20
I FƏSİL
ORQANİZMİN KİMYƏVİ TƏRKİBİ HAQQINDA
ÜMUMİ MƏLUMAT
Bütün canlıların (o cümlədən insanın) orqanizmi
kimyəvi tərkibinə görə
ətraf mühitdən fərqlənir. Doğrudur, canlı orqanizmin toxumalarının tərkibində
ətraf mühitdə olan kimyəvi elementlərin əksəriyyətinə təsadüf edilir.
Lakin
bunlar arasında həm kəmiyyət, həm də keyfiyyət fərqləri vardır. Müxtəlif canlı
növlərinin toxumalarında 70-ə qədər kimyəvi element aşkar edilmişdir.
Bunlardan 22-yə qədərinə bütün canlı növlərinin
orqanizimində təsadüf edilir,
qalan hissəsi isə ayrı-ayrı canlıların toxumalarında yayılmışdır.
Adətən kimyəvi elementin orqanizmdə olan miqdarı
onu əhatə edən ətraf
mühitdəkinə bərabər olmur. Orqanizm mühitə uyğunlaşma ilə əlaqədar olaraq,
özündə kimyəvi elementləri ciddi qanunauyğunluğa
malik miqdar nisbətində
saxlayır. Məsələn, yer qabığında hidrogenin miqdarı
cüzi olduğu halda, canlı
orqanizminin ümumi kütləsinin 10%-ə qədəri (atomların sayına
görə hesab-
lama aparıldıqda isə daha artıq hissəsi) bu elementdən ibarətdir. Ətraf mühitdə
xeyli miqdarda olan silisium və alüminium kimi elementlərin isə canlı toxu-
malarında yalnız izlərinə təsadüf edilir.
1.1-ci cədvəldə insan və heyvan orqanizmində və yer qabığında olan əsas
kimyəvi elementlərin nisbi miqdarı (atomların sayına görə) verilmişdir. Cəd-
vəldən
göründüyü kimi, orqanizmin ümumi kütləsinin 96%-dən çoxu yalnız
4 elementin
–
oksigenin, karbonun, hidrogenin və azotun payına düşür.
Cədvəl 1.1
İnsan orqanizmində, bitkilərdə və yer qabığında (litosfer)
bəzi elementlərin nisbi miqdarı (atomların sayına görə faizlə)
Dostları ilə paylaş: 
