Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
lùm ait, esse peccatum, & in fine corpor. quando ait, cessante scandalo, & damno aliorum, culpam non esse forsan mortalem: loquitur de petente si- ne causa dispensationem, & ea vtente: non verò de Principe illam cōcedente. Hanc etiam opinionem tenet Nauarr. in summ. prælud. 9. num. 11. aliàs 12. vel 14. & cap. 12 nu. 57. & cap. 23. nu. 44. & cap. 25. nu. 5. qui malè citat Caietanum 1. 2. quæst. 96. ar. 5. tantùm enim ait indefinitè, esse peccatum, imò se- cundùm Valentiam subindicat, esse mortale ex ge- nere. Magis fauet idem Caietan. verb. dispensatio, vbi insinuat, tantùm esse mortale per accidens, ra- ratione scandali, vel damni. Sed hanc opinionem apertè tenet Ludouicus Lopez 1. part. instructo. cap. 4. colum. 2. vers. 6. superaddimus, Philiara, de offic. sacerd. tom. 1. part. 2. lib. 3. cap. 4. vers. altera difficultas, Eman. 1. tom. summ. in 2. editio. ca. 237. num. 1. Cordub. lib. 4. quæst. 8. Viuald. in appen- dice ad candelab. cap. 12. nu. 23. Azor autem lib. 5. cap. 15. quæst. 2. & Peguera suprà indefinitè dicũt, peccare. Sed ibi ait Azor, nullam causam requiri ad abolendam ex toto, vel ex parte legem respe- ctu omnium: & saltem non est mortale ex genere, legem sine causa boni communis in toto, vel in parte abolere: ergo nec in ea dispensare. Et malè opposita sententia tribuitur Caietano, & Armillæ verbo dispensatio. Quando enim dicunt, dispensa- re sine causa in materia parua esse peccatum ve- niale, loquuntur de dispensatione in lege Dei, seu voto, & in lege superiorum: sed agendo specialiter de dispensatione in propria lege nō ponunt mor- tale, nisi propter scandalum, vel alia damna. Ad fundamentum aduersariorũ respondeo, non omne peccatum contra iustitiam distributiuam (contra quam solam directè, & per se limitat hoc pactum) esse ex genere suo graue, & mortale: sed ea tantùm, in quibus reperiri potest materia gra- uis, seclusis scandalo, & aliis incommodis extrin- secis. Hanc autem materiam grauem negamus hîc reperiri posse, nisi recurramus ad scandalum, & alia incommoda extrinseca; nam iniuria inæqua- litatis, quæ fit inter subditos, si aliquis sine causa ab onere legis liberetur, cum per se non cedat in maius onus alterius, vel in aliud damnum, leuis est in tota latitudine propria: secus ea, quæ inter- uenit in distributione honorum, & dignitatum: nam per se tribui minus digno cedit in magnum damnum digniorum, Reip. & Ecclesiæ. Ad primam confirmationem ex Tridentino sumptam respondeo, dispensare sine causa esse ali- quam occasionem violandi legem, & interdum esse tantam, vt sit scandalum, & peccatum morta- le: id tamen esse per accidens: ob hæc tamen incō- moda extrinseca grauiter prohiberi potest, dispẽ- sare sine causa, quando illa timentur: inferioribus etiam grauiter præcipi potest, ne in legibus supe- riorum sine causa dispensent: quia id ex genere suo mortale est, cùm tales dispensationes sint nullæ. Ad secundam confirmationem iam dictum est, dispensationem sine causa in illis graue peccatum esse propter dedecus, & damnum Ecclesię, vel sta- tus Ecclesiastici.
@@0@ @@1@ An petere dispensationem à superiore in propria lege si- ne causa, vel sic obtenta vti, sit peccatum mortale. nis, ad quam concedendam nulla causa subest, communis sententia est, petentem peccare, quando scit nullam subesse iustam causam: quia inducit principem ad peccatum, quamuis magis peccet princeps concedens, quam subditus petens, vt docent Viuald. illo num. 23. Nauar. illo num. 57. proximè citatis, Cordub. lib. 4. quæst. 8. in fine, quia Princeps magis actiuè se habet in ea iniuria, & inæqualitate, quæ oritur ex iniqua dispensatione & magis tenetur prospicere bono aliorum, quàm subditus. Quod credo esse verum, licet Princeps bona fi- de esset excusandus à peccato, seu malitia: quia nec ad peccatum materialiter sumptum, fas est alterũ inducere. De quantitate autem huius peccati Couar. 2. part. 4. cap. 6. §. 9. num. 7. ait. Is verò, qui à principe
dub. 1. post. 4. conclus. ait, tunc esse reum culpæ mortalis, & alij ex nostris satis docti docent esse mortale ex genere, ac proinde in legibus gra- uibus, quia tenent esse mortale ex genere, ac proinde in legibus grauibus dispensare sine causa. Sed dicendum est, id non esse mortale ex gene- re, licet possit esse mortale per accidens ratione scandali, vel damni principis, aut aliorum, ita Nauar. præl. 9. num. 12. & c. 12. num. 57. Sanchez 8. de matrim. disp. 18. num. 8. Cordub, & Viual. su- prà, Valent. 1. 2. disp. 7. quæst. 5. punct. 9. Sotus, 1. iust. quæst. 7. art. 3. ait, forsan non esse culpam le- thalem. Probatur, quia Princeps dispensando sine causa solum peccat venialiter ex genere, & per se, vt dixi- mus: ergo & subditus petẽdo dispensationẽ solùm peccat venialiter ex genere, & per se: secus per ac- cidens: quo pacto possunt intelligi Petrus Ledes. & Couarruuias suprà. Dices, si peccatum est, saltem veniale, dispensa- tionem sine causa petere: ergo qui quotidie ex- pressè petunt dispensationes sine causa à Pontifice concedi, ad euitanda dubia, quæ circa causarum, quæ allegantur, veritatem suboriri solent, peccāt. Respondet Sanchez suprà, & disp. 19. num. vlti- mo, quamuis non datur causa ex parte personæ, cum qua dispensatur, dari ex parte Pontificis, qui ad sumptus boni communis taxat aliquam pecu- niariam compositionem. Adde, satis magnam cau- sam esse conciliare animos principum, & nullum dubium relinquere de valore dispensationis: quòd tamen esset, si nollet dispensationem absque causa, quæ narratur, vel tacetur, validam esse. Hactenus locuti sumus de petitione dispensa- tionis à superiore in propria lege: si tamen petat dispensationem ab eo in lege alterius superioris<-P>@@ <-P>ad ipsum, sciens, non subesse causam, peccat mor- taliter ex genere: quia tunc dispensatio est nulla, vt diximus, & ideò peccat mortaliter, intendens (vt suppono) illa vti, & alterum inducens, vt illam concedat vsurpando alienam iurisdictionem. Et ob easdem est mortale peccatum, petere dispensa- tionem in voto, & iuramento pertinentibus ad ius diuinum, & naturale, quando subditus scit, non esse causam sufficientem ad valorem dispensatio- nis, & ita tenent omnes recentiores: qui tamen rectè addunt, ex leuitate materiæ posse esse venia- le, petere, & concedere talem dispensationem. Sed modo solùm agimus de dispensatione principis in lege propria, & dicimus petere talem dispensatio- nem sine scientia, vel probabilitate causæ rationa- bilis, non esse per se, & ex genere suo peccatum mortale, sed tantum veniale, licet per accidens possit esse peccatum mortale; sicut, & abrogare le- gem: quòd tamen non est mortale ex genere suo esto interdum sit mortale, legem abrogare, aut à principio eam non ponere. De vsu verò dispensationis datæ sine causa, quamuis Couarr. illo num. 7. dicere videatur, vten- tem illam dispensatione data sine causa, peccare contra talem legem. Tamen credo, id non inten- dere: qui cùm teneat, dispẽsationem esse validam, sentire debet, lege illa directè non obligari, ac proinde non peccare contra illam. Et alioqui non loqueretur consequenter, vt rectè infert Vazquez disp. 178. cap. 4. num. 26. Consequenter verò Caie- tanus, & alij tenentes, dispensationem esse vali- dam, vt notat Vazquez, affirmarunt, non peccare contra eandem legem: ita tenet Caiet. quæst. 96. art. 5. Med. ibi Nauarr. prælud. 9. num. 11. Valent. disp. 7. quæst. 5. punct. 9 Cordub. lib. 4. quæst. 8. Viuald. in appendice ad candelabrum, nu. 25. So- tus, 1. iust. quæst. 7. art. 3. & Victoria, quos sequitur Eman. to. 1. quæstionum regul. quæst. 22. art. 4. & alij recentiores dicentes, id esse commune: quia ille post dispẽsationem, quę valida fuit, non obli- gatur ea lege: quia dispensare validè cum eo est, liberare, & eximere illum verè, & realiter ab obli- gatione talis legis: ergo iam ille non peccat contra talem legem: ait autem Eman. suprà, Caietanum innuere, vsum talis dispensationis esse peccatum mortale: quo pacto etiam Sotus Caietanum in- tellexisse videtur. Sed non rectè: vt notant com- muniter recentiores, nam Caiet. suprà, solum dicit vtentem tali dispensatione peccare contra legem naturæ, præcipientem parti, ne sine causa discor- det à toto: & in sum. verbo dispensatio, satis signi- ficat, hanc culpam solùm esse venialem, licet vti dispensatione in iis, quæ sunt iuris diuini, & natu- ralis, vt in votis, dicat esse mortale si dispensatio sit data sine causa: & idem ait tom 1. opusc. tract. 27. ad finem: vtentem autem dispensatione data à Principe sine causa in lege propria peccare ve- nialiter tenet Nauar. suprà, n. 12. Cordub. Viuald. Victo. Sotus (cum formidine) & Eman. Imò Nauar. c. 23. n. 44. ait, tali dispensatione excusari vtentem, secũdum omnes à mortali, licet quandoque non à veniali. Itẽ solùm peccare venialiter docẽt Couar. suprà, Ledes. 2. part. quarti, quęst. 17. art. 3. fol. 204. colu. 3. Gigas, de pensionib. quæst. 6. num. 9. Ioan. Bapt. de pension. quæst 19. num. 24. Sanchez lib. 8. de matrim. disp. 18. num. 12. dicẽs, sibi esse certum, quòd per se loquendo non est mortale. Citat Gal- legum, de cogno. spir. cap. 21. num. 9. Valent. 1. 2.<-P> @@0@ @@1@ Sacerdo. tom. 1. part. 2. lib. 3. cap. 4. Eman. tom. 2. quæstionum regul. quęst. 46. art. 5. & tom. 1. summę editione 2. cap. 237. num. 1. Citat verò alios, qui saltem dicunt, peccare vtentem dispensatione da- ta sine causa. Panorm. cap. non est, num. 8. de voto, Additionator ad Ioan. And. cap. cum ad monaste- rium, de statu mona. Barbati. additio. ad Panorm. cap. at si clerici de iudic. Gambar. de auctor. legati, lib. 10. num. 161. & 374. Caiet. 1. 2. quæst. 96. art. 5. Ledes. 2. part. Quarti, quæst. 27. art. 2. Lopez, 1. part. instructo. cap. 4. Couar. illo num. 7. & 11. qui etiam adducit Fortuniũ, & Bern. quos etiam citat Azor, tom. 1. lib. 1. cap. 15. quæst. 3. Sed ipse tenet contra- rium, vt referemus. Hoc verò tenet Ludouicus Pe- guera in decisionib. cap. 52. num. 12. Probabile tamen est quod hîc dicunt Suar. & nonnulli alij recentiores, vtentem tali dispensatio- ne nec venialiter peccare secluso scandalo, & ma- lo exemplo: quòd cessare potest, si non obseruario legis occultè fiat, vel alij arbitrentur dispensationẽ ex legitima causa concessam fuisse, vel nullum esse peccatum tali dispensatione vti. Probatur, quia Panorm. & communiter alij Canonistæ, vt obser- uant Victo. & Eman. suprà, affirmant, vtentem tali dispensatione non peccare, & tuta cōscientia posse illa vti: quo pacto etiam loquitur Syluester, vt vi- dere licet locis cit. Sect. 4. quòd esset falsum, si sal- tem peccaret venialiter, vnde absolutè non pecca- re docet summa Corona, cap. 1. de dignoscendis peccatis, num. 32. Viualdus, append. ad candelab. cap. 12. num. 8, vbi ait, in lege positiua si Papa, etiam sine causa iam dispensauit, vtentem tali dispensatione vix, aut nunquam peccare, nisi quando talis Papam in- duxisset ad sic dispensandum: ita colligitur ex omnibus in 2. conclus. adductis. Hæc ille: & nu. 22. ait: Dispen- satio valet, vt illa vti liceat sine peccato, quando non est scandalum. Idem videtur sentire Nauar. ca. 12. nu. 57. vbi ait, Quamuis Adrian. in 4. de rest. teneat, quòd ille cui conceditur dispensatio sine causa, & contra le- gem penitus humanam, nihil peccat, licet dispensator sic. Tamen oppositum, quod tenuit Caietan. nobis verius esse videtur, &c. Occurrit tamen nunc concordia prædicto- rum auctorum, scilicet ponendo differẽtiam inter actum dispensandi, & inter actum vtendi dispensatione iam impetrata sine surreptione, & dicendo, quòd opinio Caiet. procedit in priori, & opinio Adriani in po- steriori. Hæc Nauarr. cuius concordia, licet non sit ad rem, quia vterque auctor videtur loqui de ipso vsu dispensationis: tamen ex ea con- cedi colligitur, talem sensisse Nauarrum, in eo vsu, per se loquendo, nullum esse peccatum. Et ita tenet Vazquez disput. 178. cap. 4. asserendum esse, supposito quòd dispensatio sit valida: quia tunc constat, nullum esse peccatum directè cōtra ipsam legem humanam: nec verò est contra naturalem, quia lex naturalis non obligat validè dispensatum vt se conformet cum aliis membris nullam ha- bentibus dispẽsationem: ergo. Nec putat Vazquez esse simile de principe, qui peccat, si non seruat suam legem: Nam de principe sentit esse directè subiectum suæ legi: dispensatus autem validè non est subiectus legi, ac proinde habet iustā exceptio- nem non se confitmandi cæteris: ergo nullo modo peccat vtendo illa dispensatione. Quod tenere multos, & esse satis probabile, ait Sanchez 8. de matrim. disp. 18. num. 10. citans Anchar. cap. non est, in fine de voto, & cap. cum ad monasterium,<-P>@@
de rescriptis, num. 4. Gigan. de pensio. quæst. 6. nu. 13. Angel. dispensatio, num. 3. Syluest. quæst. 5. nu. 5. Nauar. illo num. 57. Brunorum in compend. lit. P. verbo Papa dispensare potest, Palat. 4. dist. 15. disp. 8. colum. 17. & dist. 38. disp. 2. col. 7. Medin. 1. sum. cap. 14. §. 10. Stunnic. de voto, quæst. 6. num. 130. Azor, tom. 1. lib. 5. cap. 15. quæst. 3. Aragon 2. 2. qu. 89. ar. 9. ad finem. Azor etiam pro hac senten- tia citat Sotum, in quo tamen eam non inuenio. Quæ opinio proculdubio tenenda est, si dicamus, Principem sine causa dispensantem in sua lege, per se loquendo, nec contra illam, nec contra legem naturæ delinquere. Si autem iuxta com- munem opinionem dicamus, principem licet non sit directè subiectus suis legibus, & nihilo- minus iure naturæ teneri ad earum obseruatio- nem, etiam secluso scandalo, & aliis incommo- dis, vt in oneribus se conformet subditis, conse- quenter dicẽdum erit, subditum sine causa dispen- satum teneri lege naturę ad conformādum se cum aliis subditis, & peccare saltem venialiter vtendo tali dispensatione. Sed hoc limitandum est ad primarium, & im- mediatum vsum talis dispensationis, verbi gratia, obtinuit quis sine causa dispensationem ad cōtra- hendum matrimonium: Primarius, & immediatus vsus huius dispensationis est, contrahere matri- monium: & iste ad summum est peccatum veniale. Postea verò petere, aut reddere debitum, est vsus mediatus, & secundarius, imò propriè non est vsus dispensationis, sed matrimonij contracti per talem dispensationem: & hîc vsus nul- lum est peccatum, vt fatentur recentiores, & durissimum esset contrarium affirmare: Imò, si adest causa rationabilis ad primarium vsum di- spensationis sine causa impetratæ, ille primarius vsus erit omninò licitus. Imò mihi durissimum videtur dicere, quòd is, qui sine causa scienter, vel ignoranter, mala, aut bona fide obtinuit dispensa- tionem ad non ieiunandum, aut ad vescendum ouis, vel lacticiniis in omni vsu proximo (hîc nul- lus remotus est) peccet, saltem venialiter: quia sic penè inutilis erit dispensatio, quæ non ad tollen- dũ, sed ad minuendum peccatum conducit, & quæ non potest sine peccato executioni mandari. Qua- re valde probabile iudico in eo vsu, per se loquen- do, nullum esse peccatum: itemque nec Principem per se loquendo, secluso scandalo, & aliis incom- modis, peccare non seruando suam legem. De hac re vide disp. 14. sect. 2. Sed qui tenent, vtentem eiusmodi dispensatio- ne peccare venialiter, dispensantem autem, peten- tem vel procurantem peccare mortaliter, rationẽ discriminis assignant, quia dispensatio est vulnus legis, & scissura, cùm per dispensationem subditus quidam eximatur à lege: vulnerare autem legem sine causa est res grauis ex genere suo: vtens au- tem dispensatione data sine causa, non vulnerat legem: ideò non peccat mortaliter. sed hoc discri- men friuolum videtur: tum quia dispensatio non dicitur vulnus legis ea ratione; sed quia commu- niter eam infirmat in ordine ad alios, qui procli- uiores redduntur ad legis violationem; tum quia aliquo genere vulneris vulnerari legem sine causa non oportet esse mortale ex genere: tum maximè, quòd, vt diximus, dispensans, & petens, aut pro- curans dispensationem sine causa, non peccat<-P> @@0@ @@1@ Dicunt tamen aliqui secuti Sotum suprà, vten- tem dispensatione data sine causa, mortaliter pec- care, si talis vsus sit in aliorũ graue detrimentũ. Po nit exemplum, vt si quis absque causa obtineret à Rege dispensationẽ, & priuilegiũ ad non soluenda communia tributa, vnde prouenit, vt alij magis onerentur, cum debeant etiam soluere id, quod dispensatus ille soluturus erat. Alij verò aliud po- nunt exemplum, videlicet, quando in toto regno, vel in hac ciuitate taxatur triticum; si Petrus sine rationabili causa in ordine ad commune bonum dispensetur; & ea dispensatione vtatur, vendendo triticum vltra taxationem, peccat mortaliter secundùm istos modernos, & tenetur ad restitutio- nem illius excessus vltra taxationem, eo quòd ibi est iustitia, quia precium taxatum est iustum, & commune: quamuis ille sit specialiter solutus à lege illa taxationis, & à pœnis, quibus alij subdun- tur; non tamen est solutus à lege naturali com- muni ipsius iustitiæ, iubente, vt non vendatur triticum vltra pretium, quod communiter iustum æstimatur. Quidam de hoc secũdo exemplo dicũt, licet fortè veritatem contineat, difficultatem tamen habere non paruam; & primum exẽplum, vt à Soto ponitur, esse certius: obiectiones enim, quas auctores secundi exempli contra Sotum fa- ciunt, contra illum non sunt; & eorum doctrina parum est necessaria. Dicunt enim primò, quòd quando est certum tributum, impositum vicinis alicuius oppidi propter pascua, quæ possident, ita quòd siue sint plures, siue pauciores, integrum illud tributum soluere debent, tunc non potest quis eximere se à tali tributo, vtendo dispensatione data sine ra- tionabili causa, ita vt alij maneant grauati, & si vtatur ea dispensatione, peccat mortaliter, & si- militer rex dispensans, nisi compenset grauamen, qui non peccat eo quòd huic remittat tributum; sed quia cæteros grauat. Et in hoc (inquiunt illi moderni) discordamus à Soto. Secundò dicunt, procurare hanc exonerationem, & libertatem, vel non erit peccatum, vel non erit mortale: quia tributa sunt seruitutes quædam, quæ tollunt, vel minuunt nobilitatem, & quilibet vtitur iure suo procurando nobilitatem, aut eius augmentun; ad quæ natura propendet: & hoc non est retrahere se à membris Reip. sed fieri nobilius membrum ipsius. Quòd si Princeps aliunde one- ret subditos imponendo eis grauia tributa, sibi im- putet. Addunt Moderni illi, non posse sibi aliud persuadere: & confirmant, aliàs nullus posset sine mortali peccato procurare esse priuatus, seu habe- re specĩalẽ gratiam regis; quia inde sequitur, cum grauamine aliorũ, fieri nobilem, & habere multis exẽptionibus, & libertatibus sine rationabili causa. Nonnulli Sotum defendere nitũtur: sed imme- ritò, quia licet Rex sine causa eximens aliquem à tributis peccet venialiter peccato prodigalitatis: & mortaliter, si simul velit tributum, quòd subditus ille soluturus erat, sine causa in alios refundere, seu potius ab illis exigere, quod est contra iustitiā: tamen subditus dispensatus non peccat contra iustitiam: quia ipse nec petit, nec consulit, nec vlla alia ratione efficit, sed tantum est occasio, quam Rex sumit, vt alios grauet, sicut generaliter, qui in Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|