Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
princeps, quia omnem potestatem Reip. ex eius donatione, vel aliunde comparauit: ergo. Dices, quando Resp. immediatè fert legem, simul illam acceptat. Contra, quoniam ad summum hoc ha- bet locum. quando totus populus concurrit ad fe- rendam legem, vt in Democratia, quæ regimen est imperfectissimum: & deinde lex semel lata, & ac- cepta, obligat omnes successores sine ipsorum ac- ceptatione, vt rectè glos. recepta cap. à nobis de sent. excom. & Couarr. cap. alma part. 1. §. 4. num. 2. Aliàs semper esset expectandus nouus consensus populi, qui de nouo producitur: ergo similiter po- test obligare populum præsentem independenter ab eius acceptatione, vel non repugnātia. Maximè cùm populus, qui transtulit potestatem in regem, eo ipso virtute se subdiderit illius legibus, ipsás- que acceptauerit, non solùm latas, sed etiam feren- das, sicut religiosus se tradens religioni per pro- fessionem, tacitè acceptat statuta etiam postea fe- renda. Populus autem ille idem semper manet in successoribus suis l. proponebatur ff. de iudiciis, ergo potest obligari legibus ex vi prioris accepta- tionis.
Secundum etiam fundamentum saltem est in- certum. Vnde enim constat generatim de tali vo- luntate legislatoris: potiùs cùm absolutè præci- piat, & sine vlla restrictione sui præcepti, videtur velle obligare etiam populo non acceptante, aut ipso contradicente? Nam imperium inducit neces- sitatẽ 24. quæst. 1. & est signum sufficiens volunta- tis obligandi cap. dilectissimi 8. quæst. 2. & cap. po- stea 25. quæst. 2. frustra præciperet, & imustè trans- gressores puniret, si obligare non vellet, & recepta sententia est, violatores legis antequam totus po- pulus repugnet peccare, & iustè puniri glos. cap. ex parte 2. de offic. delegati, Calder. Imola, & alij cap. 2. de treuga, & pace, Cardin. Clem. vlt. de æta. & qual. & potest sumi ex cap. 2. cum ibi notatis de consti. ergo obligare vult ante contradictionem: contradictio autem, cum non fiat sine peccato, si iuxsta lex est, vt supponimus, non meretur, vt de- ponat, vel restringat intentionem obligandi: er- go etiam vult obligare populo repugnante. Propter hæc est tertia opinio veluti media, & vera, quæ notat, quasdam leges esse iniustas, alias verò iustas: de iniustis clarum est non obligare ante acceptationem defectu potestatis, & si iniu- stitia consistat in præcipiendo rem, quæ licitè fieri non potest, cōstat nec post acceptationẽ esse obli- gatoriũ, aut licitũ illas seruare, si verò iniustitia in hac posita sit, quod lex sit contra ius subditorũ, cui ipsi possunt cedere, talis lex quæ ante acceptatio- nẽ non obligaret, posteà obligaret vt si subditi ac- ceptent impositionẽ tributorum, quę possent non admittere: si acceptatio illa esset facta metu ca- dente in constantem virum iniustè illato ad ex- torquendum consensum, nulla esset, ideóque lex ex vi illius non obligaret, secus si esset voluntaria acceptatio sine admixtione talis metus. Inter in- iustas, quia sunt contra ius totius Reip. vel partis eius, fortasse sunt omnes, quæ sunt absolutæ, id est, præcipientes sine expressa, vel tacita conditio- ne acceptationis, & valdè onerosæ, & difficiles, vel toti Reip. vel alicui eius parti: quia non potest princeps nimis grauare, & onerare subditos, nisi sub cōditione, quod ipsi explicitè, aut implicitè cō- sentiant, vnde cap. ante triennium d. 31. reuocatur, vt dura, lex imposita clericisconiugatis, quinon vouerant continentiam, vt deinceps se conti- nerẽt. Aliquando autem lex dura non esset iniusta, de quo Cord. lib. 4. quæst. 7. & tex. cap. in memo- riam d. 19. & quamuis esset iniusta, esset patienter toleranda ob reuerentiam principis, & vitationem scandali, cap. contra morem d. 100. Communiter tamen, leges debent esse suaues, faciles, & moribus populi accommodatæ, non asperæ, & rigidæ ni- mis: hæ enim potius nocerẽt populo, nisi sponte vellet seipsis subiicere, quia moraliter à paucis ser- uari possent ob earum difficultatem, & istæ solent esse, quæ à populo non acceptantur. Et saltem cō- muniter videtur animus principis esse, non obli- gare, si populus duram legem iudicans, illi repu- gnet, vnde qui legem talem violat, antequam vi- deat populum ipsam acceptare, vel saltem post- quàm videret repugnare illi, non peccat per se lo- quendo, & quamuis secundum opinionem quo- rundam ad non peccandum per se requiratur co- gnitio repugnantiæ communis, secundum aliam tamen opinionem sufficit, non videre acceptatio- nem populi: ideò poterit tuta cōscientia huic opi- nioni, quamuis minus tutæ, se conformare: nam<-P> @@0@ @@1@ nus probabilem, minúsque tutam sequi, vt tra- ctatu de conscientia ostendimus. Addiderim verò, leges illas, quibus ob suam difficultatem, & duritiem populus vel non acquiescit, vel posi- tiuè repugnat, licet non obligent in actu secundo deficiente tali acceptatione, vel existente tali re- pugnantia, eo quod non impletur cōditio, sub qua positæ sunt, vel etiā debuere poni, vt essent iustæ: tamẽ fortè esse veras leges, & obligare in actu pri- mo, ita vt accedente postea populi acceptatione, vel remota repugnantia incipiant obligare in actu secundo, propter cōditionem subsecutam, neque oportere iterum ferri, vt incipiant obligare. Dixi fortè, nam licet aliqui teneant, tamen maior pars Doctorum insinuat oppositum, dicens, legem sine acceptatione, aut cum repugnantia populi, non obligare, nec habere vim legis; & vtrumque po- test prouenire, vel ex defectu potestatis, vel ex de- fectu voluntatis legislatoris; mihi autem magis primum placet. Et quidem si dicamus singulos obligare in actu secundò, ante contradictionem populi, saltem eo tempore erunt veræ leges, sed nondum stabiles, & firmæ, quia accedente contra- dictione populi desinent esse leges, saltem obli- gantes in actu secundo, & hoc videtur esse quod retulimus ex Gratiano explicāte Augustinum, leges
insinuatur in illa l. de quibus ff. de legibus post- quam enim dixit: ipsæ leges nulla alia de causa nos te-
abrogantur per desuetudinem, anteà erant veræ leges, & obligabant saltem in actu primo, desuetu- do autem denotat non quidem consuetudinem contrariam legi, sed negationem conformis con- suetudinis legis, quæ desuetudo est coniuncta cum non acceptatione, quia ex illa nascitur, & illam comitatur. Quomodo autem differant de- suetudo, & contraria consuetudo, res est clara, & traditur ab Azor tom. 1. libr. 5. cap. 4. quæst. 1. ex l. de quibus ff. de legib. & cap. 1. de treuga, & §. in istis d. 4. desuetudo est non vsus legis a principio etiam oblata occasione: consuetudo verò cōtraria est, non vsus eius, seu contrarius vsus postquàm lex fuit recepta & in vsu. Si verò leges sint moderatę, suaues, aut nō admo- dum difficiles, & duræ, pro qualitate materiæ, & necessitatis, & statim apparent cōuenientes Reip. obligant, vt acceptentur, peccantq́; qui incipiunt illas non seruare oblata occasione: si tamen tole- rante Principe populus persistit in lege nō seruan- da, poterit populus præscribere cōtra illam, & ces- sabit eius obligatio: ita aliqui iuniores in legibus ciuilibus docent, probantes primò, ex impugnatio- ne fundamentorum primæ sententiæ, quia tunc nec voluntas deest, nec potestas obligandi, nec sufficiens legis propositio, seu promulgatio, & aliunde nulla est occasio præsumendi remissio- nem aliquam, imò iustè puniri eius transgressores probat ratio, & consuetudo: & cap. quod præcipi- tur 24 quæst. 1. & authen. vt nouæ constitutiones, vbi post designatum tempus ad legis promulga- tionem, dicitur lex obligare nulla facta mentione acceptationis. Neque obstat §. leges d. 4. tum quia non habet<-P>@@ citur legem constitui, cum promulgatur: illud er- gosatis est, vt obliget. Quod autem additur, ex more accipere firmitatem, explicant illi iunio- res, quoad factum nō quoad ius; quia tunc diffici- lius abrogatur: ita dicunt exponi posse alia testi- monia, quæ aliter in superioribus explanata sunt. Secundam partem illius dicti probant ex iis, quæ statim dicentur de lege Ecclesiastica. De qua quidem non obligare ante acceptationem docet glos. cap. vir de secundis nupt. ca. cum olim de cleri. coniug. cap. 1. de treuga, & pace, vbi com- muniter doctores, præsertim Felinus alios refe- rens, Naua. Coua. Valen. Sayr. Azor, & latè Henri- cus tract. de Synodis p. 3. art. 2. num. 50. & sequen- tibus tom. 13. tractatuum. 2. p. illius. Fundantur hi in præsumpta voluntate legisla- toris ferentis legẽ ea cōditione, vt non valeat, nisi vsu recipiatur: nam cap. fin. de consuetudine dici- tur, leges contraria, rationabili, & præscripta con- suetudine tolli: ergo etiam desuetudine, & non vsu impediuntur. Itaque hi, & alij multi nituntur prę- sumpta voluntate Pontificis. Nam quod Pontifex potestatem habeat ad obligandum simul omnes, & singulos Christi fideles, vt acceptent, & ser- uent legem, non est dubitandum: sed est de fide, saltem loquendo de omnibus per se sumptis, & non vt constituunt communitatem, quæ ad plura suffragia possit disponere: nam de cœtu, & con- gregatione omnium fidelium, nonnulli dixerunt, per se, vel Concilium generale, posse leges cōdere, Papam etiam obligantes; quod si verum esset, non inconsequenter diceretur, Pontificem non posse facere leges, quæ singulos obligent repugnante cœtu Ecclesiæ, sed in materia de fide ostenditur, & disp. 8. sect. 3. & osten dimus, Concilium generale, aut cœtum Ecclesiæ non solùm non posse conde- re leges, quę Papam obligent, sed neque leges, quæ obligent cæteros fideles, nisi auctoritatem à Pon- tifice accipiat, cui soli, & Apostolis, ac eorum suc- cessoribus, dedit Christus potestatem legislati- uam: ab illo immediatè illam accepit Pontifex, non ab Ecclesia, neque dependentem ab Ecclesia, quoad vim, vel effectum obligandi, soli Petro di- xit Ioan. 21. pasce oues meas, & Mat. 16. tibi dabo cla-
potestas est, sine vlla dependentia à populis, siue enim illis conferatur immediatè à Christo, siue mediāte Petro, & aliis Apostolis, vel eorum suc- cessoribus, non acceperunt eam restrictam, seu dependentem à suis Ecclesiis: & nulla consuetudo in hac parte potest contra Pontificem pręscribere, quoniam consuetudo non potest præualere iuri diuino danti hanc potestatem Papæ, & licet Papa vellet in hoc cedere iuri suo, & abdicari à se hanc potestatem, non posset, & semper maneret supe- rior omni consuetudine, & iuri ex illa manante: se- cus in inferioribus prælatis, nam ex consensu Pa- pæ posset consuetudo præualere contra illos, & minuere ipsorum iurisdictionem, esto esset con- cessa illis immediatè à Christo: vt multi arbitran- tur. Et quamuis daremus cœtum Ecclesiæ esse su- periorem Papa, & posse eius leges à principio, vel postea cassare, & irritare repugnantia explicita, vel implicita, contenta in generali desuetudine, vel contraria consuetudine: tamen clarum est, hanc vim non inesse vni particulari prouinciæ,<-P> @@0@ @@1@ ptatam non obligare: ergo id non prouenit ex de- fectu potestatis Pontificis ad obligandum contra- dicente populo, sed aliunde. Et similiter existimo Reges, & alios principes sæculares communiter habere potestatem obligandi populos, vt legem acceptent, & seruent, neque populos habere com- muniter ius contradicendi legibus ipsorum, sed si lex est iusta, & absoluta, sine vllaq́ue conditione lata, omnes tenentur tempore præfixo parere, & primi, qui non paruerint, vel absolutè statuerint non parere, peccabunt & hoc præsertim accidit, quando leges non solùm sunt iustæ, sed etiam moderatæ, suaues, & faciles, quia potestas non de- est, & voluntas contraria nulla rationabili conie- ctura præsumi potest. Quādo verò leges, licet sint iustæ, tamen sunt difficiles, & duriores, præsu- mi potest legislatorem noluisse obligare, nisi de- pendenter à communi acceptatione, seu non repu- gnantia aut contradictione, vt dicebamus. Et hoc posset dupliciter contingere. Primò, si legis- lator facultatem concederet, expressè vel tacitè ad contradicendum, & tunc non peccarẽt qui tunc non seruarẽt legem, sed agerent cum aliis de contradictione, vt communiter contradicẽtibus omnibus cessaret lex. Secundò non dando facul- tatem contradicendi, vt communiter credo non dari tacitè, nec expressè, & sic vsque ad commu- nem contradictionem omnes violantes legẽ pec- carent, & ipsa contradictio, seu non accepta- tio esset peccatum, sed posita cōtradictione com- muni, nec ipsi deinceps, nec alij peccarent, violan- do legem. Fas tamen esset, vt posteà dicemus sect. 4. communi consensu Populi, vel principis infe- rioris suspendere aliquantulum executionem le- gis animo supplicandi apud legislatorem. Et dum expectatur responsum legislatoris, non peccabunt, qui legem non seruauerint. Quando lex sine vlla dependentia tacita, vel expressa à consensu popu- li disponit, vel nullam dat facultatem contradi- cendi, primi qui illam acceptare nolunt, & sta- tuunt illam numquam seruare, sed ita se habere, quasi non esset posita, aut illā nō seruant, peccant, vt docet Rodrig. tomo 1. regular quæst. 6. art. 10. Azor tom. 1. libr. 5. ca. 4. quæst. 3. Nauarrus consi. 1. de const. quæst. 5. 6. & 7. sed si hi sint maior pars alicuius Reip. cæteri excusantur ab impletione le- gis, donec videtint hos retinere eundem animum, & in eodem statu permanere: quia legislator nec vult, nec potest obligare suis legibus vnam par- tem, dum alia non acceptat: lex enim est generale mandatum, & onus, cui ego non teneor humeros supponere, dum alij communiter id renuunt, vt optimè attigit Nauarrus consilio 1. de const. qu. 5. num. 24. & Rodrig. suprà, quem alij imitantur: te- neor tamen illud onus portare, cùm alij commu- niter ad id portandũ paratos se ostendant, etiamsi de facto maior pars oblata occasione legem ali- quando, aut sæpe violet: sed cùm cōmunitas nunc non acceptans, acceptauerit, & animum mutaue- rit, tenebuntur cæteri legem seruare. Vnde lex illa obligat illos in actu primo, licet non in actu se- cundo, ad sui obseruationem & in actu secundo obligat illos, vt sint parati eandem seruare, quan- do communiter fuerit acceptata. Quando ve- rò etiam hoc modo desinat obligare, dicam infrà. Nunc solùm aduerto, ex eo quòd lex cōmuni-<-P>@@ <-P>ter non seruetur, non sequi esse nullam, & inuali- dā tamquam inutilem, & perniciosam: quia tunc est inutilis, & perniciosa, nō ex obiecto, vel circũ- stantiis: sed ex culpa subditorum, qui nolunt ser- uare legem: quæ si seruaretur, esset vtilis, & salu- taris Reip. & esse inutilem ex culpa subditorum, non reddit legem nullam, quamuis meritò moue- re possit & debeat legislatorem, vt illam reuocet, nisi spem habeat de futura eius obseruatione cum vtilitate communi. Aduerto etiam, nec in principe Ecclesiastico, nec in sæculari deesse potestatem obligandi abso- lutè, vt leges recipiantur, acceptentur, & custo- diantur: vnde Turrecremata §. in istis d. 4. art. 2. de omnibus legibus sic loquitur, dupliciter possumus de firmitate legum loqui: aut de firmitate aucto- ritatis, aut de firmitate stabilitatis. Pri- mam habet lex ab instituente, à quo robur, & au- ctoritatem suscipit. Secundam, ex conuenientia, & adaptatione ad mores subditoru: quia enim, vt di- ctum est cap. erit autem lex, oportet quod lex sit possibilis, secundum naturam, secundum consue- tudinem, loco, temporíque conueniens, leges fir- mantur stabilitatis, & permanentiæ, cum moribus vtentium approbantur, siue cum moribus subdi- torum adaptantur: deficiunt autem, tolluntur, & abrogantur, cum vtentium moribus non confor- mantur, vnde sequitur in text. sicut enim moribus vtentium in contrarium nonnullæ leges hodie abrogatæ sunt, ita moribus vtentium leges ipsæ confirmantur. Huic autem nostræ expositioni videtur applaude- re expositio Dominici Laurentij in apparatu suo, qui vt dicit Archid. super verbo firmatæ, dicit sic, Firmitate de facto. Nam de iure firmatæ sunt ab
formæ, & 8. qu. 2. dilectissimi. Hactenus Turrecre- mata. Tertiò aduerto cum Valentia disput. 7. quæst. 5. pu. 5. quæst. 4. & Nauarro cap. 23, num. 62. diligen- ter attendendum esse, quatenus lex humana sit, vel non sit acceptata à populo. Fieri enim potest, vt acceptetur quoad vnum, & non quoad aliud: vt quoad irritationem alicuius contractus, quoad pœnam, & non quoad culpam, saltem mortalem. Vt enim quoad totum non obligat, nisi quoad to- tum recipiatur à communitate: ita etiam neque quoad partem, vt rectè illic deducit Nauarrus. Verum in hac parte non sunt excusandi su perio- res, quorum negligentia fiat, vt à subditis lex iusta, & necessaria, aut valde vtilis non acceptetur, & in praxim deducatur, si nimirum prout debent, non curant, vt leges per supremam auctoritatem latæ, ad notitiam subditorum perueniant, nec eos vr- gere monitis, vel pœnis, vt eas custodiant. Deinde legem, quæ ex parte tantùm est recepa, ex parte tantùm obligare docer Leonard. 2. de cultu ca. 22. dub. 13. cum Nauarro commenta. de vsuris num. 106. & 107. vide infrà sect. 6. ------------------------------------------------------------ Quando censeri debeat les acceptata, vel non acce- ptata à communitate. @@0@ @@1@ respondet bene cùm Nauar. Sylue- stro, supra, & aliis communiter, tũc legem à communitate acceptari, quando à maiori saltem eius parte recipitur: nam moraliter id tota communitas fa- cere censetur, quod facit maior ipsius pars, ita etiam tenet Azor tom. 1. lib. 5. ca. 4. quæst. 13. cum Felino, Dominico, & Nauarro. Dubitat autem primò Valentia, quisnam debeat esse modus illius acceptationis, vtrum scilicet sufficiat, legem postquam promulgata est, non improbari, & reiici à maiori parte communitatis, atque adeò tacitè eo ipso ab eadem probari: an verò necesse sit illam præterea verbo, vel scripto approbari, sicut posset fieri in Concilio, quando maiores, qui reliquo- rum personam gerunt, in aliquam legem ab Ec- clesia latam expressè consentiunt, ipsa etiam praxi maiorem partem communitatis ostendere, quod probet legem. Secundò dubitat, quænam sit intelligenda communitas in proposito, cuius maiorem partem oporteat legem recipere: nam si intelligenda sit tota cōmunitas, cui lex præfigitur, siue illa plures cōmunitates partiales, & latè etiā patentes cōple- ctatur, (vt communitas Ecclesiæ, & Imperij) siue non, duo sequerentur, quæ minimè videntur vera. Primò, legem, quæ pro tota Ecclesia à Pontifice conderetur, obligare, verbi gratia, in Germania, etiam si ibi non recipiatur, modò recepta sit ab aliis nationibus, quæ sunt maior pars totius Ec- clesiæ: quod tamen puto paucos, vel iudices, vel Doctores concessuros. Secundò, legem Imperato- ris in aliis prouinciis receptam, obligare, verbi gratia, in Bauaria: quamuis in Germania nullo modo reciperetur, quod nō videtur concedendũ. Ad primum dubium respondet Valentia, satis Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|