H firat (Not 1: Parentez içindeki rakamlar kitabın orjinal sayfa numarasıdır. Sayfa numaraları o sayfanın sonunu işaretler)

Uluslararası proletaryanın komünist hareket şahsında büyük bir kuvvet olduğu, dahası bir kısım ülkelerde proletaryanın iktidarı ele aldığı tarihsel koşullarda, bu akımların sosyalist iyi niyeti, onların sosyalizme geçişini elbette kolaylaştırıyor. Bu teorik olarak mümkündür. Komünist Enternasyonal daha İkinci Kongre’sinde bu sorunu tartıştı. Lenin, biz bunu uzun uzun tartıştık; evet, geri köylü toplumlarında bile kapitalizm bir aşama olarak yaşanmaksızın da sosyalizme geçilebileceğinin mümkün olduğu sonucuna vardık, diyor. Ama bunun temel koşulunu da ekliyor: Gelişmiş kapitalist ülkelerin bir ya da birkaçında proletarya siyasal iktidarı ele geçirmişse ve bu halklara gerekli desteği verebilecek durumdaysa... Küba’ya böyle bir destek verildi işte. Zamanında Çin’e de verildi...

Soru: Arnavutluk böyle bir yardım aldı mı?

Arnavutluk da aldı elbette, hem de fazlasıyla. Sovyetler Birliği’nin yardımı olmasaydı, bir sanayi temeli kurması mümkün değildi. ‘45’ten ‘60’a kadar, düzenli olarak bir takım yardımlar alınıyor. Kruşçev döneminde de alınıyor. Ama Kruşçev bunu bir takım yaptırımlara ve tavizlere bağlamaya çalışıyor. Boyun eğdirmek için eksik veriyor, geç veriyor, süründürerek(101)veriyor. Ama neticede yardımlar o dönemde de sürüyor. Arnavutluk bazı yardımları aldı, ama ilişkiler öyle bir noktaya geldi ki, durum artık katlanılamaz oldu. Kruşçev bir tür kölelik istiyordu; Amavutluk’u küçük bir ulus ve küçük bir ülke olarak aşağılıyordu. Şantaja baş vuruyor, ulusal onurunu kabaca çiğnemeye kalkıyor, üs vb. ayrıcalıklar istiyordu. AEP bunu kabul etmedi ve ideolojik-politik açıdan zaten güvenmediği Kruşçev iktidarına bir noktadan sonra cepheden tutum aldı. Burada yurtseverlik duygularıyla marksist-leninist ideolojik konum karşılıklı olarak nasıl bir denge içindelerdi? Hangisinin payı ne kadardı? Bu ayrı bir sorun, ayrıca irdelenebilir.

(Tarihsel sorunlar üzerine çeşitli tartışmalar)

Sosyalizmin tarihsel kazanımlarına karşı büyük bir özen göstermek zorundayız. Bu kazanımlar yarın bizim için daha büyük bir anlam taşıyacak. Manevi bakımdan da, deneyim bakımından da. Kaldı ki bu bizim tarihimiz. Bizim tarihsel sorunlara ilişkin her vesileyle söylediğimiz gibi, bizim kendi tarihimizdir tartıştığımız. Sözkonusu olan başarısızlık bizim kendi başarısızlığımız. Yani komünistler olarak bizim kendi başarısızlığımız. Nihayetinde o tarihsel dönemin komünistleri, ‘30’ların, ‘40’ların, ‘50’lerin, ‘60’ların komünistleri onlardı. Tarih boşluk tanımıyor ki. O dönem komünizmi temsil eden bir takım akımlar vardı, çeşitli kusurlu yönlerine rağmen...

Sosyalizmin deneyimleri bizim deneyimlerimizdir. Yani tarihsel olarak bir sınıf adına, bir akım adına yaşanmış deneyimlerdir. Başarısızlığa uğradı, sözkonusu olan bizim başarısızlığımızdır. Dolayısıyla gerçekte biz kendi başarısızlığımızı tartışıyoruz burada. Ama tartışıyoruz, tartışmak zorundayız. Bundan sonuçlar çıkarmak, öğrenmek zorundayız. Bizim bu vurgumuz, tarihsel mirasa darkafalıca değil, fakat yaşanmış tarihsel deneyimden sonuçlar çıkaran devrimciler gibi yaklaşmak gerektiğine bir vurguydu. Çünkü tarihsel mirasa sahip(102)çıkmak adı altında bu deneyimleri tartışmaktan kaçınmak şeklinde bir küçük-burjuva darkafalılık vardı. Sen kendi deneyimini, kendi başarısızlığını tartışmadığın zaman, döne döne yenilgilere mahkum olursun yalnızca. Gelecekte yeniden yenilirsin. Oysa birçok alanda yeterince yenildik. Artık bunlardan en iyi biçimde öğrenmeliyiz, öğrenmesini bilmeliyiz ki, gelecekteki başarıları böylece kalıcılaştırabilelim.

Demokrasi mücadelesi öncelikle proletarya için yaşamsaldır

- Demokrasi sorunu proletaryanın temel sorunu değilmiş gibi, sanki küçük-burjuvazinin kendine özgü bir sorunuymuş gibi konuyu ele alıyor bazı geleneksel akımlar...

Yoldaşın işaret ettiği nokta ayrı bir önem taşıyor. TİKB polemiğinde hatırlattık bunu. Sınıf dışı katmanlara ilgisiz kalmak, demokrasi sorununa ilgisiz kalmaktır diye ifade ediliyordu sorun. O kadar çarpık bir mantık içersinde ortaya koyuyorlardı ki sorunu, bundan çıkan sonuç adeta sınıf dışı katmanlar için demokrasi mücadelesi ve proletarya için sosyalizm mücadelesi biçimindeydi. Oysa demokrasi mücadelesi her şeyden önce proletaryanın kendisi için, onun politik eğitimi için, yarınki yönetici sınıf olma konumuna hazırlanması için büyük bir önem taşır.

Kuşkusuz devrimci proletaryanın ufku asla demokrasiyle sınırlı değildir, olamaz. Ve tersinden, elbette küçük-burjuva katmanlar konumları gereği, kaçınılmaz olarak demokrasinin ufku içinde kalırlar. Proletarya sosyal konumu açısından, üretimdeki konumu ve üretim ilişkileri içindeki yeri açısından bakıldığında, demokrasinin ötesine geçen, kapitalist toplumu aşan, sosyalizm perspektifine ulaşan bir sınıfsal konuma sahip. Modern kapitalist toplumda bu konuma sahip biricik sınıf.(103)

Elbetteki bu söylenenler, teorik ve tarihsel bir soyutlamadır, teorik ve tarihsel bir belirlemedir. Oysa işçi sınıfı öznel planda ancak tarihsel bir dönemi kapsayan mücadeleler içinde bu konuma ulaşabilir. Dolayısıyla, bugünkü gerçekliği üzerinden bakıldığı zaman, demokrasi mücadelesi, demokrasi eğitimi en başta Türkiye işçi sınıfı için gereklidir. Bu sınıf bir kere demokratik siyasal eğitimden geçemediği için, kendi dışındaki sınıfların sorunlarına, acılarına, istemlerine ilgi göstermesini bile başaramıyor. Örneğin yıllardır Kürt halkının acılarına ilgisiz kalabiliyor. Bu sınıf bugün inisiyatif alanında öylesini bir zayıflık içerisindedir ki, kendi sendikal örgütlenmesi burjuvazinin kahyaları tarafından neredeyse tümden felç edilmiş durumda. Buna karşı bir örgütsel inisiyatif, bir yönetim inisiyatifi, bir karşı inisiyatif henüz yaratamıyor. Bütün bunların eğitiminden geçmemiş, bütün bunlar içerisinde kendini bulmamış, bütün bunlar içerisinde kendine güven kazanmamış bir işçi sınıfı ile yüzyüzeyiz bugün. Bütün bunların içerisinde bir eğitimden, bir kendine güven kazanma sürecinden geçmeden, tam da bu sayede bunun ötesine geçmeyi düşünmeye başlamış bir sınıf haline gelmeden, işçi sınıfı zaten burjuvaziyi deviremez.