FiKRİ haklar ders Notları

7.2. İşletme Adları

İşletme adı "İşletme sahibi ile ilgili olmaksızın doğrudan doğruya işletmeyi tanıtmak ve benzer işletmelerden ayırt etmek için kullanılan” bir addır. Bu tanıma göre; ticaret unvanı, işletme sahibi gerçek veya tüzel kişiyi diğerlerinden ayırdığı halde, işletme adı doğrudan doğruya bir işletmeyi diğerlerinden ayırır. Ticaret unvanının kullanılması zorunlu olduğu halde, işletme adının kullanılması zorunlu değildir. Ancak, bir işletme adı seçilerek kullanılmaya başlanırsa Ticaret Siciline tescil edilmesi gerekir.

(Kaynak: 6102 sayılı TTK Madde 53: İşletme sahibi ile ilgili olmaksızın doğrudan doğruya işletmeyi tanıtmak ve benzer işletmelerden ayırt etmek için kullanılan adların da sahipleri tarafından tescil ettirilmesi gerekir. Tescil edilen işletme adları hakkında da 38, 45, 47, 50, 51 ve 52 nci maddeler uygulanır.)

7.3. Paris Sözleşmesi’nde Ticaret Unvanı

Türkiye’nin 1925 yılında üye olarak katıldığı bir Uluslararası Sözleşme olan “Sınaî Hakların Korunması için Paris Sözleşmesi”, 1 inci maddesinde korunacak sınaî haklar içinde "Ticaret Unvanları" da sayılmaktadır. Paris Sözleşmesi'nin 8 inci maddesi Ticaret Unvanları ile ilgili aşağıdaki genel nitelikli hükmü içermektedir:

" Bir ticaret unvanı bir markanın parçası olsun veya olmasın, başvuru veya kayıt yükümlülüğü olmaksızın tüm Birlik ülkelerinde korunacaktır." [²²]

Bu hükme göre üye bir ülkede kayıtlı bir ticaret unvanı diğer ülkelerde de kayıt olmadan korunacaktır.

Yasa dışı olarak kullanılan ticaret unvanlarını taşıyan ürünlere ithalat sırasında el konulacağı hükmü, Paris Sözleşmesi'nin 9 uncu maddesinde düzenlenmiştir.

7.4. Uygulama Örnekleri

Örneğin, (Eğitim Hizmetleri Anonim Şirketi) ticaret unvanının çekirdek bölümü olarak varsayıldığında, ticaret unvanındaki bu çekirdek bölümü, aynı alandaki birçok işletmede aynı olabilir. “DERİCİOĞLU” sözcüğü örnek olarak ele alındığında ticaret unvanının ek sözcükleri olarak ayırt ediciliği sağlar. “DERİCİOĞLU Eğitim Hizmetleri Anonim Şirketi”, örneği yasal düzenlemelere uygun seçilmiş örnektir.

Ticaret Unvanı, İşletme Adı, Marka ’da aynı sözcük yer alabileceği gibi, birbirinden farklı da olabilir. Örneğin, ticaret unvanı “DERİCİOĞLU Eğitim Hizmetleri Anonim Şirketi” olan bir işletmenin kullandığı hizmet markası “DERİCİOĞLU” olabilir.

Diğer ülkelerdeki ticaret unvanı uygulamalarının Türkiye’den çok farklı olduğu söylenebilir. Bu farklılık uzun yıllardır vardır ve ticaret unvanları genellikle ayırt edici bir işaret ile şirket çeşidinden oluşmaktadır.

Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO) marka veri tabanında marka sahipleri arasında yapılan araştırmada saptanan bazı ticaret unvanı örnekleri:

Novartis AG

GlaxoSmithKline, LLC

Winery Exchange, Inc. Orion Corporation

Alliance Minerals North America, LLC

Motorola Trademark Holdings, LLC

What Box Holdings, LLC

The Whitaker, LLC

Kaynak: http://www.wipo.int/branddb/en/index.jsp

Yukarıda verilen örnekler, özellikle Avrupa Ülkelerinde kullanılan ticaret unvanlarında “Sanayi” , “Ticaret”, “Sanayi ve Ticaret”, “iş konusu” vb. kavramların kullanılmadığını göstermektedir. Örnek alınan Novartis AG, GlaxoSmithKline LLC, Orion Corporation, The Whitaker LLC şirketlerinde, ayırt edici işarete ek olarak yalnız şirket çeşidini gösteren işaret yer almaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken konu, Türkiye’de uygulandığı gibi, şirketin iş konusu ile ilgili terimlerin genellikle unvanda yer almamasıdır.

Türkiye’deki “HSR Çikolata Şekerleme Bisküvi Gıda Maddeleri İnşaat Tekstil Otomotiv Sanayi Ticaret Limited Şirketi” şeklindeki uzun ticaret unvanı bir örnek olarak ele alındığında, bu unvan Avrupa ülkelerindeki bir şirket için “HSR Limited” şeklinde olacaktı.

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda da (Madde 43) “işletme konusu gösterilmek” hükmüne maalesef tekrar yer verilmiştir. Türk Ticaret Kanunu değiştirilmiş, ancak değişen bir şey olmamıştır.

7.5. Ticaret Unvanı Sorgu Veri Tabanları

Ticari işletme kurmak isteyenlerin, kullanmak istedikleri ticaret unvanı için önce sorgu yapmaları ve daha sonra seçecekleri ticaret unvanını Ticaret Siciline kayıt ettirmeleri gerekmektedir.

Ticaret unvanları konusunda bilgi alınacak ve sorgu yapılabilecek adresler aşağıda sunulmaktadır:

7.5.1. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı - Mersis Şirket Sorgulama - Firma Arama

http://mersis.gumrukticaret.gov.tr/Mersis/%C5%9EirketSorgulama/tabid/64/ctl/FirmaArama/mid/407/Default.aspx

7.5.2. Ticaret Sicil Gazetesi Ticaret Unvanı Sorgu

http://www.ticaretsicilgazetesi.gov.tr/sorgu_acik.php

7.5.3. İTO Bilgi Bankası/Firma Bilgileri/Sicil Kayıtları/Ticaret Unvanına Göre Arama

http://www.ito.org.tr/wps/portal/bilgi-bankasi/detay/?page=fb/sk/tug&prmPageId=BM1.1.3&initView=true

7.5.4. Türk Patent ve Marka Kurumu Marka Araştırma

http://online.turkpatent.gov.tr/trademark-search/pub/trademark_search;jsessionid=5EFDF70DE3C59573D55FF4489F0D1F5E
Bu adreste MARKA menüsünde Araştırma tıklanarak ve Firma Adı karşılığı yazılarak, marka sahibi olan şirketlerin ticaret unvanları görülebilir.
Not: İnternet ortamında hizmet veren arama motorlarında sorgu yapılarak web sitesi olan şirketlerin ticaret unvanları sorgulanabilir.
Kaynaklar:

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Mersis

http://mersis.gumrukticaret.gov.tr/

Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi WEB SİTESİ

http://www.ticaretsicilgazetesi.gov.tr/sorgu_acik.php