Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv



Yüklə 18,48 Mb.
səhifə8/250
tarix18.08.2018
ölçüsü18,48 Mb.
#72342
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   250

verè illos obligat: quo circa nullũ iudiciũ actuale,

rectũ, est essentiale, aut necessariũ ad legẽ positiuā;

sed tātùm aptitudinale: nimirũ quòd quantũ est ex

parte obiecti, Princeps verè tunc & rectè iudicare

posset, id quod præcipit, esse bonũ, & validè posse

id præcipere, & ad illud obligare, quæ iudicia re-

cta, semper sunt in lege diuina.

  Sexta conclusio, voluntas obligandi exteriùs39

expressa, est essentialis legi positiuę: probatur, quia6. Conclusio.

est necessaria, imò & sufficiens ad obligandum:

obligatio autem ex lege oritur.

  Obiicit Medina q. 90. artic. 1. quia homo potestObiectio.

obligare seipsum sine animo se obligandi; ergo &

alios: antecedens probatur, nam qui vouet, vel iu-

rat animo vouendi, vel iurandi, licèt non animo se

obligandi, nihilominùs manet obligatus. Propter

hoc Medina putat, præceptũ superioris latum ani-Opinio Medi-|næ.

mo præcipiendi, licèt non obligādi, verè obligare,

& ideo legẽ consistere præcisè in actu intellectus,

fac hoc, exteriùs voluntariè expresso, & à voluntate

illā eliciẽdi profecto, absq; vlla volũtate obligādi.

Quę opinio à viris doctissimis tāquam absurdiss-40

ma reiicitur. Primò, quia si Princeps illo præceptoReiicitur.

interno exteriùs expresso obligat: volẽdo illud ha-<-P>@@

<-P>bere, & exprimere, virtute vult obligare: ergo obliLex non con-|sistit in præ-|cepto Superio-|ris lato animo|non obligandi.

gatio nō est sine animo obligandi, saltem virtuali.

Secundò, quia si in illo solo præcepto expresso, est

sita essentia legis, etiā si Princeps formaliter, & ex-

pressè vellet, non obligare, adhuc obligaret, etiāsi

animus Principis cōstaret populo: quod est absur-

dum, præsertim in Deo; sic enim volẽs nō obliga-

re, obligaret: & sic voluntas eius absoluta nō im-

pleretur. Tertiò, quia in materia de voto ferè om-

nes docent, votũ emissum cũ animo non se obli-Votum expres|sum animo se|obligandi, non|est votum.

gādi, vel sine animo se obligādi, non esse verè vo-

tum: ideoq́ue non obligare. In quo euentu, si quis

vellet vouere sine animo se obligādi, esset vouere

aliquid repugnās, vt velle producere hominẽ, qui

nō sit animal rationale. Idẽ est de excōmunicatio-

ne: nā lata sine animo obligandi, non ligat. De iu-Iuramentum|capit vim ex|animo iuran-|tis.

ramẽto verò alia ratio est: quia nō capit vim obli-

gandi ex animo hominis se obligādi: sed ex animo

iurandi, vt maximè liquet in iuramẽto assertorio:

nā ob reuerentiā Dei tenetur, qui illũ seriò in testẽ

adducit, verũ dicere: & similiter, quod iurat se fa-

cturũ, tenetur facere. Nō ergo in illo præcepto in-

terno exteriùs expresso, fac hoc, donsistit essentiali-

ter lex positiua humana, vel diuina: sed in volũtate

rationabli Superioris exteriùs expressa, qua vult

obligare siue exprimatur immediatè, aut mediatè

ab eodẽ, siue à Deo, vel ab alio cui fuerit reuelata.

Vnde D. Tho. 2. 2. q. 104. art. 2. ait, Voluntatem Supe-



rioris, quacũque ratione innotescat subdito, esse quoddā

præceptum: & qui illam voluntatẽ explicat, dat cō-

plemẽtum essentiale legi: nō tamen dicitur facere

legem, nisi auctor sit obligationis propria volun-

tate obligandi. Et quamuis præceptũ strictissimè

sumptũ, quod explicatur his verbis, fac hoc, non sit

actus elicitus voluntatis: secus tamen pręceptũ es-

sentiale legis: hoc enim est actus, quo volũtas vult

subditos obligare. Nec contra hanc cōclusionem41

vim vllā habent argumẽta posita sectione præced.Censura om-|nium opinio-|num & con-|cordia quarũ-|dam.

opin. 2. sicut nec argumẽta, quæ in prima senten-

tia proposita sunt, vim habent contra secundam

sententiā rectè intellectā: ita videlicet, vt licèt lex

positiua supponere valeat pro nonnullis actibus

intellectus: non tamen illos includat essentialiter,

neque omninò illos requirat: ea verò argumenta

sigillatim soluere nituntur Sotus, Medina, Vazq.

& alij auctores secũdæ opin. Tertia opinio admit-

tenda est in eo sensu, vt lex supponere possit pro

aggregato ex actibus intellectus, & voluntatis, &

essentialiter includat illos, licèt in particulari non

includat intrinsecè actus illos, de quibus egimus

concl. 34. & 35. At verò quarta opinio reiiciẽda est:

quia nullus actus intellectus, præcisa voluntate

obligādi, habet rationẽ legis. Quinta opinio vera

est, nempe positiuā legem supponere posse pro si-

gno vero voluntatis obligādi subditum, maximè

quādo mediatè vel immediatè manauerit à Supe-

riori. Vnde omnes opiniones excepta quarta faci-

lè conciliantur, & veræ sunt, si sanè intelligantur.

Nec est incōueniens, eundem terminũ vniuocum

pro variis rebus supponere posse, si ita supponat

pro vna, vt aliā etiā cōnotet: ex sua enim 1. impo-

sitione & vsu, plures suppositiones eiusmodi ha-

bere potest. Sic enim hæc vox, domus, supponit

pro materia connotando formam, & pro forma

connotando materiam, & pro aggregato ex for-

ma & materia, nempe lapidibus & lignis, &c.

  Adde si vera esset opinio, quā multi tenuere cũ42

D. Thoma, verbum, & actum intelligendi esse<-P>

@@0@

@@1@16 Quæst. XC. Tract. XIIII.

<-P>qualitates realiter distinctas, legem non solũ sup-

ponere posse pro actu intelligendi, sed etiam pro

verbo ipso, vel eius productione, quæ est locutio.

Hoc sumitur ex D. Tho. q. 90. art. 1. ad 2. quem non

videtur Caietan. intellexisse: docet enim D. Tho.

legem esse orationem, seu propositionem practicā

mentalem, quæ fit per actum intelligendi, & ali-

quando non est actualiter in mente: sed per modũ

habitus: quod repetit q. 94. ar. 1. & loquitur de lege

naturæ. Sed Cōradus his locis id extendit ad alias.

Non videtur autem excludere D. Tho. actus intel-

ligendi, vel imperandi à ratione legis: sed præferre

videtur verba, per illos producta; fortassis quia sũt

proximiores regulę operandi, neque in ea opinio-

ne verbum, & actus intelligendi sunt distinctæ le-Actus intelli-|gendi & ver-|bum insepara|biliter se ha-|bent.

ges: nam actus intelligendi, & verbũ inseparabili-

ter se habent, & pro eadem regula reputātur, sicuti

locutio & verbum. Probabilior tamen & cōmu-

nior opinio est, verbũ, & qualitatẽ, quæ est actus

intelligendi, vel imperandi, idẽ prorsus esse. Licèt

autem Angelus, vt quidam Philosophi putarunt,

esset sua intellectio, ipsa esset lex: quia obligaret

immediatè voluntatem ipsius, & mediante actu

elicito voluntatis posset obligare volũtatem sub-

diti, si quem haberet. Et quia pro eodẽ reputantur

cognitio, & volitio obiecti, & obiectũ, vt cognitũ

& volitum, pro eodem reputantur: ideo sicut co-

gnitio & volitio obiecti est lex, ita etiam obiectũ,

vt cognitum & volitum potest dici lex: quo sensu

Azor lib. 5. c. 2. q. 2. ait, legem positiuam passiuè ac-

ceptam esse, Quod Princeps, vel Resp. iubet, verbo, velIterum quid|sit lex.

scripto denunciatum, quod memoriæ impressum hæret:

naturalẽ verò esse, quod ratio ipsa iubet, vel pro-

hibet, quod aliquando est actu, aliquando habitu

in mente, & sic principia rerum agendarum vel

fugiendarum, vt, bonum est amplectendum, malum

fugiendum; quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris, esse

leges naturales: ante omnem actum & habitum:

lumen verò seu facultatẽ rationis legem dici posse

causaliter, quia est legis fons, seminarium, & ori-

go. Vnde lumen illud, de quo in Psal. 4. Signatum

est super nos lumen vultus tui: communiter Doctores

explicare de lege naturali. De qua & aliis legibus

multa inferiùs dicam, quæ iam dicta summopere

illustrabunt. Hîc solùm aduerte, legem naturæ nō

semper versari circa prima principia, vt malè indi-

cat Caietanus quæst. 90. artic. 1. ad secundum, sed

passim etiam circa conclusiones, vt quādo neces-

sitas, vel turpitudo obiecti cognoscitur tātùm per

discursum, tunc cognitio conclusionis est lex: quia

illa est, quę voluntatem obligat. Hinc posset reiici

Maior 4. dist. 1. q. 4. §. insuper, vbi ait, legem natu-

ralem esse habitum facultatis: intelligere autẽ vi-

detur Synderesim ipsam. Meliùs D. Thom. qu. 94.Synderesis|quid sit.

art. 1. & Antoninus 1. part. tit. 3. c. 1. dicunt, non esse

habitum, sed actum habitu manentem, quia Syn-

deresis non obligat per se, sed per actum, qui ma-

net habitu, quia in homine est habitus, quo potest

facile elicere actum, qui est lex.


------------------------------------------------------------



SECTIO VII.

An sit conditio necessaria ad legem, vt præceptum impo-

natur alicui communitati.



REspondeo affirmanter, quod aliqui43

putant assertum esse à D. Tho. q. 90.Conclusio af-|firmatiua.

art. 2. & Isidoro 5. etym. ca. 21. & re-

fertur c. erit autem lex, dist. 4. sed ibi

D. Thomas & Isidorus tātùm agunt<-P>@@

<-P>de conditione, quam sectione sequenti examina-

bo. Meliùs colligitur ex Isidoro 5. etym. cap. 18. &

refertur c. priuilegia, dist. 3. vbi ait, Priuilegia sunt

leges priuatorũ, quasi priuatæ leges: nam priuilegiũ in-

de dictũ est quòd in priuato feratur, sed leges propriè

dictæ distinguuntur à priuilegiis, quæ sunt veluti

legum propriè dictarum exceptiones: ergo legesLeges propriè|sunt, quæ com-|munitati im-|ponuntur.

propriè dictę, sunt, quæ communitati imponũtur:

ideo iura generalia, & leges generales appellātur

l. 2. & 3. C. de legib. consonat c. licet, de regularib.

vbi dicitur, Legem priuatam, id est, priuilegium, pu-

blicæ legi præiudicare. Clariùs habetur conclusio in

Concilio Meldensi c. 21. & refertur c. 1. de constit.



Canonum statuta custodiantur ab omnibus: & l. leges,

3. C. de legib. Leges, vt generales, ab omnibus æquali-



ter in posterum obseruantur: & l. leges sacratissimæ,

C. eod. tit. Leges sacratissimæ quæ constringunt homi-



num vitas, ab omnibus intelligi debent, vt vniuersi præ-

cepto earum manifestiùs cognito, vel inhibita declinẽt,

vel permissa sectentur, & l. 1. ff. de legibus; vbi dicitur,

Lex est commune præceptum, &c. & infrà, communis

Reip. sponsio: quod explicat glossa, quia interroga-

tione facta à consule, & responsione facta cōmu-

niter à populo, statuebatur, & l. 2. ff. de legib. addu-

citur Demosthenes dicens, Lex est, cui omnes homi-



nes debẽt obedire: item. Lex est cōmunis ciuitatis spon-

sio, secundùm quam omnes decet viuere, qui in ciuitate

sunt; & Chrysippus, dicens: Lex est omnium huma-

narum, & diuinarum rerũ Regina: oportet autem præ-

sidere bonis & malis, &c. Et in quatuor legibus se-

quentibus docetur, leges aptari debere ad ea, quæ

frequenter accidunt, non ad rarò constringentia,Leges aptari|debent ad ea|quæ frequen-|ter accidunt.

quod satis insinuat, legẽ non priuatæ personæ, sed

communitati alicui imponi debere. Vnde in l. 7.

seu iura, dicitur, Iura non in singulas personas, sed ge-



neraliter constituuntur. Deinde lex debet esse per-

petua, vt postea dicimus, nulla autem persona est

perpetua: ergo nulla lex imponitur tantùm vni

personæ, sed pluribus, & ideò generaliter, nō verò

in particulati: quia innumeras personas, vsusq́ue

cōprehendit: de quo vide Arist. 5. ethic. c. 10. 2. pol.

c. 3. & l. neque leges, ff. de legi. & quòd lex est præ-

ceptum communitati impositum. Sotus 1. iust. q. 1.

art. 2. Medina Vazquez & alij hac q. 90. art. 2. Aug.

& Iason l. 1. nu. 1. & 2. ff. de legib. consonat Aulus

Gell. 10. noctium Attic. c. 20. ex definitione legis

tradita à Capitone, colligens, leges non esse, quæ

non sunt generalia iussa, & ideo priuilegiũ legem

non esse: quāuis Sallustius 1. histo. priuilegiũ quod

de Pompeij reditu ferebatur, legem appellauerit.

  Sed obiicies 1. quia in l. 1. ff. de const. princ. dici-44

tur, Quodcumque Imperator per epistolam, & subscri-1. Obiectio.

ptionem statuit, vel cognoscens decreuit, vel de plano

interlocutus est, vel edicto præcepit, legem esse cōstat. Hæ

sunt, quas constitutiones vulgo appellamus. Planè ex his

quædam sunt personales, &c. Ex quibus verbis glossa

ad l. 1. ff de legib. colligit, nō omnẽ legem esse cō-

mune præceptũ: quia personalis constitutio com-

mune præceptũ nō est: vnde quod in ea lege dici-

tur, legẽ esse cōmune præceptũ, ait esse difinitionẽ

tantùm descriptiuā: quia non conuenit omni legi.

Pręclara ratio, quasi definitio descriptiua nō debe

ret esse æqualis definito. Meliùs respondet Anto.

Vacca in illa l. 1. ff. de legib. illud dictũ Papiniani,

Lex est commune præceptũ: & illud Atteij Capitonis

apud Aul. Gel. lib. 9. c. 20. Lex est generale iussum po-



puli, non esse intelligenda vt præceptũ debeat esse

cōmune passiuè, id est, communitati impositum,<-P>

@@0@

@@1@Disput. I. Sectio VII. 17



<-P>sed actiuè, id est, à communitate impositum: olim

enim non poterat apud Romanos solus Princeps

legem ferre sine communitate.

  Respondeo ergo, cōstitutiones personales pro-Solutio.

priè & simpliciter leges nō esse, imò nec constitu-Cōstitutiones|particulares|nō sunt leges.

tiones; vnde glossa illa l. 1. ff. de const. prin. ait, con-



stitutiones personales esse, quæ in iuris corpore non clau-

duntur: aliàs constitutionem semper esse genera-

lem, vt l. 1. in fine, C. de nouo codice faciendo: di-

cuntur tamen leges & constitutiones largè, & im-

propriè, quia eandem vim obligādi habent, quam

leges & constitutiones propriè dictæ, quæ impo-

sitæ sunt communitati. Cur autem hæ solæ dican-

tur propriè & simpliciter leges, & constitutiones,

præcipua ratio est communis vsus vocis: nam prę-

cepta particularia, quæ peculiari aliqua ratione

vni aut alteri imponuntur, veluti si cui ob sua de-

licta præcipiatur, vt à receptione, vel executione

ordinum abstineat, licèt iusta & seruanda sint, ta-

men leges non sunt, vt notat Vazquez disput. 151.

cap. 3. Soto 1. iust. quæst. 1. art. 1. ad 2. D. Tho. q. 90.

art. 2. ad 1. Caie. ibi & art. 3. ad 3. & Medina art. 3. ad

secundum, sicut nec præceptum, quod pater fami-

lias subditis imponit, vt ait D. Thomas hac q. 90.

art. 3. ad tertium. Rectè etiam ibidem notat Vaz-

quez si peculiari ratione vni parti ciuitatis aliquid

peculiariter præcipiatur, vt esse instructam certo

genere armorum; vel ædificiorum, legem esse pos-

se. Idem existimo, si præceptum aliquod impona-

natur Prætori, vel alteri officiali, & omnibus suis

successoribus: tale enim præceptum commune est

multis, & perpetuum, & ideo verè est lex. Vnde in

ff. veteri & in 10. lib. C. plures leges sunt de Sena-

toribus, decurionibus, &c. & similes habentur lib.

11. & 12. C. & apud Hispanos tit. 21. part. 2. quo

sensu verum dixere Castrus 1. de lege, c. 2. §. alię le-

gis difinitiones. Accursius & Paulus de Castr. l. 1.

ff. de legib. nonnullas esse leges, quæ non sunt ge-

neralia iussa, & ait Paul. nu. 1. non esse de substan-

tia legis, vt generale præceptum sit: quia potest

esse lex, quæ tantùm habeat locum in singulari

persona, siue odium, siue fauorem contineat, quod

probat ex l. amissione, de capite minutis, & l. ne-

que Dorotheum, C. de decurionib. lib. 10. quæ do-

ctrina, vt vera sit, debet explicari, ita, vt formaliter

lex ad singularem personam pertineat, sed virtuteLex ad singu-|larem personā|pertinet, sed|virtute mul-|tos obligat.

multos obliget; vt cùm aliqui lege lata hostes iu-

dicantur Reipub. omnes tenentur illos tamquam

hostes habere; & cùm alicui lege conceditur pri-

uilegium, omnes prohibentur illud impugnare:

omnisq́ue vera lex aliquo modo cōmunitati im-

ponitur, iuxta hæc potest explicari Antonius Vac-

ca l. 1. ff. de legib. dicens, non esse de ratione legis

esse impositam communitati, vel in commune; sed

iussum populi, vel Principis, vel in vna re, esse le-

gem: ideoq́ue has quoque vocari leges, vt de redi-

tu Cicetonis, vt illa Pompeij de cæde Clodij, &

aliæ huiusmodi. Rectè etiā notat Vazquez legem

non expirare morte mandantis: at pręceptum pri-

uatum expirare morte mandantis, vt docet Sylue-

ster verbo, mandatum, quæst. 3. ex l. inter causas, ff.

mandati, & Ioan. Andr. c. quod præcipitur 14. q. 1.

quamuis mandatum, quo confertur alicui potestas

iurisdictionis, ipsa cœpta, non expiret per mortem

mandantis, vt docet Syluester ibi, Angelus verbo,

mandatum, nu. 6. Armilla n. 6. & constat l. & quia,

verbo, antequam, ff. de iurisd. om. iud. & l. gratum,

& c. relatum, de offic. deleg. de qua re plura dicam<-P>@@

<-P>sectio. 9. condit. 6. sententiam verò, ait Vazquez, &Sententia noñ|expirat morte|iudicis.

omnes, non expiare morte iudicis; quia est veluti

lex, & quia sic expedit, ne delicta careant pœna

condigna & proportionata. Quando verò priui-

legiũ expiret, dicetur disp. peculiari de priuilegiis,

& quando expiret dispensatio, disp. 20. de dispens.

  Obiicies secundò, quia vnum dictamẽ rationis,45

quod vnam tantùm personam comprehendit, &2. Obiectio.

obligat, est lex naturæ: ergo etiam præceptum po-

sitiuum, quod vnam tantùm personam cōprehen-

dit, & obligat, poterit appellari lex positiua. Re-

sponderi potest 1. legem naturæ non esse dictamẽ,

quod vnicam tantùm personam comprehendit, &

obligat; sed dictamen vel aggregationẽ dictaminũ

comprehendentium, & obligantium plures perso-

nas, & iuxta hanc solutionem, qui peccat contra

dictamen, quo ipse solus cōprehenditur, non pec-

cat contra totam legem: sed contra partem ipsius.

Secundò responderi potest, omne dictamen, quod

vnum obligat, esse legem naturæ, quia si idem nu-

mero in aliis poneretur, in quibus similes circum-

stantiæ concurrerant, ipsos etiā obligaret, & mo-

raliter est idem numero cum dictaminib. similib.

quibus alij obligantur & vnam numero cum ipsis

legem constituit: idẽ est de dictaminibus, quę sunt

præcepta connaturalia gratiæ, atq; adeò naturalia

secundùm quid, licèt supernaturalia simpliciter.

  Aduerte autem, nomine communitatis in præ-46

senti sectionenon solùm intelligi vniuersalissimā,Communita-|tis nomine|quid hoc loco|intelligatur.

quæ est totum humanum genus: sed etiam alias, vt

Ecclesiam Christi, regnum, ciuitatem, religionem

B. Francisci, & reliquas, cōfraternitates, societates,

collegia, vniuersitates: de quibus Iurisperiti l. 1. &

sequentib. ff. quod cuiusque vniuersitatis, & ff. de

collegiis illicitis: semper autem cōmunitas aliquo

iure sociatur: alioqui communitas non esset, ex l.Communitas|aliquo iure|sociatur.

ciuitas, ff. si cert. pet. & ca. delicta, iuncta glossa, de

excessibus prælatorum. Et patet in ciuitate: quæ

in quo consistat, docet Aristot. 3. politic. ca. 1. eam

verò esse communitatem perfectam, eo quòd sibi

sufficiens est, 1. polit. cap. 1. & D. Thom. hac quæst.

90. art. 2. & perfectior est regnum: imperfecta ve-

rò domus cui paterfamilias præest, vt notat diuus

Thomas art. 3. ad tertium, Sotus 1. iust. quæst. 1. art.

3. & lib. 5. quæst. 2. art. 2. quia sibi nō est sufficiens,

nec in ea inuenitur dominium iurisdictionis, licèt

inueniantur alia dominia, & iura imperfecta, vt

maritale in vxorem: paternum in filios: herile, &

despoticum in setuos, & famulos. Cùm ergo dici-

mus, leges esse, quæ communitati imponuntur,

intelligitur de perfecta communitate, ab habente

iurisdictionem in illam, & politicè ipsam guber-

nante: alia verò præcepta leges non sunt, quia cō-

munitati perfectæ non imponuntur. Potrò præce-

ptum perfectæ communitatis dupliciter imponiCommunitati|dupliciter præ|ceptum impo-|nipotest.

potest. Primò dirigendo præceptum ad eos, qui il-

lam immediatiùs gubernant, vt scilicet curent, in

ea aliquod fieri, siue ipsa communitas se imme-

diatè gubernet: siue suos habeat proximos guber-

natores. Secundò dirigendo præceptum ad singu-

los, vt aliquid faciant: & sic Quintilian. lib. 2. c. 4.

ait, de lege quæri posse, an in populum ferri de-

beat, an in singulos homines. Pro conclusione hu-

ius sectionis multa sunt in sequenti.


------------------------------------------------------------



SECTIO VIII.

An ad rationem legis necesse sit legem ad bonum

commune conducere.

@@0@


Yüklə 18,48 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   250




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin