Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv

@@1@10 Quæst. XC. Tract. XIIII.

<-P>lam excludit legem consultoriam, & permissiuam,Lex consulto-|ria & permis-|siua, propriè|leges nō sunt.

quas ait, non esse verè, & propriè leges, & per ean-

dem ait, se innuere, rectam rationem præcipientis,

vnà cum voluntate obligandi esse rationẽ obligan-

di inferiorẽ: quāuis enim sciat, aliquid velle Supe-

riorẽ, si nō fuerit notificatum, quòd velit obligare,

nō cōsurget obligatio in subdito: quæ omnia sum-

psit Gabr. ex Gersone, alph. 2. de potest. eccl. consid.

13. quæ est de origine iuris, & legum, lit. Q & alph.

61. de vita spirit. lect. 2. lit. K, & sequentib. sic etiam

Parisiens. lib. de legib. c. 1. ait, Legem verissima ratione

nihil aliud esse, quàm scriptum præcipiens honesta, prohi-

bénsque contraria, & hoc dicit; quia legem non scri-

ptā, eo quòd legibilis non est, non putat esse verissi-

mè, id est, strictissimè, legem, & Ioan. Ginesius Se-

pulueda lib. 3. de fato, & lib. arbit. §. sed redeamus, ait,

Quid aliud est præceptũ, nisi oratio, qua quid sit agendũ,

aut secus, præcipitur, aut imperatur? Huius opinionis

partim est Petr. Aliacen. 1. sent. q. 14. ibi ait, Præceptũ

esse signum voluntatis obligantis, quæ est in Superiori: vt

patet ibi notab. 1. lit. B, & notab. 2. lit. C, & concl. 1.

lit. F, licèt lit. L, M, & Q, dicat, esse voluntatem obli-

gandi: & ita quando August. 22. contra Faustũ, c. 27.

ait, Legem æternam esse rationem, aut volũtatem diuinā.

Aliacus, secundā partẽ disiunctim eligit, & ait, Legẽ

esse voluntatem obligandi creaturam rationalem. Maior

etiam 4. d. 1. q. 4. in explicatione secũdi termini ait,

Legẽ obligātem in cōtingentibus, id est, legem positiuam,

esse rationabilem voluntatem Superioris, vel eius signum

vocale, mentale, aut scriptum, quamuis dicat, ad rem,

de qua ibi agebat, nihil referre quòd lex dicatur

actus intellectus, vel volũtatis, & 3. d. 37. q. 1. ait, Lex

obligatoria (quæ sola est propriè lex, nam permisso-

tia, & consultoria, non est propriè lex) est signũ crea-

turæ rationali notificatum, eam ligans ad aliquid facien-

dum, vel non faciẽdum: & hoc signum ait esse triplex,

vocale, mẽtale, & scriptum: sub scripto comprehen-

dens omnia sigua, quæ oculo corporali possunt ap-

prehendi, & ait, se loqui de lege obligatoria in cō-

tingentib. & q. 4. dicit, non solum signũ voluntatis

obligandi, legem dici posse. Idẽ ferè docet Almain.

ead. dist. 37. q. vnic. Nisi quòd Maior nō omnem le-

gem vult esse signum voluntatis obligandi: nam le-

gem naturæ ait esse signũ veritatis practicæ, notifi-

catum, quatenus est insculptum in cordibus homi-

num. At secundùm Almain. etiā lex naturalis est si-

gnum voluntatis obligādi existentis in Deo, ita vt,

si per impossibile nulla esset in Deo voluntas obli-

gandi, nulla esset lex obligatoria etiam naturalis.

  Hæc quinta sentẽtia in lege positiua mihi maxi-21

mè placet, & videtur Arist. 10. ethic. c. 9. dicẽtis, Lex

est sermo ab aliqua prudentia, atque mente profectus, quæ

vim habet cogentẽ; & in proœmio Rhetoricę ad Ale-

xandrum, Lex oratio quædam est, quæ cōmuni ciuitatis

consensu definita, iubet quo pacto vnumquodque agẽdum

sit, & Stoici apud Stobęum ser. de legib. & apud Re-

buff. in proœmio reg. const. glo. 1. n. 1. dicunt, Legem

esse orationem grauem, & rectam, quæ facienda imperet,

non facienda prohibet. & Isidor. 2. etymol. c. 10. ait, le-

gem scripturā esse: morẽ verò vetustate probatam,

consuetudinem, siue legem non scriptam: & cōmu-

niter Doctores præcepta omnia vocāt voluntatem

signi, id est, signum voluntatis dininæ: vt D. Thom.Voluntas signi|præcepta diui-|na dicuntur.

1. p. q. 19. art. 9. & eius interpretes ibi, & alibi passim

cũ Magistro, 1. d. 47. & sic dicimus, leges esse claras,

vel obscuras, indigere, vel non indigere interpreta-

tione; hunc, vel illũ esse sensum legis; hunc, vel illũ

esse codicem, librúmve legũ: sic lex ipsa dicitur vo-

luntatem habere. l. benignus. & l. in ambigua, ff. de<-P>@@

<-P>legib. sic dicimus, cōsuetudinẽ esse legem quādam,

seu habere vim legis; quia est signũ voluntatis obli-

gandi, quæ est, vel fuit in principe, vel Republica.

------------------------------------------------------------

SECTIO VI.

Resoluens quæstionem præcedentem.


SEd, vt meliùs veritatem, mentemq́ue22

nostram explicemus, sit 1. cōclusio, Lex1. Conclusio.|Lex omnis à|rationali na-|tura dimana-|uit.

est aliquid quod dimanat, vel dimana-

uit à natura rationali, vt sic, ac proinde

ad rationẽ pertinẽs, siue sit actus elicitus à ratione,

siue aliquid à tali actu profectum. Probatur primò,

quia sola natura rationalis, vt sic, & per aliquid à se

profectum, potest obligare: lex autem est, qua me-

diante obligat; ergo lex est aliquid profectum à na-

tura rationali, vt sic. Secundò lex est præceptũ: sola

autem natura rationalis, vt sic, potest præcepta im-

ponere: ergo lex debet esse aliquid profectum à na-

tura rationali. Aliqui addunt, debere esse actum

elicitum ab intellectu, vel volũtate illius, sed hoc in

lege positiua facilè negari posset, dicendo cũ 5. opi-

nione, legem esse signum, & effectum dictaminis,

& voluntatis obligandi, & ideo non esse actũ elici-

tum intellectus, nec voluntatis. Sed meliùs dicimus

postea, legem positiuam supponere posse pro actu

intellectus, & pro actu voluntatis, & pro vtroque,

& pro signo illius.

  Secunda conclusio: Lex naturalis est solus conce-23

ptus, vel actus elicitus intellectus nostri, dictās, ali-2. Conclusio.|Lex naturalis|est conceptus|intellectus.

quid esse dissonum, seu disconueniens, & turpe na-

turæ rationali; aut necessariũ, & omninò faciẽdum,

vt honestè se gerere. Probatur, quia id est lex natu-

ralis, vnde naturaliter sine vlla volũtate obligandi

in principe, oritur obligatio in nobis: sed ex solo ta-

li actuali conceptu oritur obligatio in nobis: ergo

ille est lex naturalis: cōfirmatur, quia non cōforma-

ri tali dictamini, aut cōceptui, vel ab illo dlscordare

est peccatum: peccatum autem non potest esse sine

transgressione legis: ergo ille actus, seu cōceptus est

lex: minor proxima sumitur ex Arist. 5. ethic. cap. 1.

Damasceno 4. fidei, c. 23. Ambrosio lib. de paradiso

c. 8. Nazian. carmi. Iambico 15. quod cōtinet varias

rerũ definitiones, & de peccato ait: Quid, quæso, no-

xa est? à bono deflexio, & postea secundùm aliquos co-Peccatum est|est deflexio à|lege.

dices peccatum vocat ἀνομίαν, id est, deflexionem à

lege, vt ibi notat Billius n. 21. & hoc est, quod dicitur

1. Ioan. 3. Peccatum est iniquitas, Græcè ἀνομία, id est,

deuiatio à lege; & Rom. 4. Vbi non est lex, nec præua-

ricatio. & August. 2. de peccator. meri. c. 16. ait, Quo-

modo non vetatur per Dei iustitiam, si peccatum est? &

22. contra Faustum c. 27. Peccatum est dictum, factum,

vel cōcupitum contra legem Dei æternam. & D. Thom.

q. 71. art. 6. ad 4. ait, nullum esse peccatum, nisi quia

prohibitum saltem lege æterna, & naturali? Idem

constat ex aliis multis, quæ attulimus tract. 7. & 13.

Deuiare ergo ab illo dictamine, est deuiare à lege

naturali: ergo in illo dictamine consistit lex natura-

lis, & hoc intendunt multi Theologi, Philosophi,

& Sancti citati pro 2. opinione. Nō nego, naturam

rationalem, imò & obiectum actus humani posse

appellari metaphoricè legem naturalem, quate-

nus ex natura rationali, vel obiecti possunt sumi

regulæ, & præcepta operandi. Sed solùm nego,

esse propriè legem: quoniam lex propriè dicta

præceptum quoddam est: natura autem ratio-

nalis, vel ipsius obiecti non est præceptum:

ergo nec lex. Quidquid autem sit de hoc,<-P>

@@0@

@@1@Disput. I. Sectio VI. 11

<-P>quod examinabitur disput. de lege naturali, certum

mihi est, legem naturalem non pendere à peculiari

volũtate, qua Superior aliquis, etiam Deus, volue-Lex natura-|lis non pendet|à voluntate|peculiari.

rit nos obligare ad aliquid agendum, vel omitten-

dum; nam etiam seclusa tali voluntate obligare-

mur, ac proinde legem haberemus, vt rectè docet

Vazquez Disput. 150. cap. 3. nu. 23. & sequentibus:

& hoc est, quod dicunt multi, aliqua esse mala, &

peccata ex natura sua, & non, quia prohibita à Deo,

vel ab alio Superiore. Scot. 3. distinct. 37. quæst. 1. §.

præcipuè. §. sed isti, & §. ad quæstionem igitur. Gabriel

quæst. 2. concl. 3. & 4. Richardus art. 1. quæst. 5. Du-

randus 1. distinct. 47. quæst. 4. nu. 19. Victoria relect.

de homici. nu. 3. & sequentib. Sotus 2. iust. quæst. 3.

art. 8. Vazquez 1. 2. to. 1. disp. 97. c. 3. & hoc est quod

ait Salonius 2. 2. q. 60. ait primò legem naturæ non

constituere iustum, aut iniustum: sed declarare. Gre

gorius etiam, Gabriel, Almainus, & Cordubensis

referendi in 4. corollario, dicunt: quæ sunt contraQuæ sunt cō-|tra legem na-|turæ, qualia|sint.

legem naturæ, non esse contra legem aliquam pro-

hibentem; sed indicantem.

  Sed contra hanc conclusionem secundam, & do-24

ctrinam modò traditam obiicies: quia de rationeQuidam mo-|dus dicendi.

legis est esse à Superiore obligare volẽte: nec enim

Superior aliter obligat, nisi volendo obligare, cùm

non vtatur sua iurisdictione, & potestate obligādi,

nisi eliciendo actum voluntarium, & liberum, quo

obligare velit: ergo de ratione legis naturalis est

aliquis actus voluntatis diuinæ. Quod hoc argu-

mento tenent aliqui; & confirmant. Primò quia siConfirm. 1.

actus intellectus nostri præcisè consideratus, esset

lex, eo quòd obligat ad aliquid; cùm actus diuini

intellectus, quo iudicat, nō esse mentiendum, obli-

get illum ad non mentiendum; talis actus erit illi

lex: quod est absurdum: ergo, &c. confirmatur se-

cundò, quia lex naturalis non potest obligare, nisiConfirm. 2.

obligante simul lege æterna Dei; alioqui possemus

peccare contra legem naturalẽ non peccando con-

tra æternam; quod est contra Augustinum 22. con-

tra Faustum c. 27. vbi ait: peccatum esse dictum, factum,

vel concupitum contra legem Dei æternam: sed lex ęter-

na est voluntas Dei, vel illam includit: ergo lex na-

turalis non potest obligare, nisi dependenter à vo-

luntate diuina; ac proinde actus intellectus nostri

præcisè sumptus, sine ordine ad voluntatem Dei,

non est lex. Minor probatur: quia nullus Princeps

potest obligare subditum, nisi volens. Vnde & præ-

cepta decalogi obligare ex sola voluntate diuina,Præcepta de-|calogi obligāt|ex sola volun-|tate diuina.

significat D. Thomas q. 100. art. 8. ad 2. cùm enim

obice$unclearisset, esse instituta à Deo, ac proinde in illis

dispensare posse; respondet ad secundum, dicendum,

quòd sicut Apost. dicit 2. Tim. 2. Deus fidelis permanet,

seipsum negare non potest: negaret autem seipsum, si ordi-

nem suæ iustitiæ auferret, cùm ipse sit sua iustitia, &

ideo in hoc Deus dispensare non potest, vt homini liceat

non ordinatè se habere ad Deum, vel non suboli ordini

iustitiæ eius, etiam in his, secundùm quæ homines adin-

uicem ordinantur. Vbi apertè supponit, totam obli-

gationem horum præceptorum oriri ex institutio-

ne, & ordinatione diuinę iustitiæ: talis autem ordi-

natio ad voluntatem pertinet; ergo secundùm D.

Thom. obligatio legis naturalis ex volũtate diuina

omninò pendet: quod etiam de lege ęterna signifi-

cat Aug. 22. cont. Fanst. c. 27. dicens, esse rationem, vel

voluntatem diuinam. Clariùs autem id docet Alia-

censis 1. q. 14. lit. L, M, & Q, vbi legem æternam ait

esse voluntatem obligādi nos, & nihil esse malum,

nisi quia prohibitũ à volũtate diuina, imò lit. B, &

M, contra Arimin. ait, nō ideò Deum aliquid velle,<-P>@@

<-P>quia illud est bonum, sed ideo esse bonum, quia est

volitum à Deo: item totam obligationem oriri àBonum est|quod à Deo|est volitum.

voluntate diuina, docent Gerso. 1. p. alphab. 2. lit. P,

consid. 13. agens de potest. eccles. & origine legum.

& 3. p. alphab. 61. tract. de vita spirit. lect. 1. lit. E, co-

roll. 10. & lect. 2. lit. E, & sequentib. Gabr. 3. d. 37. q.

vn. art. 1. not. 1. fauet Almain. 3. Moral. c. 15. referens

tamquam probabilem opin. Gersonis, & Aliacensis

suprà, & Andreæ de Castronouo in fin. 1. lib. sent.

asserentium, nullum esse actum, etiam interiorẽ, qui

non possit licitè fieri ex diuina voluntate, auferente

suam prohibitionem, eo quòd nullus sit malus, nisiNullus est|actus malus|nisi quia à di-|uina volunta-|te est prohibi-|tus.

quia diuina voluntate prohibitus: & Sebastianus

Medicis repet. c. erit autem lex. d. 4. nu. 49. & Sotus

dicit, legem naturalem à rationabili Dei voluntate

emanasse: ideo sola eius voluntate mutari posse.

  Sed hunc dicendi modum reiicio. Primò quia si25

per impossibile esset homo in mundo, & nō Deus,

mentiri esset malum: ergo contra aliquam legem;Malum esse|per se aliquid|esse, ostẽditur.

nulla autem esset voluntas Dei: ergo lex naturalis

non includit voluntatem Dei: confirmatur alioqui,

ignorans Deũ, vel de illo nihil cogitans, non posset

in mendacio intelligere rationem peccati, & mali,

nec obligationẽ vitādi illud: cùm per illos auctores

tota ratio malitiæ, & obligationis includat ordinẽ

ad Deum, vt volentem obligare. Secundò vel hæc

voluntas Dei, à qua dicunt pẽdere omnem obliga-

tionem naturalem, est necessariò in Deo; vel liberè;

si necessariò: ergo aliqua voluntas Dei efficax erga

creaturas, est necessariò in Deo: quod est absurdum:

item Deus per voluntatẽ necessariā obligaret suos

subditos, quod etiam est absurdum; nam obligatio

hæc, cùm sit moralis, ab agente morali libero, imò

& plenè libero debet prouenire: Vnde nullus Prin-

ceps potest seipsum voto, vel promissione, aut alios

præcepto obligare, nisi plena libertate: ergo multò

minùs Deus. Si verò liberè nos obligat, posset nos

non obligare ab initio, & postquam nos obligauit,

posset obligationem auferre, ac proinde posset inDeus potest in|omni præcepto|dispensare.

omni præcepto naturali dispensare, imò & illud in

totũ obligare, & omnes omissiones, & actus licitos

reddere, etiā odium Dei, & voluntatem violādi le-

gem, si esset, & faciendi contra conscientiam: quod

esse omninò falsum, & cōtra D. Tho. & ferè omnes,

patebit cùm de indispensalitate legis naturalis dis-

seremus; imò si Deus, nobis ignorātibus, vellet nos

non obligare, nullatenus peccaremus: quod adhuc

est absurdius: ergo vt obligemur, non requiritur in

Deo voluntas obligandi nos. Alia de hac re habes

disp. de lege nat. Ad obiectionem, seu arg. illiusmo-

di dicendi; Respondeo de ratione legis creaturę, in-26

quantùm creatura est, esse proficisci à suo creatore,

nempe à Deo, qui per suam liberā voluntatẽ & non

aliter potuit eam producere: tamen inquantùm lex

est, non petit produci à Deo, nec pẽdet à voluntate

diuina: & ideo, quāuis Deus, aut voluntas diuina nō

esset; si tamen esset dictamen rationis, haberet ra-

tionem legis, & obligaret nos: vt autem in nobis

sit hoc dictamen, non requiritur formalis voluntas

obligandi nos: sed sufficit virtualis, qua volẽdo, nos

cum tali dictamine producere, consequenter, virtu-

te, atque implicitè vult nos obligare, eo quòd est de

essentia talis dictaminis obligare subiectum, & ad

hoc est impertinens, quòd cognoscamus, vel nō co-

gnoscamus illā voluntatẽ, alioqui ignorātes, vel nō

aduertentes illā, non obligarentun Similiter etiā estAd obligan-|dũ nos non re-|quiritur libe-|ra Dei volun-|tas.

impertinẽs, quòd illa voluntas sit, vel nō sit libera,

alioqui si Deus esset agẽs naturale, nō obligaremur

per dictamẽ rationis, qm̃ nō procederet à voluntate<-P>

@@0@

@@1@12 Quæst. XC. Tract. XIIII.

<-P>libera Dei; ergo illa voluntas non obligat per se, sed

per accidẽs ratione dictaminis, quod causat: eo mo-

do, quo vnus Angelus alium obligaret, si in eo di-

ctamen non mentiendi produceret. Vnde etiā con-

firmatur, quod dicebamus, obligationem nostramConf.

non oriri ex voluntate formali obligandi existente

in Deo. Nam voluntas Superioris non obligat per

se, nisi sit libera, & nota inferiori: Voluntas autem

huiusmodi sæpe est nobis ignota, & si Deus esset

agens naturale, non esset illi libera; in quo tamen

euentu esset in nobis obligatio: ergo non profici-

scitur per se ab illa voluntate obligandi, sed à dicta-

mine rationis. Quamuis fateri possemus, modò esse

in Deo voluntatem formalem obligandi nos ad ser-

uandam legem naturalẽ media ratione: imò & esseLex naturalis|ex suppositio-|ne, à Deo ne-|cessariò voli-|ta.

necessariam ex suppositione volendi creare nos cũ

dictamine rationis, ex quo necessariò resultat obli-

gatio: quia, quæ necessariò resultāt ex volito à Deo,

necessariò sunt volita formaliter à Deo: vt necessa-

riò vult similitudinẽ ex suppositione, quòd vult es-

se duo alba: præsertim, si similitudo nihil aliud sit,

quàm illa esse simul. Auctor ergo naturæ non obli-

gat per se, & immediatè ad non mentiendum, & ad

alia, quæ sunt legis naturæ: sed media natura ratio-

nali, & eius dictamine.

  Ad primam confirmationem respondeo, primò27

negando falsitatem consequentis: licèt enim Deus,Ad 1. conf.|1. solutio.

quia est suprema substantia, nullam habeat legem

positiuam, qua obligetur; quia nec per leges, quas

creaturis imponit, obligati potest; siquidem princi-

pes suis legibus non obligantur, vt inferiùs osten-

dam: tamen obligatur lege naturali intrinseca, &

improducta, atque indistincta realiter à sua essen-

tia, & voluntate. Vnde ipse est sibi lex altiori modoDeus ipse est|sibi lex.

quàm de quibusdam dicitur Rom. 2. & hoc voluis-

se videntur Pindarus, Martianus & Chrysippus re-

lati sectione præcedenti pro 2. opinione dicentes,

legem esse omnium mortalium, & immortalium

reginam. Vnde Rebuffus in proœmio constit. reg.

gloss. 1. num. 7. Cælius 10. antiquitatum cap. 19. re-

ferunt, Platonem, & Pindarum dicentes, legem esse

Deorum, hominúmque reginam, & nu. 2. retulerat Re-

buffus Demosthenem dicẽtem, esse omnium regi-

nam. Idem insinuat D. Thomas 1. part. quæst. 21. a. 1.

ad 2. dicens, rationem diuinæ sapientiæ comparari vt le-

gem ad diuinam voluntatem, & hoc modo Deum sibi

ipsi esse legem. Secundò, & meliùs respondeo de ra-2. Solutio.

tione legis esse, quòd sit distincta à voluntate obli-

gata, & eius actibus; nam debet esse regula, & men-

sura eorum; & quia hoc non competit dictamini

diuino comparatione diuinæ voluntatis, & actuum

ipsius, idcirco non est appellanda lex: secus de di-

ctamine nostro comparatione voluntatis, & actuũ

nostrorum. De hoc dicemus plura disp. 4. sectio. 2.

con. 2.

  Ad secundam confirmationem respondeo, licèt28

lex naturalis non possit obligare, nisi obligante si-Ad 2. confir.

mul lege æterna: tamen hoc est per accidens, eo

quòd nō potest esse sine lege æterna, cuius est par-

ticipatio, & ad cuius similitudinem producta est à

Deo, cuius iudicium practicũ de agendis est exem-

plar nostri: si tamen per impossibile esset in nobis

iudicium illud, & non in Deo: tali iudicio obliga-

remur, ideo illud esset lex nostra: modò autem, quia

est tale iudicium in Deo, faciendo contra iudiciumIudicium no-|strum tale est,|quale iudiciũ|Dei, & ideo|nos obligat.

nostrum, facimus etiam contra iudicium illud Dei:

quod quidem etiam est lex nostra, non quia obli-

get nos per se, sed quia nos obliget per iudicium

nostrum, cuius est causa exemplatis, & similiter vo-<-P>@@

<-P>luntas producendi iudicium illud in nobis, præser-

tim si fiat formali intentione obligandi nos, est lex

nostra, quatenus mediante illo iudicio, quod neces-

sariò infert, ligat nos. Ad quod quidem non opus

est illo, quod dicebāt Gerson, & Gabriel, iudicium

nostrum esse signum notificatiuum voluntatis, quę

est in Deo; sed satis est esse effectũ, ex quo sequitur

in nobis obligatio: quamuis metaphoricè requira-

tur quasi signum notificatinum diuinæ voluntatis:

quia sicut formalis voluntas Superioris non obli-

gat subditum, nec habet rationem legis respectu

ipsius, nisi exprimatur aliquo signo, & promulge-

tur; ita voluntas Dei, siue formalis, siue virrualis