Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
esse, quemlibet modum acceptationis ex illis, qui propositi sunt. Quia quilibet ex illis sufficit, vt in- telligatur lex esse vtilis illi communitati, cuius maior pars aliquomodo ex illis eam acceptet. Er- go cùm Doctores non requirant determinatè, vt maior pars communitatis acceptet legem hoc, vel illo modo, intelligenda est eorum sententia indi- stinctè: quando scilicet constiterit aliquomodo ex illis, quos indicauimus, legem acceptari à ma- iori parte. Rectè enim Iulianus l. de quibus ff. de legibus ait, Quid interest, suffragio populus volunta- tem suam declaret, an rebus ipsis, & factis? Placet mihi resolutio Valentiæ, non quia quocumque illorum modorum intelligitur, legem esse vtilem, & con- uenientem: ad hoc enim non est necessaria acce- pratio, & ante acceptationem potest esse perspi- cuum: sed quia quolibet illorum modorum de- clarat populus, se velle legem seruare, siue reuera in maiori parte occasionum illam seruet, siue non. Consonat Suarez dicens, vt desuetudo præualeat contra legem, necesse est, & sufficit, vt lex à maiori parte non obseruetur, nec acceptetur, Innoc. cap. cùm olim de cler. coniugat. Angel. verbo consti- tutio, nam in moralibus consensus maioris partis censetur communitatis. Ideò sufficit ad consuetu- dinem l. quod maior ff. ad municipia, Pan. Innoc. & alij cap. quia circa, de consang. Felin. cap. cum iam dudum de præb. Hæc Suarez. Ad secundum autem dubium respondet Va- lentia: Mallem sanè aliorum sententias hac dere audire. Nihil enim hac de re ab aliis explicatum<-P>@@ <-P>reperi. Videtur tamen conuenienter communi do- ctrinæ, & existimationi omnium esse dicendum, communitatem etiam, cuius dicimus maiorem partem debere legem acceptare, intelligendam esse hoc loco distinctè: siue sit ea tota communi- tas, cui lex aliqua præfigitur, siue sit aliqua pars eius latè patens, prout sapientes, & probi viri at- tenta ratione legis, & conditione communitatis (siue hæc totalis, siue partialis fuerit) iudicauerit expedire, vt communitas ea lege obligetur, quam maior ipsius pars acceptauerit, aut contra inutile, & periculosum esse, talem communitatem obli- gari aliqua lege, quam maior saltem ipsius pars non acceptat: in qua re propter variam admodum circunstantiarum rationẽ, facilè patet, fieri posse, vt in particularibus casibus, & materiis legum di- uersarum contrariæ sint sententiæ pro ratione ne- gotij, & legis. Quapropter tutissimum erit in hoc genere, eorum sententiam, atque iudicium sequi, quod doctis & probis pluribus, aut maioris au- ctoritatis videbitur probabilius. Hæc Valentia, cu- ius conclusio videtur certa, & communis: nempe, vt lex Pontificia obtineat in Hispania, satis esse, quod sit iusta, & in Hispania recepta, licet nō sit re- cepta in Gallia, vt de Tri. quoad reformationẽ cō- stat. Idem tenet Azor tom. 1. lib. 5. cap. 4. q. 3. Na- uarrus consi. 1. de const. quæst. 5. 7. & 8. sic videmus multos motus proprios receptos in Italia, non in Hispania, & licet lex nullibi, nisi in Hispania reci- peretur, in Hispania obligaret, & licet in cæteris prouinciis reciperetur, si in Hispania non recipe- retur, in ea non obligaret, quia homo in legibus cum membris proximæ, & immediatæ communi- tatis suæ conformari debet, non cum remotis: vbi tamen esset eadem ratio, nempe quia respectu omnium prouinciarum lex est eodem modo iusta, posset vna prouincia, si aliæ legem non recipiunt, eam non seruare, si vellet, donec ab aliis, vel ma- iori parte reciperetur: quia non tenetur sola por- tare onus legis, quæ non habet maiorem ratio- nem obligandi vnam partem, quam aliam: quam- uis, si aliqua peculiaris necessitas, vtilitas, vel pos- sibilitas esset in vna prouincia, & non in alia, pos- set Pontifex vnam obligare, & non aliam, sicut in eadem prouincia homines vnius status obliga- ri solent ad aliqua, ad quæ non obligantur ho- mines aliorum statuum. Alij tertiò dubitant, an desuetudo ignorantium legem sufficiat, vt non obliget, verbi gratia, lex Pontificia promulgata est Romæ, ignoratur com- muniter in Hispania, ideò non seruatur commu- niter, excusabit ne hoc alios, qui sciunt esse Romæ promulgatā? idem est in similibus casibus, Nauarrus consil. 1. de consti. quæst. 6. num 25. & seq. quem citat, & sequitur Azor tom. 1. lib. 5. cap. 4. quæst. 1. ait hanc quæstionem esse quotidianam, id est, de re, quæ quotidie accidit, & nouam. Et pro parte, inquit, negante facit. Primò, quod de- suetudo legis cuius casus non occurrit, non tollit illam, iuxta Ioann. Andr. cap. Ioannes, de cleric. coniug. & Felinũ latè cap. 1. de treuga, & pace: cùm autem ignoratur lex, est quasi non occurrere ca- sum, in quo ea sit vtendum. Secundò, quia actus agentium non operatur vltra intentionem eorum l. non omnis ff. de reb. cred. & cap fin. de præb. sed qui ignorantes legem, ipsam transgrediuntur, non intendunt eam tollere: voluntas enim, cuius actus est intentio secundum D. Thom. 1. 2. quæst. 12.<-P> @@0@ @@1@ 3 de Trin. ergo. Pro affirmante verò, quæ videtur verior, facit primò, quòd iustior est causa trans- gredientium legem ignoranter, quàm sciẽter, cùm hi sint minus digni indulgentia, & gratia: ergo si hi eneruant legem, etiam illi: secundò quia ideò lex non recepta non ligat, quia non ést firmata vsu, vt patet l. de quibus ff. de legib. sed siue vio- letur scienter, siue ignoranter, non est firmata vsu: ergo. Ad primum in contrarium respondet, licet de- suetudo legis, cuius casus non occurrit, non impe- diat eius obligationem, vt lex quæritur ff de statu hom. quæ est de Hermaphroditis, vim haberet, etiam si multo tempore, post quam facta est, nul- lus esset Hermaphroditus: Secus quando occur- runt casus, sed lex desueuit per ignorantiam ipsius: quia tunc fit contra legem, licet ignoranter. vnde lex Papæ ignorata per omnes homines alicuius prouinciæ, vel maiorem partem eorum, quæ vio- lata est ignoranter ab eis, tempore ad id sufficien- ti, non obligat. Ad secundum respondet ad ener- uandam legem per non vsum eius non requiri, quod subditi positiuè noluerint eam recipere, sed sufficit illam non recepisse, nec vsu eorum esse firmatam per §. leges d. 4. & l. de quibus ff. de legi- bus. Hæc Nauarrus, cuius sententiam rectè expli- catam ait Suarez hic esse verā, & reddi faciliorem, si aduertamus ex eodem Nauarro, quæst. 7. legem illam non ita desinere obligare, vt omninò tolla- tur, sed solùm dum non sit acceptata: Quapropter si posteà auferatur ignorantia, manebit lex respe- ctu talis populi in eo statu, in quo esset, si tunc fuisset primo edita, vel promulgata: ideò tunc in- cipiet obligare, si in eo sensu fuit lata: verùm Na- uarrus in illa quæst. 7. non loquitur solùm de lege ignorāter à communitate violata, & non recepta, sed etiam scienter: quomodo autem sit vera eius sententia, dicam postea. Sed quid si lex à scientibus pro maiori parte seruetur, licet simpliciter à maiori parte propter ignorantiam non seruetur? dicunt aliqui obligare etiam ignorantes eo modo, quo ignorantes obli- gari possunt, vt quod eorum acta sint irrita, &c. si verò à maiori parte scientium non seruetur, nullos obligare: quam sententiam approbat Sua- rez, quando ignorantes, & scientes sunt partes eiusdem corporis. Ego dubito, quia scientia, vel ignorantia, vt ex Nauarro retulimus, nihil facit ad eneruandam legem: ergo solùm est attenden- dum, quod non vsus sit maioris partis simpliciter, siue illa solum constet ex scientibus, siue ex igno- rantibus, siue ex vtrisque. Dubium quartum, an, vt lex non recepta non obliget, opus sit non receptionem fieri principe eam sciente, & tacente? Partem affirmatiuam vi- detur tenere Rodriguez tom. 1. regul. quæst. 6. art. 11. quærens enim, quando dicetur constitutio non recepta, vt non habeat vim obligandi, re- spondet sciente principe, & tacente, si populus per aliquos actus contrarios renuat legem reci- pere, lex manet inermis, vt ait glossa cap. 1. de treug. affirmans Episcopos quosdam non teneri de transgressione canonis, qui moribus vtentium receptus non est, idem tenet glossa l. rem nouam §. patronus. C. de iudic. Et tunc dicitur lex non re- cepta, quando excluditur per aliquos actus con- trarios principe sciente. @@ Addit tamen Rodriguez, Dicitur etiam non esse receptam, quando eo ignorāre per decennium lex negligitur, vel omittitur secundum Felinu & Imol. cap. 1. de treuga, & pace: contrà Pan. ibi, qui existimabat spacium quadraginta annorum esse necessarium in legibus canonicis, sed in ciuilibus, & statutis municipalibus decennium sufficere, quam opinionem Felini, vt veriorem, & commu- niorem sequitur Duenas de regul. 79. ampliatio. 5. Couar. 2. vari. cap. 16. numer. 6. cum Calderino, Iasone, & aliis, quos citat ipse, & Felinus suprà num. 13. Ego dico primò, vt non vsus legis eam eneruet, non requiritur, vt communis eius transgressio, aut non receptio sit legislatori nota: quia hæc scientia est moraliter impossibilis in omnibus legibus, & rarò habetur à legislatoribus: nihilominus per nō vsum eneruantur multæ leges: ergo hæc scientia non requiritur ad eneruandam legem: & in hoc omnes, quos legerim, cōueniunt, etiam Panormi- tanus: sunt tamen, qui dicant, si lex non obseruetur sciente legislatore, nullum certum tempus neces- sarium esse, vt desuetudo legi præualeat, quia nullum est ius, quod illud præscribat, & satis est, tot maioris partis communitatis actus contrarios legi fieri legislatore sciente, & tolerante, vt præsu- sumi possit, iam velle, vt lex non obliget: si enim vellet obligare, vrgeret, vt seruaretur; suppono enim cōmodè id facere posse: ergo eo ipso, quòd scit, & tacet, sẽsetur populo conniuere, legemque tollere, aut suspendere, vt ait glos. cap. 1. de treug. & pace, quam singularem, & celebrem ait Nauar- rus infra sentiens primos, qui legẽ violauere, pec- casse, nisi excusati fuerint ignorantia. Quando autem interuenit ignorantia principis Panor. cap. 1. de treuga, & pace requirit quadraginta annos.
Felinus codẽ cap. num. 13. decennium sufficere putat, quem Rodriguez suprà cùm Duenas, & Couarr. sequitur. Idem tenent Card. §. leges d. 4. & Imola citati à Felino, quos etiam refert, & sequi- tur Nauarr. consil. 1. de const. quæst. 5. num. 25. Iason l. rem non nouam ff. de iudic. quia hoc tem- pus sufficit, vt dicatur consuetudo longi temporis iuxta glossam cap. fin. de consuetudine in 6. ad de- rogandum autem legi receptæ sufficit consuetudo lōgi temporis, vt affirmat ipse Panor. cap. cum olim de cleric. coniugato: ergo sufficit decennium: ergo à fortiori ad derogandum legi nondum re- ceptæ sufficiet desuetudo, seu non vsus per decen- nium. Confirmatur, quia breuius tempus requiri- tur ad derogandum legi non receptæ, quàm rece- ptæ: sed ad hoc ad summum requiruntur quadra- ginta anni: ergo ad illud pauciores sufficient, nẽpe decem: aliud enim tempus cum fundamento assi- gnari non potest. Alij sentiunt, decennium sufficere, sed non re- quiri. Priorem partem putant practicè certam, se- cundam autem ita exponunt, vt solùm requiratur repugnantia per actus contrarios in numero suf- ficienti arbitrio prudentium, vt latè defendit Hen- ricus Bœrius tract. de Synod. Episcopali art. 6. num. 63. & sumitur ex glos. cap. fin. de consuet. in 6. Innoc. cap. cum Petrus, de fide instrum. Domini- cus dicto § leges: quatenus dicit ad hanc deroga- tionem sufficere habitualem voluntatem princi- pis, non obligandi contra morem, arg. cap. 1. de consuet. in 6. & auth. de fideiussoribus in princip.<-P> @@0@ @@1@ illam voluntatem habitualem: ergo. Confirmatur, quia nullum estius, quod præscribat decennium, nec ex natura rei est necessarium, & vsus videtur in contrarium esse, quia non solet expectari illud tempus: sed solùm, quòd per maiorem partem, per actus sufficientes legi repugnatum sit. Hæc ergo, inquiunt, opinio in conscientia satis est se- cura. Sed certè cùm desuetudo præsertim in legibus Ecclesiasticis, vim non habeat contra legem, nisi ex voluntate principis, etiam tempus desuetudinis debet esse designatum à principe: non autem est designatum in iure secundùm hanc opinionem: ergo aliunde debet colligi. Vnde ergo, quando princeps ignarus est desuetudinis? quibus regulis statuet prudens iam esse tempus sufficiens, cum constet non sufficere non vsum vnius diei, vel hebdomadæ, aut mensis? recurrendum ergo vide- tur ad tempus, quod in iure vocatur longum, aut longissimum, aut designatum est pro consuetudi- ne contra legem iam receptam: quia parum refer- re videntur, si cætera sint paria, quod lex fuerit anteà recepta, vel non, nam lex ex se eandem vim semper habet, & sic idem semper requiritur ad eneruandam illam. Nisi fortè dicatur sufficere desuetudinem notabilem, & hanc esse pensandam ex multitudine casuum, in quibus communitas contra legem non anteà receptam egerit, & eo ipso, quod sit res magna, seu notabilis, extingui omninò legem, ita vt postea ad obligandum ne- cesse sit renouari, licet ante illud tempus non obli- garet in actu secundò eos, qui viderunt cōmuniter nō recipi, nisi ad hoc, vt essent in pręparatione ani- mi ad illam seruandam, si reciperetur. Hoc igitur modo defendi posset ista tertia opinio, sed mihi non parum probatur, quod iuxta secundam ait Azor tom. 1. libr. 5. cap. 4. quæst. 4. legem canoni- cam vsu receptā, non tolli contraria consuetudine nisi quadraginta annis continuata: quāuis legẽ ci- uilem decem annorum consuetudo contraria continuata auferat: legem verò semel receptam, si- ue sit canonica, siue ciuilis, vi non carere nisi de- suetudine per decem annos continuata. Censet autem Azor expleto decennio non vsus, legem omnem omninò spirare, vt referam sect. sequen- ti. Cōsentit Leonardus de virtu. cap. 22. 2. dub. 13. dicens, decreta Conciliorum generalium, quæ per decennium in aliqua prouincia non sunt re- cepta, amittunt vim suam, & desinunt obligare, vt docet Nauarr. lib. 3. cons. 83. de regula. Item Leo- nardus lib. 2. cap. 6. dub. 14. cum Nauarr. cons. 1. de const. & aliis docet contra legem etiam canoni- cam non receptam moribus vtentium principe ignorante requiri, & sufficere decem annos. Quamuis autem quidem apud Dominicum c. in istis §. leges d. 4. affirmarint, vt lex non obliget per desuetudinem esse necessarium expressum consensum principis, scilicet, quod dicat, scribat, vel innuat consuetudinem legis se tolerare: sed Azot to. 1. libr. 5. cap. 4. quæst. 2. cum Felino cap. 1. de treuga, Pan. ibi, Dominico suprà, qui Baldũ ci- tant. Ad tacitum autem consensũ dicit, aliquos re- quirere, vt princeps sciens legem violari, & potẽs transgressores punire, eos toleret: citat Panorm. & Zabar. in in proœm. clem. Syl. verbo lex quæst. 5. ipse autem Azor cum Felin. cap. 1. de treuga num. 13. vers. secundo considera, vbi citat Calderi. Imo-<-P>@@ <-P>lam, & Butrium, & cum Dom. suprà, & Nauarr. consil. 1. de const. quæst. 5. num. 23. opinatur taci- tum consensum principis esse ipsam tacitam, & implicitā conditionẽ, qua lex ponitur, scilicet, vt non obliget, si vsu non recipiatur: ac proinde non requiri principis scientiam. Item, inquit, princeps, statim ac legem constituit, & promulgat, potest ministros adhibere, qui compellant ad obserua- tionem legis, quod si non facit, & ob id lex vsu mi- nimè recipiatur, sibi imputet, non populo. Pro- pterea eo ipso tacitè consentit: sed cōmuniter non credo ea conditione legẽ ferri, sed simpliciter vel- le obligare, vt lex recipiatur, & seruetur, & inter- dum non adhibet ministros, qui cōpellant, quia non aduertit, aut non credit esse necessarium, vel expediens, interdum ministri sunt negligentes in suo principe, tunc ergo non principi imputatur, quod lex non recipiatur, & seruetur, & quamuis sciens non puniat, non cẽsetur legem suspendere: sicut quando vnum relinquit impunitum, non ob id censetur cum eo dispensare, saltem si aliqua alia ratione expediens iudicet dissimulare. ------------------------------------------------------------ An paria sint legem reuocari à legislatore, seu non esse editam, aut promulgatam, & eam à subditis non recipi. ait, esse quæstionem nouam, & quo- tidianam, & videri resoluendam ne- gatiuè. Tum quia legem esse latam, & promulgatam ea conditione, vt non liget, nisi recipiatur, & non esse latam, nec pro- mulgatam, non sunt paria: nam in primo casu ex- tat lex, licet non liget, donec recipiatur: in secundo non extat, nec recipi potest, sicut in simili non sunt paria rescriptum esse ipso iure nullum, vt cap. 1. de rescript. in 6. & esse validum, sed elidibile per ex- ceptionem, vt in cap. cæterum, de rescriptis. Illud enim, etiam aduersario non opponente, & con- sentiente, est inutile iuxta glos. communiter re- ceptam in d. cap. 1. hoc verò, parte non opponente valet iuxta communem d. cap. cæterum, & cap. ex tenore cum ei ad not. eod. tit. Tum quòd lex iam lata, & promulgata nōdum reuocata, licet à prin- cipio non recipiatur à subditis: potest tamen po- stea mutata voluntate recipi, quia substantia eius durat: reuocata verò minimè, nisi denuò feratur à legislatore: quia iā substātia eius periit, & quòd ex- tinctũ est, nō potest reuiuiscere, nisi auctor potens, illud denuò produceret, l. qui res, §. areā, ff. de solut. & c. quam periculosum adiuncta glos. 7. qu. 1. Ex quo infert Nauarrus primò, quod leges nouum ius inducentes Concilij Tridentini, licèt nondum sint receptæ in aliquot terris, quibus notum est, eas esse constitutas, non censentur periisse, nec re- uocatæ, quoad illas, sed quadamtenus suspensæ, simul ac vniuersitates eas receperint vim ligandi habituræ. Secundò, legem, quæ non est recepta in aliqua terra ob ignorantiam eius, simul ac habita est eius scientia recepta fuerit, perinde ligaturam eos, qui terram illam incolũt, ac si à principio fuif- set recepta. Sententia hæc Nauarri placet, quantùm ad hoc, quod si lex est recepta in vna prouincia, & legisla- tor, vel eius successor cupit, vt recipiatur in alia,<-P> @@0@ @@1@ non est recepta, & respectu illius suspensam teneat obligationem, vt in exemplo Concilij Tridentini, lex illa semper obliget in actu primo illam pro- uinciam, & in actu secundo, cum recipiatur: si ve- rò in legislatore, aut successoribus, non est talis animus, sed expressè, cùm viderunt legem non re- cipi, tacitè eam reuocauerunt, nullum ostenden- tes affectum, vt reciperetur, sed penitus eam ne- gligentes quasi lata non esset, talis lex sit omninò extincta, & nec in actu primo obligat, nec in se- cundo, si communitas ignorans fuisse extinctam, aut volens eam quantum in se est, suscitare, illam reciperet, & seruaret. Probatur, nam consuetudo contraria aliquando extinguit omninò legem, & habet vim legis reuocatoriæ, siue sit consuetudo generalissima, vt contra legem Actorum 15. de ab- stinentia à suffocato & sanguine, siue vnius tan- tùm prouinciæ, vt in aliquibus Hispaniæ prouin- ciis, & in Maiorica, contra legem abstinendi à car- nibus die sabbati, sicut die veneris: ergo etiam de- suetudo potest aliquando legem omninò extin- guere, siue à nulla prouincia, siue ab vna sit rece- pta, & ab alia non. Qua in re coniectandum est ex variis circũstantiis, an legislator, & eius successo- res tacitè voluerint legem non receptam suspen- dere, aut omninò reuocare: & communiter credo velle illā reuocare actualiter quidem, cùm sciunt non esse vsu receptam tempore decennij, aut alio notabili attenta qualitate materiæ, & occursu oc- ca sionum, in quibus seruanda esset: habituali au- tem, seu virtuali, si ignorant non vsum: nam gene- raliter volunt, saltem habitualiter, vt seruentur leges, & vsus: ius autem, vel vsus habet, vt lex de- cennio, vel alio notabili tempore non recepta, euanescat, ac si lata non fuisset, nisi speciatim le- gislator, aut eius successor, antequam lex euanes- ceret omninò, animum solius suspensionis se ha- Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|