Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
1. de pactis, cap. 5. à num. 4. qui quamuis fatea- tur, esse sententiam omnium Theologorum, & iurisperitorum, principem non esse suis legibus<-P>@@
subiectum quoad culpam, & pœnam ex pacto initocum Rep. quod suaderi potest ex mutuo iu- ramento, quod Rex, & regnum sibi præstant: & quidem reges iurare apud omnes nationes more comparatum videmus, vt de veteribus Hebræo- rum regibus docet Abulensis 1. Reg. 10. quęst. 3. & de Græcis ex Platone colligitur dial. 3. de legib. non longe à medio, de Lacedemonibus hoc ipsũ docet Stobæus ser. 44. de legibus, dicens: Rex an- te susceptum imperium iurat, imperaturum se iuxta ciuitatis leges. de Romanis Plinius in Panegyrico ad Traianum: de antiquissimis Hispaniæ Regi- bus, Consil. Toletanum 8. cap. 20. quod & no- stra tempestate seruatur: propter contractum au- tem inter Regẽ & regnum lex à Licophronte so- phista apud Arist. 3. polit. cap. 6. pactio appella- tur, & fideiussor inuicem iustorum, & apud Pla- tonem in Crito Socrates non semel inter Reip. ciues & Reges latas, conuentiones, pactionesq; initas esse pronuntiat, & Papinian. l. 1. ff. de leg. legem appellat, communem Reip. spontionem: quod etiam ex Demosthene Martianus ait, l. 2. ff. eodem. Cum igitur ex pacto, & iuramento na- turalis oriatur obligatio, l. fin. ff. de liber. causa, l. vt iurisiurandi, & l. si quando, ff. de operis li- bertorum: & fusè ostendit Mendoza sup. cap. 4. num. 16. Rex conuentionem iureiurando firma- tam non seruans, compelli poterit, cum in eo euentu Regnum in Regem iurisdictionẽ habeat, & maiorẽ potestatem, Nec planè otiosa hæc pote- stas in Rep. est, cum & ea Lacedemones aduersus suũ Regem Archidamũ vsos fuisse Plutar. scribat lib. de liberis educand. & Romanos aduersus Tar- quinium superbum Regem, & aduersus Domitia- num Imper. vt ait diuus Thomas epist. 20. de regimine principum libfo primo, capite sexto, & aduersus Alphonsum Hispaniæ Regem cogno- mento sapientem eadem potestate, violata regni iura Hispani vindicarunt: Emanuel Alphonsi frater suo, & aliorum procerum nomine publi- ca sententia in conuentu pronuntiata regno eum priuauit, vt testatur Iurita libro quarto, annalium capite decimoquinto. Accedit Cuiacius, qui lib. 15. obseruationum iuris ciuilis cap. 30. ex Hermonopolo veteris iu- ris collectore lib. 1. epitomes iuris ciuilis titu. 1. suppresso eius nomine mutuatus, legem illam, princeps, ff. de legibus interpretatur de pœna & coercitione legũ, qua princeps solutus est: quam interpretationem & alij veteris iuris prudentes reddiderunt, vt testatur Mendoza sup. num. 28. & D. Thom. quæst. 96. artic. 5. ad 3. Caiet. & alij ibi, Sotus 1. iust. quæst. 6. art. 7. ergo cum hæc solutio principis à coercitione, & pœna legis, ex priuile- gio illi conueniat lege regia concesso, l. 1. ff. de const. princip. quæ lex etiam imperij appellatur, l. ex imperfecto, C. de testam. vt Salomonius apud Oroscium, dict. l. princeps assenerat, effici- tur, vt leges principem etiam coerceāt & puniant, nisi à Rep. aliter sit dispositum. Sed ad hæc respondeo, Reges, cùm iurant se regni iura, & leges seruaturos, non iurare se obser- uaturos proprias, vel prædecessorum leges: pos- se ad seruandas proprias, vel prædecessorum le- ges ex contractu se obligare: imò & ad subeun- dam pœnam, si Reip. vel suas leges, aut condi-<-P> @@0@ @@1@ quam potestatem Reip. Solon concessit, vt scili- cet magistratuum malefacta corrigeret, vt ait Arist. 2. Pol. cap. 10. nisi enim (inquit) populus hanc habeat potestatem seruus erit & inimicus, quam Arist. & Solonis sententiā commendat Abulensis Exod. 18. quæst. 9. Alij improbant, tum quia in eo mo- narchiæ principatu, quem Christus in Ecclesia perfectissimum instituit, ea potestas non est. Pri-
3. cap. nemini, 15. quæst. 4. nec ideò tamen Ec- clesia est inimica Pontifici, aut onere seruitutis oppressa. Tum quia etsi Dauid iniustè à Saule rege opprimeretur, quem facile posset interimere, id non fecit, 1. reg. 26. dicens, Quis enim intendet manum suam in Christum Domini, & innocens erit? Tũ denique quia ex ea potestate innumera seque- rentur incommoda Reip. ipsius: nam obedien- tia erga principes elangueret, & falsis interdum, atque ementitis delictis innocentem Regem op- primerent. Seditiones, & discordiæ inter Regem, & regnum orirentur, & ex seditionibus ciuile bellum, quò Resp. funditus euerteretur, vnde eam potestatem Reip. non expedire tenet Abu- lensis d. 9. quæst. 46. &. 1. reg. 15. quæst. 27. & cap. 28. quæst. 4. Dices: si princeps non potest suis, aut suorum prædecessorum legibus directè obligari, quomo- do in l. princeps, ff. de legibus significatur esse priuilegium cùm dicitut. Augusta legibus soluta non
Respondeo. Potestatem quam dedit ei Resp. exemptionem à legibus, quibus olim Imperato- res ipsi tenebantur appellari priuilegium: & hoc quod ipse habet sine priuilegio propriè dicto, per priuilegium propriè dictum communicat Augu- stæ, vt nulla lege ligetur. Imò si legislator ipsam vellet comprehendere in omnibus legibus, iniu- riam ei irrogaret, vt si continerent aliquid regina indignum: Idem est respectu procerum, & ma- gnatum, & bene Vazquez disp. citata num. 25. sic interpretatur Arist. 3. polit. cap. 9. dicentem, Excellentes in Rep. potentia, opibus, ac virtute non esse cum reliquis connumerandos, & censendos, fieret enim illis iniuria, si pariter atque alij censerentur, cùm sint vsque adeo superiores secundùm virtutem ac ciuilem potentiam. Ex quo, inquit, manifestum est, positio- nem legum necessariam esse circa æquales genere, & po- tentia: sed in illos tales non est lex: ipsi enim lex sunt: etenim ridiculus foret, qui illos legibus subijcere cona- retur. Ex quibus Aristotelis verbis colligere licet, principem suis legibus subiectum directè non es- se, cùm ipse sit lex viua & animata reliquorum: & cùm primates paucis legibus debeant esse subie- cti: fit vt ipse nulli prorsus directè debeat subiici, nec possit etiam si velit. Imò Azor supra exponit Arist. vt velit legibus non ligari Reges, & Princi- pes, sed ciues, refellit etiam asserentes, ante Ves- pasianum omnes Imperatores fuisse legibus sub- iectos, ita vt primus ipse fuerit, in quem hoc be- neficium populus contulerit, vt suis legibus sol- ueretur, & deinde hoc ipsum tribuere cōsueuisse cæteris Imperatoribus iustis, & bonis: Nam hoc est contra dict. l. Princeps, si enim ipse Imperator solo priuilegio esset solutus legibus non posset Augustam ipse soluere: nam vnus priuilegiatus non potest alterũ priuilegiare. Item quia vt dedu-<-P>@@
gustus eo anno, quo M. Antonium vicit, obti- nuit vt penitus suis legibus solutus esset. Quod deinde cæteri Imperatores habuerunt, siue id Au- gustus sibi tyrannide assumpserit, siue consensu Populi, ídque meritò cōstituit Augustus, quam- uis ex natura rei sequatur ad maiestatem princi- pis, vt apertè constaret, quo pacto tota Reip. po- testas in Imperatorem fuerit trāslata: potuit enim populus hac conditione Regem vel Imperatorem creare, vt legibus suis teneatur, sed non ita cum ipso aut aliis Regibus aut Imperatoribus Chri- stianis factum est, negat etiam Azor principem habere præceptum diuinum positiuum suas ser- uandi leges. Quod verò inquit Aristo. 3. polit. cap. 7. in fine & D. Thom. ibi. lect. 10. leges in Rep. dominari debere, nihil obest prædictis, quia non dicunt debere dominari principi, sed oppor- tere principem legibus alios gubernare: nisi in casibus particularibus qui lege comprehendi ne- queunt, in quibus princeps à seipso gubernari debet.
Sed iam de vi coactiua distinctiùs, & expres- siùs disseramus omnes doctores initio citati do- cent, principem suis legibus non subesse, quoad vim coactiuam. Hoc probat Ferdinandus Men- doza. 1. de pactis cap. 5. Primò, quia sic idem es- set obligans, & obligatus, referrerúrque ad seip- sum, essetq́ue agens, & patiens contra Arist. 3. phy. cap. 8. & lib. 8. cap. 4. tex. 40. & contra l. ille à quo, §. tempestiuum, ff. ad Trebellianum. Secundò, quia eo ipso quòd princeps facit contra suam legem, videtur illi derogare per aliam: nam
consti. princip. Tertiò, obligatio & coactio debet esse à maiori, vt in illo, §. tempestiuum, & l. nam magistratum, ff. de arbitris: sed princeps non ha- bet superiorem: ergo. Quartò, quia princeps ha- bet dominium bonorum subditi, ergo nec vio- lando pactum cum illo initum peccat contra iu- stitiam: Antecedens constat, ex l. Lucius Titius, ff. de euict. qua ratione Imperatores dicũtur domini vniuersi orbis, l. deprecatio, ff. ad l. Rhod. de iactu, & notat Bart. l. 1. §. per hanc actionem, nu. 2. ff. de reiuendic. Bald. Ang. Alberic. Salicetus, Iason, & reliqui, l. à Zenone ibi: Cum omnia prin-
Consequentia vero probatur, quia iniustitia consi- stit in alieni vsurpatione, secundùm Arist. 5. eth. cap. 2. 5. probat ex 1. reg. 8. ius Regis hoc erit, &c. 6. quia principem solutũ esse legibus, ait Vlpi. l. prin- ceps, 31. ff. de legib. Alex. Imper. l. ex imperfe- cto, C. de testam. Iustinia, §. fin. ff. quibus modis testamenta infirmentur secutus Seueri, & Anto- nini exemplum. Circa has probationes aduerte primò, etiam probare, quòd princeps nec quoad vim directiuam directè obligetur suis legibus & Mendozam quamlibet obligationem directam in conscientia appellasse coactionem: nec omni- no impropriè. Deinde in 5. & 6. probat falsò con- tineri, quòd princeps sit dominus bonorum sub- diti, & ideo non esse contra institiam, si violet pactum cum illis initum. Meliùs Fortunius, l. 1. fol. 2. versic. tertio noto, & l. ius naturale, fol. 49. ff. de iust. & iure docuit principem ad seruanda pacta teneri iure naturæ: non autem positiuo, quia nullum habet superiorem, & quòd princeps ad seruanda pacta teneatur lege naturæ, communi<-P> @@0@ @@1@ C. de legib. Bal. & Paul. Cast. l. princeps, ff. de legib. Pan. & Ioan. Andr. c. 1. de prob. & probat Azor to. 1. lib. 5. cap. 11. q. 1. nam ciuis cum principe con- trahens, iure naturæ obligatur: sed contractus non potest ex vna parte claudicare: ergo. Item re- latorum eadem est ratio: ergo si vnus contrahens obligatur, naturaliter etiā alter. Tertiò, quia tunc princeps potius habet rationem priuati hominis, quàm publici. Benè etiam docet Fortunius ius gentium esse positiuum: vt & Nauar. cap. ita quo- rundam, not. 11. num. 12. 13. & 14. quem malè reprehendit Mendoza suprà, tenens omne ius gen- tium esse naturale. Sed de hoc suprà de diuisione legum multa diximus contra Mendozam & alios. Loquendo tamen strictiùs de vi coactiua, scili- cet per pœnas, id sciendum est, etiam si princeps in conscientia se obligaret lege sua ad subeundam per se aliquam pœnam, non fore in rigore coa- ctionem, sicut nec quando se obligat voto, pro- missione, vel iuramento; quia vt patet ex dictis tractat. 3. & ex Philosophia coactum est, quod fit ab extrinseco, passo non conferente vim. Ab aliis etiam cogi non posset, quia non potest prin- ceps obligare se lege ad permittendum, vt in ip- sum inferior violentas manus inijceret, vel bona ipsius inuiti occupare, quia id esset indecens. Nec æqualis vi alicuius legis id facere posset, quoniam non potest dare contra se vlli iurisdictionem, sal- tem per legem quæ erga solos inferiores vim ha- bet, ipse autem superiorem non habet, ergo ex vi nullius legis suæ, vel superioris cogi poterit. Di- ces, ad summum hac ratione probari nullum esse, qui pœnam in principem, dum princeps manet, exequi possit, non verò quod ex vi sui peccati non sit illi obnoxius, & ideò si contingat fieri subdi- tum, puniri posse, vt generalis alicuius religionis punitur à generali, cùm postea fit subditus. Res- pondent quidam, legislatorem ita esse exemptum à vi coactiua suæ legis, vt nullomodo ex violatio- ne ipsius reddatur obnoxius pœnę apud homines, sed tantùm apud Deum, quia ipse non intendit se ipsum ad pœnam obligare, nec obligatur à Rep. ex vi alicuius contractus, vt patet ex præcedenti- bus, & quia nullum est indicium talis conuentio- nis, neque à Deo, neque à lege naturæ. Sed me- lius respondeo, illum pro ratione culpæ, quam habuit in obseruanda propria, lege puniri posteà posse, non ex vi illius, sed ex facultate quam supe- rior habet puniendi subditos pro delictis, quę ad- miserunt etiam cùm subditi non erant: quamuis hæc punitio communiter leuis esse poterit, quia communiter legislator tantùm tenetur sub venia- li, vt diximus, proprias seruare leges. Probatur deinde, legislatorem non obligari propria lege, aut alia ad pœnam subeundam, dum princeps est: nam pœna ex se est quodam- modo violenta, seu valde inuoluntaria: inde- cens autem est, supremum principem ad rem valde inuoluntariè patiendam, vel faciendam obligari, & talis obligatio communiter esset su- perflua, & frustranea, cùm moraliter non possit ad executionem perduci, nam ab aliis cogi per sententiam, aliáve ratione non potest, cùm supe- riorem non habeat: ante sententiam autem sicut alijnon obligantur communiter, nec obligari pos- sunt ad solutionẽ pœnæ, multò minùs ipse. Dein- de talis obligatio ad pœnam sibi inferendam, vel<-P>@@ <-P>ab alio sustinendam per se est indecens maiestati Regi: ergo nullo iure inducitur. Præterea, ad pœnam excōmunicationis omnes docent, nemi- nem propria lege obligari, quia nemo potest ex- communicari, nisi à superiori, cap. à nobis 1. de sent. excomm. seu ab eo qui potest esse iudex in ea causa, gloss. cap. licet canon, verbo executio- nem de elect. in 6. nullus autem potest esse iudex in sua causa: ergo nec se excommunicare. Sed ea- dem aut maior ratio est de aliis pœnis: ergo ne- mo potest sua lege se obligare ad illas. Dein de vel executio illius pœnæ futura esset publicè, vel secretè, si primum esset indecens siue princeps se puniret, siue ab alio puniretur ex obligatione pu- niendi se, vel permittendi punitionem ab alio: si verò secundum, illa punitio ad exemplum esset inutilis, & periculum esset in principe illam omit- tendi: ergo nullo modo ad pœnam violatæ suæ legis princeps obligari potest, esto ad eius obser- uantiam directè posset se obligare per ipsammet legem. Si obijcias, quia vis directiua, sine coactiua est valdè infirma, & inefficax, & proptereà aliqui existimant non posse separari, & si separentur, directiuam solùm obligare sub veniali: vnde Ca- ietanus tom. 1. op. 25. quæst. 2. quem sequitur Sotus 10. iust. quæst. 5. art. vlt. in fine, dicunt, re- ligiosum factum Episcopum non peccare mor- taliter non seruando præcepta religionis, præter tria vota, licet ante Episcopatum obligarent sub mortali. Rationem reddunt, quia iam non obli- gantur illis præceptis quoad vim coactiuam, sed directiuam: ergo idem esset in præsenti. Respondent aliqui, certum esse, vim directi- uam aliquando esse sine coactiua respectu aliqua- rum personarum: vt patet de legibus ciuilibus respectu clericorum, & de statu innocentiæ, in quo poterant homines obligari præceptis, non tamen pœnis, sæpe etiam lex obligat ad opus, non ad pœnam, & aliquando ad pœnam non ad opus, quia isti actus sunt distincti & non subordi- nati, & ideò exerceri vnus potest sine alio. Ad efficaciam ergo legis humanæ satis est, vt vtram- que vim regulariter exerceat, vbi specialis ratio exceptionis non interuenit; in præsenti autem interuenit, quia cùm legislator, vel simpliciter, vel vt talis, non sit subiectus homini, non potest conuenienter ei subdi, quoad vim coactiuam, sa- tis ergo est, quòd apud Deum possit, & debeat timere pœnam. Sed hæc solutio non plenè satisfacit, quia de clericis quidam dicunt, si nō fuissent per potesta- tem Papæ, vel cessionem principum sæcularium, potuisse puniri à principibus ipsis saltem in tem- poralibus, & de statu innocentiæ, quamuis eo durante nulla esset pœna, tamen sicut Deus com- minatus est pœnam pro tempore amissę innocen- tiæ, possent principes illam comminari: & sic per se loquendo coniunctæ sunt vis coactiua, & directiua, licèt exercitia earum disiungi possint: ergo si princeps non potest sua lege obligari ad pœnā, videtur non posse obligari ad opus. Item exemplum de Episcopo religioso incertum est, & credo esse falsum, & religiosum Episcopum nul- lo modo obligari illis statutis directè, sed tantùm ex quadam decentia, & honestate. Vnde respondeo secundò, non esse simile de opere, & pœna in principe, quia obligatio ad<-P> @@0@ @@1@ obligatio ad opus, imò hæc si est indirecta, maxi- mè ipsum decet, quia sic aliis exemplum præbet, vt eius iustitiam suspiciant, venerentur, & seruent: pœnæ autem susceptio, quia indicaret violatio- nem legis propriæ præcessisse, quamuis vna ra- tione posset esse ædificationi, tamen alia ratione posset esse scandalo. Ex dictis patet primò, si Papa percutiat cleri- cum, non esse excommunicatum, & si Rex violet legem suam, non incurrere infamiam, nec pœnam periurij, Medina quæst. 96. art. 5. Sayrus, lib. 3. cap. 4. num. 5. Secundò, sequitur dispositionem cap. auaritiæ de elect. libr. 6. vbi electus ante confirmationem administrationi Ecclesiæ se ingerens, eo ipso pri- uatus est iure, ex electione quæsito, Papam non li- gare, Glossa ibi verbo Ecclesiarum, Ioānes And. ibi Gomez. reg. de infirmis resign. quæst. 1. in prin. Sayrus, illo num. 5. probatur, quia Papa non obli- gatur legibus suis, vel prædecessorum quantùm ad pœnam: & quia Papa electus nullius confirma- tionem expectare tenetur. Notat autem Sayrus numer. 9. ex Soto 1. iust. qu. 6. art. 7. Med. 1. 2. quæst. 96. art. 5. con. 3. in fine, Al- phō. Viualdus in candela. p. 4. cap. 8. num. 58. hanc exceptionem principis à vi coactiua, & pœnis le- gis suæ, non tam esse priuilegium, quàm onus, non tam gratiam, quàm conditionem iniquam. Quia subditi, qui non solùm lucis lege ducuntur, sed etiam eius pœnis stimulātur, duobus subsidiis ad virtutem vtuntur, princeps autem altero desti- tutus est, dum nullus fit, qui illum cogere possit, aut reprehendere audeat: imò vix vllus, qui veri- tatem doceat. Ad hoc afferunt illud Prouerb. 21.
priuatorum corda sic in manu Dei sint, vt per suos iustitiæ ministros ea gubernet, & cogat: cor tamen regis in solis Dei manibus positum est. Vt sicut ipse solus posset ingentem amnem, & rapidum aiiorsum diuertere, quàm alueus ducit: sic solus ipse regem, qui suæ mancipatus est voluntati, po- test, vel remotari, vel in aliam mentem conuerte- re: sed hic locus apud Iansenium, & alios meliores habet expositiones: quamuis hæc non sit contem- nenda. Sicut autem legislator non debet proprias legis proprię trāsgressiones in se punire: ita nec alienas. Laudo animũ, sed nō factũ Zalinei relatũ à Sayro supra nu. 12. & à Valerio Maximo, lib. 6. & Anto- nino 1. p. histo. tit. 3. cap. 13. §. 16. Qui cùm eius fi- lius de adulterio damnatus, lege ita iubente, vtro- que oculo carere deberet, ac tota ciuitas in hono- Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|