Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Osmanlı Dönemi

İstanbul'da, sarrafların çok eski dönemlerden itibaren faaliyet gösterdikleri, ilk sarrafların Yahudi olduğu biliniyor. İstanbul gibi denizaşırı ticaretin merkezi olan bir kentte para, değerli maden, altın, gümüş işlemlerinin ve kaçakçılığının yaygın olması bir rastlantı değildir. I. Süleyman (Kanuni) (1520-1566) ve II. Selim (1566-1574) dönemlerinde Yahudi sarrafların para ve altın, gümüş işlemlerinde rakipsiz bir yerleri olduğu, dönemin bazı fermanlarından anlaşılıyor.

16. yy'ın son çeyreğinden itibaren, zaman zaman darlığa düşmeye başlayan Osmanlı hazinesinin ihtiyaçlarını karşılamak ve padişahların nakit ihtiyaçları için sarraflara başvurulması yavaş yavaş bir gelenek haline gelmeye başlamıştır ki bu, 19. yy'da Galata bankerleri(->) ile sürecektir. III. Mu-rad (hd 1574-1595), I. Ahmed (hd 1603-1617), özellikle II. Mustafa (hd 1695-1703) sarrafların en etkili oldukları dönemlerde tahtta bulunan padişahlardır. Bu dönemlerde Yahudi sarraflar yanında Ermeni sarraflar da piyasaya girmişler ve çeşitli para

oyunlarına karışmışlardır. İpotek karşılığı para veren sarraflar, borçlarını ödeyemeyenlerin mülklerine el koyarak önemli mülk de edinmişlerdir. Osmanlı devleti zayıflayıp hazine dara düştükçe sarrafların gücü daha da artmıştır. 19. yy'a gelindiğinde Yahudi ve Ermeniler yanında ülkedeki azınlıkların çoğu sarraflığa başlamıştır. 17. yy'ın sonlarından başlayarak 18. ve 19. yy'lar boyunca Avrupa'da banka işlemlerinin gelişmesi, Osmanlı Devleti'nin de Avrupa ile giderek daha sıkı ilişkiye girmesi, tefeci sarrafların 19. yy'da bankerlere dönüşmesine yol açmıştır. Eski kuşak sarraflar yeni yetişen "modern" bankerler karşısında fazla tutunamamışlar; bir bölümü sadece para bozma ve küçük çaplı tefecilikle uğraşmayı sürdürmüş, önemli bölümü ise bankerliğe başlamıştır. (Ayrıca bak. bankacılık.)

İSTANBUL