Eserin özgün adı: روش تفسیر قران Reveş-i Tefsir-i Kur’an Yayın Yönetmeni

Kurân ve Edebi Kaidelerin İtibarı

Yukarıda değinilen konulardan da anlaşılacağı üzere eğer sözü geçen ilimlere ait kaidelerinden biri (tevatür veya ittifakla veyahut muteber olan her hangi bir delille sıhhati ispatlanmış) Kurân ibaresine muhalif olursa Kurân metni mukaddem kılınır ve o kaide hatalı sayılır. Çünkü üçüncü kaidede açıklanan esasa göre mezkûr ilimlere ait kaidelerin sıhhat ve itibarının ölçüsü fasih Arapça ibarelerle uyum içinde olması, tearuzu durumunda ise onlardan en fasih olanıyla mutabık olmasıdır.³¹⁸ Öyleyse eğer bir kaide kıraatinin itibarı kati olan, mucizevî yönüyle ve uzmanların şahitliği ile Arap dilinin en fasih ibarelerinden olan Kurân’ın bir ibaresine ters düşerse, bu uyumsuzluk o kaidenin sahih olmadığı veya en azından zayıf olduğuna delil sayılır. Elbette zikredilen kaidelerin şaz veya itibarı sabit olmayan kıraatlerle muhalefeti söz konusu kaidenin yanlış olduğuna delil sayılamaz. Hatta eğer o kaidenin en fasih Arap ibareleri ile uyumluluğu sabit olursa, o kıraatin muteber olmadığına delil olur.

Dördüncü Kaide:
Karineleri Dikkate Almak

Çoğulu “Karain” olan “karine” kelimesi için lügat kitaplarında çeşitli manalar zikredilmiştir. Örneğin; alamet, gösterge, benzer, bir konuyu anlamak için delil olan şey veya bir meçhulü bulmak ya da bir maksada ulaşmak,³¹⁹ iki şey arasındaki zahirî münasebet, iki şey arasındaki manevi münasebeti, bir şeyin başka bir şeye, onda kullanılmadığı halde delalet etmesidir.³²⁰ Burada karinelerden maksat, kelamla lâfzî veya manevi açıdan bir tür irtibatı bulunduğundan kelamın manası ve konuşmacının muradının anlaşılmasında etkili olan konulardır. İster kelama yapışık (muttasıl karineler) olsun ister kelamdan ayrı (munfasıl karineler) olsun; ister lafız kabilinden olsun (lâfzî karineler) veya lafız kabilinden olmasın. Mesela kelamın çıkış şartları ve konumu, konuşmacının sıfat ve özellikleri, muhatabın durum ve belirginlikleri, kelamın mefhumu ile ilgili olan akli burhanlar, ilmi gerçek ve somut vakalar ki bunlara “lâfzî olmayan karineler” veya “lubbi (akli) karineler” ismini vermişlerdir. Söz konusu konulara karine denilmesinin sebebine gelince; (karine yaklaşmak anlamındadır) sözü geçen hususlar kelamın yanında onun mana ve muradına delalet etmektedir.