Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

NUSRETİYE SEBİLİ

Beyoğlu İlçesi'nde, Tophane semtinde, Nusretiye Camii'nin(->) doğusunda, Meclisi Mebusan Caddesi üzerinde bulunan birbirine eş iki yapıdan sağdaki muvak-kithane, soldaki sebil yapısıdır. Sebil 1826' da, Mehmed Emin Ağa'nın mimarbaşılığı zamanında, cami ile birlikte yapılmıştır. Barok ile ampir karışımı bir üslubun örneği olan yapı, devrinde caddenin karşı tarafında iken Abdülaziz döneminde (1861-1876) şimdiki yerine nakledilmiştir. Bu nedenle orijinal kuruluşunu anlamak bugün için imkânsızdır.

Tamamen mermer kaplama olan 5 m yüksekliğindeki sebilin planı, beş gömme sütunla ayrılan dışbükeyli yuvarlaktır. Düz silmelerin kuşattığı yuvarlak kemerli dört pencerenin şebeke panoları yüzeye uygun biçimde kavisler oluşturmaktadır. Dökme demirden yapılmış altın yaldızlı şebekeler, kıvrımlı düğümlerle birleşen yaprak ve çiçek stilizasyonlu dikey motiflerden oluşmuştur. Küçük kemerler arasında tekrar eden bu motifler üç sıra yapmaktadır. Altlarında dilimli kemer şeklinde düzenlenen altışar tane su verme açıklığı mevcuttur. Kemer aynası ayrı bir bölüm olarak ele alınmış, beş bölümlü stilize bitki motifleriyle dekorlanmıştır.

Sebil eteği süslemesiz olup iki ikalın silmeyle sınırlanan kornişi, silmelerin arasındaki iki ucu düğümlü kumaş kıvrımları ve rozet motifleri, kornişin eğimine uygun sütun başlığı tablaları, sütun başlıkla-rındaki akantus yapraklı girland motifleri ve tek bir akantus yaprağından oluşan ters konsolları barok özelliktedir.

İzzet Kumbaracıların saçaksız olduğu-

nu belirttiği Nusretiye Sebili, son tamirinde dalgalı bir saçak hattı oluşturan, kurşun profilli beton bir kubbe ile örtülmüştür. Altışar satır halinde pencerelerin üstünde yer alan ta'lik kitabeleri Yesarîzade Mustafa İzzet'in hattıdır.

Günümüzde oldukça bakımsız bir durumda olan sebilin, içten tahtalarla kapatılmış pencere şebekeleri yer yer kopmuş, sütun başlıklarındaki girland motifleri kırılmıştır.

Bibi. S. Çelintaş, "Türklerde Su, Çeşme, Sebil", Güzel Sanatlar, S. 5 (1944), s. 146; A. Egemen, istanbul'un Çeşme ve Sebilleri, İst., 1993, s. 667, 670; Kumbaracılar, Sebiller, 51; B. Unsal, "Stil Yönünden Klasik Sonrası Türk Mimarlığında Sebil Anıtları", TAÇ, S. 3 (1986), s. 23; ay, "İstanbul Sebil Anıtlarını Dekorlayan Şebeke Sanatı", ae, S. 4 (1986), s. 21.

YASEMİN SUNER

NÜFUS

Günümüzde, İstanbul'un ekonomik, toplumsal, siyasal, kültürel tüm yaşamının en önde gelen bileşeni ve belirleyicisi olan nüfus çağlar boyunca gerek nicel gerekse nitel bakımdan büyük değişiklikler geçirmiş; 1950'lere kadar zaman zaman gerileme gösterdiği de olmuş ve kentin gelişmesi açısından olumsuz bir faktör durumuna gelmemiştir. 1950 sonrasında ise, İstanbul'un iç göçle aldığı nüfus, kentin biçimlenmesi, kent yaşamı ve kentsel gelişme açısından, hele de 1980'lerden sonra, tam bir sorun halindedir.