günüdür. Belə olduğuna

görə, Allahı aciz buraxacaqlarını, əmri barəsində ONU məğlub

edəcəklərini izah edərək arxalarını dönüb getməmələri, haqqı

qəbul etməkdən üz çevirməmələri lazım deyil idimi?! Çünki bütün

güc, qüdrət Allahındır. Onlar bu gün, möhlət və fitnə günlərini

yaşayırlar və o qədər!

AYƏLƏRİN HƏDİSLƏR İŞIĞINDA ŞƏRHİ

Təfsir-ul Ayyaşidə Məhəmməd b. Müslimin belə dediyi rəvayət

edilər: Ona: "Heç şübhəsiz din Allah qatında İslamdır." ayəsinin

mənasını soruşdum. Buyurdu ki: İçində iman olan İslam." (c. 1, s. 166,

h: 22)

Al/götürü İmran Surəsi 28-32 ........................................................................................ 445

İbni Şehraşubun İmam Misdən (ə.s), "Şübhəsiz din, Allah

qatında İslamdır..." ayəs(n)i ilə əlaqədar olaraq bu şərhi köçürdüyü

rəvayət edilər: "Vəlayətini qəbul etmək surətiylə Əli b. Əbu Talibə

təslim olmaq nəzərdə tutulmuşdur. (Menakıb, c. 3, s. 95, Qum nəşr/təzyiqi)

Mən deyərəm ki: İmamın bu qiymətləndirməsi, ümumi xüsusiyyətli bir

nassın, konkret bir fakta uyğunlaşdırılmasına nümunədir. Bundan əvvəlki

rəvayətin də məqsədi bu olsa lazımdır.

Yenə eyni şəxs, Hz. Əlidən belə rəvayət edər: "İslamın mənas(n)ı

ilə əlaqədar olaraq, bir şey nisbət edəcəyə(i)m ki, məndən əvvəl heç kim

belə bir şərhi İslama nisbət etməmişdir və məndən sonra

də heç kim belə bir nisbətdə ol/tapılmayacaq: İslam təslim olmaqdır.

Təslim olmaq, əskiksiz inanışdır. Əskiksiz inanış (yəqin)

təsdiqləmədiyər. Təsdiqləmə təsdiq etmədiyər. Təsdiq etmə yerinə yetirmədiyər.

Yerinə yetirmə əməl etmədiyər. Mömin dinini Rəbbindən al/götürər.

Möminin imanı əməlindən bilinər. Kafirin küfrü də inkarından.

Ey insanlar dininizi qoruyun. Dininizi qoruyun. Dininizdə işlədiyiniz

bir pislik, dinsizlik daxilində işlənən yaxşılıqdan daha

xeyirlidir. Çünki sizin dininiz daxilində işlənən qüsurlar

bağışlanar, amma dinin xaricində işlənən yaxşılıqlar qəbul edilməz." (Üsul

ü Kafi, c. 2, s. 45)

Mən deyərəm ki: Hz. Əlinin: "İslamın mənas(n)ı ilə əlaqədar olaraq bir

şey nisbət edəcəyəm..." sözündə keçən "nisbət"dən məqsəd, təyin etməkdir.

Necə ki bəzi rəvayətlərdə "Tövhid surəsi" də "nisbət-ur

Rəb" (Rəbbin təqdimatı) olaraq keçər.

Bu şərhdə reallaşdırılan təyin etmə ilk təyin etmə xaricində,

yəni İmamın "İslam təslim olmaqdır" deyə başlayan ifadəsi

xaricində hamısı bir şeyin tələb etdiyi nəticələndir təyin olunma növündəndir.

Yəni İslam, gərəkləriylə təyin olunmuşdur. Ancaq ilk ifadədə belə

bir yanaşma əsas alınmamışdır. Çünki burada ləfzi tanıtma əsas

alınmışdır. Bir sözük, özündən daha açıq olan bir başqa lafızla

açıqlanmışdır. Rəvayətdə keçən İslam ilə, terminolojik məna da

nəzərdə tutulmuş ola bilər. Bundan məqsəd də Hz. Məhəmmədin (s. a. a)

446 ............................................................. əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.

gətirdiyi dindir. Bu vəziyyətdə: "Şübhəsiz din, Allah qatında İslamdır."

ayəsinə işarə edilmiş olar. "Təslim olmaq" ifadəsiylə də, öz və

hərəkət olaraq boyun əymə və uyğun gəlmə nəzərdə tutulmuşdur. Bu səbəbdən bütün

şərhdə, bir şeyin lazımlı nəticəs(n)i ilə tanıdılması qaydas(n)ı əsas

alınmışdır.

Bu vəziyyətdə belə bir məna əldə etmiş olarıq: İslam deyə

adlandırılan din, insanın özü və hərəkətiylə Allaha boyun əyməsini

tələb edir. İnsanın özünü və əməllərini Allahın əmri və iradəsi

altına almasını doğurar. Bu da təslim olmaq deməkdir. Allaha təslim

olmaq, ardından Allah haqqında yəqini məlumatı və şübhələrin

ortadan qalxmasını gətirər və ya zəruri olaraq onu tələb edir.

Yəqini məlumat və inanc təsdiqi, dinin doğruluğunun aşkar edilməsini

izlər. Təsdiq ardından təsdiqi gətirər. Təsdiq isə, dinin qətiliyini,

sarsılmazlığını, məskunluğunu, yerindən sö-külmezliğini qəti olaraq

bilməkdir. Dinin təsdiq edilməsi, ardından ge-reklerinin yerinə yetirilməsini

təmin edər. Gərəklərinin əda edilməsi, onunla əməl edilməsini

doğurar.

"Dinin əhatəs(n)i xaricində işlənən yaxşılıqlar qəbul edilməz" ifadəsində

keçən qəbul edilməməkdən məqsəd, axirətdə savabla mükafatlandırılmamaları

və ya dünyada xoşbəxt həyat, axirətdə isə cənnət

nemətləri olaraq konkretləşən və Allah qatında tərifə məzhər olan

gözəl nəticələndirərə gətirib çıxarmamalarıdır. Bu vəziyyət, kafirlərin dünya

həyatında işlədikləri yaxşılıqların qarşılıqlarını yenə dünya həyatında

bir şəkildə görəcəkləri xüsusuyla ziddiyyət təşkil etməz. Çünki uca Allah bir

ayədə belə buyurmuşdur: "Kim zərrə ağırlığın tərəfindən xeyr işlərsə, onu

görər." (Zilzal, 7)

Mecma-ul Bəyan təfsirində Ubeyde el-Cerrahın belə dediyi rəvayət

edilər: Dedim ki: Ya Rəsulullah, qiyamət günü ən şiddətli əzabı

hansı insanlar görər? Buyurdu ki: "Bir peyğəmbəri və ya yaxşılığı

əmr edən yaxud münkəri qadağan edən bir adamı öldürən kimsə."

Sonra bu ayəs(n)i oxudu. "Peyğəmbərləri haqsız yerə öldürənlər və

insanlardan ədaləti əmr edənləri öldürənlər."

Al/götürü İmran Surəsi 28-32 ........................................................................................ 447

Ardından belə buyurdu: "Ey Əbu Ubeyde! İsrailoğulları, bir saat

içində qırx üç peyğəmbəri öldürdülər. Bu sırada İsrailoğulları içində

yüz on iki adam bilinəni əmr etmək və münkərdən onları saxlamaq

surətiylə peyğəmbərlərin qanından özlərini ağladılar. Amma

onların bütününü də eyni günün sonunda öldürdülər. İşdə Allah ayədə

bundan danışır." (c. 2, s. 423)

Eyni mənas(n)ı gücləndirən rəvayətlər et-Dürr-ül Mensur təfsirində

İbni Cərir və İbni Əbu Xatəm kanalıyla Əbu Ubeydedən köçürülmüşdür.

et-Dürr-ül Mensurda belə deyilir: İbni İshak, İbni Cərir, İbni

Münzir və İbni Əbu Xatəm İbni Abbasdan köçürərlər: Rəsulullah

Əfəndimiz (s. a. a) Tövrat oxumağa təsis edilən evlərdən birinə

girdi. İçəridə bir qrup Yəhudi vardı. Onları Allaha dəvət etdi. Bunun

üzərinə Numan b. Əmr və Hars b. Zeyd adlı kəslər: "Sən hansı din

üzrəsən ey Məhəmməd?" deyə soruşdular. Peyğəmbərimiz (s. a. a)

buyurdu ki: "Mən İbrahimin dini üzrəyəm." Dedilər ki: "İbrahim

Yəhudi idi." Peyğəmbərimiz (s. a. a) onlara bu qarşılığı verdi: "Gətirin

Tövratı. O bizimlə si-zin aranızda müraciət qaynağı olsun!" Amma

onlar bundan qaçındılar. Bunun üzərinə uca Allah: "Özlərinə

kitabdan bir pay verilənləri görmədinmi? Aralarında hökm etməsi

üçün Allahın kitabına çağırılırlar da... onların bu böhtanları, dinləri

mövzusunda özlərini yanıltmışdır." ayələrini endirdi. (c. 2, s. 14)

Mən deyərəm ki: Bəzilərinə görə də: "...görmədinmi?" ayəs(n)i, zina

edənlərin recmedilmeleri barəsində enmişdir. "Ey kitab əhli, kitabdan

gizləməkdə olduqlarınızın çoxunu sizə açıqlayan elçimiz

gəldi" (Maidə, 15) ayəsini təfsir edərkən, bu xüsusa da toxunacağıq.

İki rəvayət də ahad (tək kanallı) rəvayətlərdəndir. Bu səbəbdən istənən

etibar dərəcəsində deyil.

--------------------

Kitabı www.islamkutuphanesi.com saytından endirə bilərsiniz...

[YUXARI GIT]