Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
rem patris aliquamdiu repugnaret, ad vltimum vi- ctus, ne lex sua violaretur, suo primùm, demum fi- lij eruto oculo vsum videndi vtrisque reliquit, ac se iustum legislatorem, & misericordem patrem ostendere voluit. Laudo etiam animum, sed non factum Zaleuci, qui Locris leges constituens, cùm sanxisset, nequis armis obseptus, senatum ingre- deretur, & ardente bello armatus senatum adiisset, succlamassétque quidam: legem soluit Zaleucus: conuersus non soluturum quidem: sed corrobora- turum pronuntiauit, moxque gladio se ipsum tra- dens vitam abrupit: quæ pœna transgredienti san- cita erat.
------------------------------------------------------------ Continens multorum dubiorum circa eandem ma- teriam emergentium resolutionem. suis legibus ciuiliter obligetur. Referunt aliqui duas sententias iurisperitorum: prima est Decij asse- rẽtis non posse obligari ciuiliter, quia hoc deno- tat vim coactiuam: secunda est Felini, & Baldi, pos- se ciuiliter obligari, quia ex lege ciuili obligatio orta ciuilis est §. 1. instit. de excep. quæ (inquit qui- dam Theologus) simpliciter mihi placet, quamuis posset esse æquiuocatio, nam obligatio ciuilis in- terdum est obligatio in conscientia: vocatur au- tem ciuilis, quia non oritur ex sola lege naturali, sed adiuncta ciuili, verbi gratia, si ex contractu cum minori inito non acquiritur dominium ra- tione legis ciuilis, tenetur quis in conscientia rem restituere, illa verò obligatio non est ex sola natu- ra rei: sed ex ciuili lege; ideò ciuilis dici potest. Idem videre licet in præscriptionibus. Alio modo dici potest obligatio ciuilis, ex qua nascitur actio in foro ciuili contra debitorem: quomodo dicunt Iurisperiti ex stipulationibus, & aliis contractibus oriri obligationem naturalem, & non ciuilem. Priori modo dicunt, principem sine dubio obliga- ri ciuiliter, quia tenetur in conscientia stare con- tractui habenti vim, & valorem ex adminiculo iu- ris ciuilis. Vnde non potest ab alio iustè auferre rem legitimè præscriptam iure ciuili, etiamsi an- teà fuisset ipsiusmet principis: quia totum hoc nascitur ex vi directiua legis: quæ in ipsummet principem cadit. De posteriori autem modo sub- distinguunt: nam si actio in iudicio tendat ad co- gendum verè debitorẽ: sic non potest dari aduer- sus principem, & sic dici debet non posse obligari ciuiliter. Si verò solùm tendat eò, vt per iudicis sententiam declaretur ius creditoris aduersus principem, vt iuridicè constet ipsum teneri ad ser- uandum illud, nec posse sine iniustitia, & tyranni- de illud negare: sic dari potest actio contra prin- cipem, ita vt in conscientia teneatur illā admitte- re: atque hoc etiam sensu ciuiliter obligatur sine coactione. Hæc vera sunt, modò intelligatur, ex nulla lege ciuili, seu humana posse directè in con- scientia supremum Principem obligari: si tamen lex sit confirmatoria, vel declaratoria iuris diuini, obligabitur ad id, quod in ea præscribitur, non ex vi legis humanę, sed ex vi iuris diuini naturalis, vel positiui adiuncti. Vide Tiraquellum de vtroque retractu libr. 1. glo. 1. §. 13. num. 39. Vnde intelliges resolutionem illius quæstio- nis, an generalis religionis alicuius teneatur suis legibus, quoad vim directiuam, & coactiuam. Re- spondet Emanuel tom. 1. regul. quæst. 68. art. 3. teneri suis legibus, quoad vim directiuam, & hoc sufficere, vt ad arbitrium iudicis aliqua pœna affi- ciatur, quia ex ipsorum obseruantia pendet obser- uantia aliorum, & reformatio ordinis, & quia si- cut princeps hæres institutus adeundo hæredita- tem obligatur omnibus oneribus hæreditariis iux- ta l. 1. & 2. ff. de offi. procur. Cæsaris: & hæc obliga- tio est ciuilis l. hæres inst. ff. de oblig. quæ ex qua si contract. Fulgos l. digna vox num. 7. C. de legib. Areti. cap. 1. num. 3. & ibi Felin. num. 1. de prob. ita etiam generales ordinum huiusmodi constitutio- nibus assensum, & confirmationem præbentes, &<-P> @@0@ @@1@ contractu ad earum obseruationem obligari, ita vt in eis deficiẽtes possint pœna arbitraria puniri: sed dico, si absque scandalo proprias, vel aliorum generalium leges transgressi sunt, non posse gra- uiter puniri, quia leuiter tantùm peccauerunt, ne- que vllum pactum fecerunt de suis legibus ser- uandis: nec propriè ex illis teneri ciuiliter, quam- uis princeps ex pacto possit ciuiliter obligari, mo- do à nobis explicato. Dubium secundum: An princeps subdatur suæ legi irritanti. Respondeo, irritatio aliquando est propriè, & purè pœnalis, quæ solùm in pœnam sit, vt quando simoniacus per suum contractum nihil operatur, vel beneficiarius non facit fructus suos, quia non recitauit officium, & tunc non comprehendit principem, vt tenet Suarez in op de legibus, ratio- nem reddens, quia princeps non tenetur suis legi- bus, quoad vim cogentem pœnis. Aliquando verò irritatio est per se intenta propter honestatem morum, vt solemnitas testamenti requiritur ad va- lorem eius, vt securiùs seruetur iustitia, & tunc, inquit Suarez, lex irritans comprehendit Princi- pem, nisiexpressè der ogetur vel dispensetur. Sed alia distinctione opus est, nam si lex irritans, vel comparatur ad actum Principis, vel cum ipso contrahentis, vel ad actum alterius non contrahẽ- tis cũ Principe: primo modo nulla lex irritans ope- ratur circa principẽ, irritando actus ipsius, vel con- trahẽtis cũ ipso, siue irritatio sit pœna, siue nō: quia eo ipso, quòd princeps vult celebrare aliquẽ cōtra- ctum, qui alioqui esset sua lege irritus, vult à lege nō irritari, & derogat suæ legi erga se, & erga con- trahentẽ cũ ipso, quia contractus nō debet claudi- care, & valere ex vna parte, & non ex alia: vnde re- ctè Leonardus 2. de iust. c. 35. dub. 5. contra Adria- num, quodlib. 9. & Ioannem Andream ab Adria. citatum, tenet eum, qui cum Papa celebrauit con- tractum aliàs simoniacum iure positiuo, non in- currere pœnas latas contra tales simoniacos (qua- rum vna est irritatio contractus) quia eo ipso, quod Papa cupit cum aliquo contrahere, censetur illũ eximere à lege quantũ potest: nō enim credi- bile est, quod velit illũ punire pro opere, ad quod inuitat, vel certè in quod consentit: sic enim se- ipsum condemnaret. Idem dicit de Episcopo, qui ludum aleæ sub excommunicatione vetuit, & po- steà alium ad ludum secum inuitat: eiusdem sentẽ- tiæ est Sotus 9. iust. quæst. 5. art. 2. Syluester Simo- nia quæst. 4. Paludanus 4. d. 25. quæst. 4. art. 1. conc. 3. Couarruuias reg. peccatum p. 2. §. 8. num. 9. vnde infert Leonardus, talem simoniacum, non teneri ad renuntiandum beneficium emptum, seu con- tractu simoniaco obtentum à Papa. De hoc casu ludẽtis cum Episcopo, habes in alio dub. 4. Si verò lex irritat actum factum ab alio, sine cooperatio- ne principis, irritatio habet locum, etiam si actus circa principem, & in eius fauorem versetur, vt si- quis ex testamento minùs solemni hæredem, vel legatarium ipsum constituat, testamentum est irri- tum, ac si fieret circa personam priuatam. At hoc non est propriè, & directè principem subdi legi suæ, sed alios. Dubium tertium: An Episcopi, & cæteri Eccle- siarum antistites statutis à se conditis alligen- tur.
Prima opinio, alligari quoad culpam, non<-P>@@ <-P>quoad pœnā: vt si statuto interdicit Episcopus clericis aleæ ludum sub excommunicatione lata, & ipse postea ludit, peccat, sed non incurrit ex- communicationem: pro hac sententia aliquos re- fert Ioannes Andreas cap. cui licet, de regul. iur. in 6. & videntur intelligere de directa obligatio- ne. Probant primò, quia de solo supremo principe dicit ius ciuile, esse suis legibus solutum. Secundò, quia iure communi institutum est, vt inferiores præfecti, & magistratus suis statutis alligentur. Tertiò, quia Episcopus statutum condit, quatenus personam publicam gerit, at verò vt priuatus ho- mo, vnà cum cæteris suo statuto tenetur. Secunda, & vera opinio est Ioann. Andr. suprà, Azoris tom. 1. lib. 5. cap. 11. quæst. 2. & communis, non obligari directè suis statutis: quia sicut prin- ceps supremus suis legibus est solutus, eo quod nemo sibi ipsi, vel pari possit imperari, ita Episco- pus, maximè cum nullo præcepto superioris te- neatur, sua statuta seruare: nullibi enim extat tale præceptum, quamuis ex quadam rationis naturali æquitate, & honestate seruare illa debeat, non ita tamen, vtsi non seruet, graue peccatum contra- hat, vt docet Azor suprà, & constat ex iis, quæ de supremo principe sect. præced. dictum est. Et quod in illo euentu Episcopus excommu- nicationem non incurrat, præter Ioann. Andream, & Azorem suprà, tenet Ancaranus cap. 1. de con- stit. num. 178. & 179. vbi alios refert, Alexander, Ia- son, & alij, l. 1. ff. quod quisque iuris. Ludouicus Gomez reg. de infirmis resig. quæst. 1. in prin. Say- rus lib. 3. cap. 4 num. 5. & facit lex penul. ff. de arb. & ratio est, quia excommunicare est actus iuris- dictionis, quam nemo in seipsum habet. Dubium tamen quartum: an is, qui tunc ludit cum Episcopo excommunicationem incurtat. Quidam affirmant, vt Ioann. And. reg. eui licet, de regul. iur. in 6. Ancaranus cap. 1. de const. num. 183. probant ex cap. proposito animi 32. quæst. 5. vbi in actu. inseperabili vnus peccat, alter non: vnus punitur, & alter non, vt patet de eo qui com- mittit adulterium per vim, patiens enim vim non peccat: & ibi glossa verbo vnus commisit, affert aliud exemplum de eo, qui committit Simoniam, altera parte ignorante. Et idem patet in actu ele- ctionis, vbi qui eligunt scienter indignum, pu- niuntur, sed non ignorantes, cap. scriptũ, de ele- ctione in 6. cap. si alicuius, eod. tit. & lib. & cap. si compromissarius eodem tit. in 6. Limitant isti, nisi Episcopus suspendat effectum suæ constitu- tionis. Addunt Ioannes And. & Ancaranus, quòd licet præfatus Episcopus ludens cum alio, non li- getur sententia sui statuti: ex participio tamen cum illo tertio in crimine criminoso ligatur sen- tentia iuris, quamuis ista sententia occasionaliter causetur à statuto, vt colligitur ex cap. nuper de sent. excom. vbi Innoc. & alij: hanc sententiam sequitur Sayrus, lib. 3. cap. 4. num 6. Alij apud Ioannem Andream suprà, contrariam sententiam sequuntur, quia exemptio vni concessa extenditur ad socium, arg. cap. licet de priuileg. in 9. quia actus iste ludẽdi inter duos est indiniduus; sed in indiuiduis victoria vnius prodest alteri C. si vnus ex pluribus l. 2. & 3. ergo. Sententiæ vtriusque rationes, friuolæ sunt. Se- cunda tamen tenenda est, quia eo ipso, quod Epi- scopus alium ad ludendum inuitat, vel admittit, censetur cum ipso dispensare, sicut Papa con-<-P> @@0@ @@1@ humano, & de vtroque exemplo dictum est dub. 2. Dubium quintum: an mandans alicui legato, vt excommunicet omnes, qui non soluerant procu- rationem suam, an dictus mandatarius, qui non soluit procurationem legati, excommunicare de- beat, aut possit, seipsum. De hoc latè Calderinus, & Ancaranus capit. 1. de constitutione numer. 184. & sequenti- bus, & rectè dicunt, nec debere, nec posse: quam- uis enim in illo vniuersali mandato Mandatarius ipse de virtute sermonis includi videatur, eo quòd sermones vniuersales vniuersaliter videntur in- telligi, & qui totum, seu omne dicit, nihil exclu- dit, ca. 1. d. 19. & ca. sunt nonnulli 1. quæst. 1. Nihi- lominùs tamen ex mente auctoris, quæ verbis præferenda est, non includitur; quia non est veri- simile, quod mandans voluerit mandatario iniun- gere, quod seipsum occideret, vel quod contingit per excommunicationem ca. per venerabilem, qui filij sint legitimi: vel quòd tam grauem pœnam si- bi ipsi imponeret, ca sacro. de sent. excomm. nulla enim maior est pœna in Ecclesia: nam per eam quis traditur Sathanæ in interitum carnis ca. cor- ripiantur 24. quæst. 3. ca. audi 11. quæst. 3. Ad hunc ergo casum tam durum, & difficilem verba man- dantis quantuncumq́ue generalia, non debent ex- tendi, sed restringi adid, quod ciuiliter fieri po- test, argu. l. si cui, de seruit. & notatur in ca. scienti de reg iur. in 6. per Dynum quæst. de potestate, &c. Vnde consequens est, mandatum de excom- municando non soluentes, non extendi ad man- datarium. Imò si expressè illi esset mandatum, quod seipsum excommunicaret, mandatum esset illicitum, & nullum, & sic verba vniuersalia hunc casum illicitum non includunt arg. ca. ad nostram de iure iur. & ca. 1. eod. tit. in 6. Quod enim expres- sè, & specificè man dari non potest, in sermone ge- nerali non venit, arg. ca. dilecto de præb. & ca. tria de decimis. Et denique cùm seipsum quis absolue- re non possit, ca. quod autem, de pœnit. & remiss. multò minùs se ligare valebit. Nam fauorabilior est absolutio l. Artianus, de actio. & oblig. Et ge- neraliter non potest esse, idem agens, & patiens: ergo nec excommunicans, & excommunicatus. Hanc sententiam tenet etiam Sayrus libr. 3. cap. 4. num 7. qui num. 8. meritò addit, si aliquibus præ- ceptum sit, vt denuntient delinquentes in suo ter- ritorio, & ipsi sint de eorum numero, non debere se ipsos denuntiare, vt ait Ancaranus ca. 1. de con- stit. num. 190. cum Marchagnano de Arzonitis: nemo enim tenetur seipsum prodere, ca. cum non deceat, de ele. in 6. & vitæ suæ quisque debet con- sulere l. vt vim, de iust. & iure, l 1. de bonis eorum, qui mortem sibi consci. & facit l. nemini timorem quod metus causa. Rectè etiam idem Sayrus num. 9. ait, Si Episcopus statutum faciat, annullans om- nes alienationes factas de rebus Ecclesiarum, sine eius licentia, & pœnam apponat: contingat autem capitulum Episcopo terrulas aliquas sine alia li- centia vendere, non erit locus statuto, nec eius pœnis, quia Episcopus non comprehenditur suo statuto: & quia Episcopus sic contrahendo con- sensisse, & licentiam dedisse videtur, Ioa. And. reg. qui tacet, de regul. iur. in 6. Ancatanus ca. 1. de const.
Sextum dubium est: An Episcopus directè sub- datur legibus in Synodo Episcopali latis. @@
Respondeo negatiuè, quia illæ sunt leges pro- priæ ipsius, vt patebit disp. 20. sect. 4. quæst. 4. Septimum dubium: An Archiepiscopus di- rectè subdatur legibus Synodi Prouincialis. Respondeo affirmatiuè ex iis, quæ dicentur dis. 20. sect. 4. quæst. 5. Octauum dubium: An Augusta legibus solu- ta sit. Respondeo ex Corrasio libr. 2. miscellanea- rum iuris ca. 25. solutam non esse, l. princeps ff. de legib. & l. 1. C. de cond. & proc. præd. de August. li. 12. cessant quippe in Augusta rationes, quę tan- tam dederunt principi auctoritatem, illa præser- tim condendæ legis, quæ in solo principe lo- cum habet l. fin. C. de legib. Aliis omnibus negata est, mulieribus maximè, quæ legibus condendis ne quidem interesse possunt, l. 1. ff. de legib. imbel- lis enim sunt, & inconstantis animi, vt non imme- ritò veteres voluerint fœminas à ciuilibus, seu pu- blicis officiis remouere, l. 2. ff. de reg. iuris, neque vllo iure viris suis, quàm in iis, quæ ad lanificium pertinent, operari. Quamquam aliquando vel principum indulgentia, vel moribus receptum sit, vt mulieres sceptra regia teneant, pro tribunali- q́ue ius dicentes sedeant. Nam & Anglis morem esse, vt fœminæ in regno succedant, regniq́ue ad- ministrationem suscipiant, palam est, Ioannamq́ue Siciliæ Reginam, in regali solio sedentem, senten- tiamq́ue pro tribunali ferentem, Angelus se vidis- se testatur. Et in Reginam Francorum aliquando compromissum esse, legimus ca. dilecti de arbitr. Abbatissamque administrationem habere, & iu- risdictionem dignitati suæ annexam, scribitur ca. indemnitatibus, de elect. in 6. Planè licèt Augusta legibus soluta non sit: princeps tamen eadem illi priuilegia tribuit, quæ & ipse habet, d. l. princeps, & l. fiscus §. fin. ff. de iure fisci. Vnde sicut princeps, ab omnium vectigalium pręstatione immunis est, l. licitatio §. fin. ff. de pub. & donatio ab ea proce- dens, vel in eam collata non eget insinuatione, l. sancimus, cum auth. seq C. de don. Et facta inter Augustum, & Augustam donatio constante ma- trimonio, rata est, l. donationes, quas diuus C. de don. inter virum, & vxo. Quibusque donātur cu- bicularij principis priuilegiis, donati quoque in- telliguntur, qui apud Augustam eodem munere funguntur, l. cubicularios, de præposi. sac. cub. libr. 12. C. Horum omnium ratio est, quia splendent honore mariti vxores l. fœminę ff. de senato. l. mu- lieres de dig. lib. 12. C. Et cùm duo sint in carne vna, sociiq́ue diuinæ, & humanæ domus dicantur, l. 1. de ritu nup. l. aduersus C. de crimi. expil. hæred. indignum lex existimauit, marito in altissimo ho- noris gradu collocato, vxoris dignitatem pariter non concrescere l. si liberam C. de nup. Quid enim tam humanum est, quàm vt fortuitis casibus, pro- speris, vel aduersis coniugis participem coniugem fieri? l. si cum dotem §. Si maritus ff. soluto matri- monio Meritò absurdum veteres putauerunt, ali- quid esse, quod non inter virum: & vxorem com- mune sit. Qua ratione virum ab vxore, contraque vxorem à viro quicquā accipere vetitum Plutar- chus in Problem. scribit: Iurisconsultis tamen in aliam rationem abeuntibus lege 1. ff. de don. inter vir. & vxor. Hactenus Corrasius. ------------------------------------------------------------ @@0@ @@1@ vt ibi constituat domicilium, statim contracto domicilio tenetur legi- bus, & consuetudinibus domicilij circa ieiunia, festa, & alia huiusmodi, Leonardus Lessius 4. de iust. cap. 2. dub. 7. bene di- cens, in hoc conuenire omnes: ita tenet Medina quæst. 96. art. 5. in fine, ex quo Sayrus lib. 3. ca. 4. nu. 15. hoc certum esse docet Sanchez tom. 1. de matr. lib. 3. dis. 18. num. 3. Probatur: Nam hoc ipso, quod ibi constituit, vel contrahit domicilium, desinit esse peregri- nus, & forensis, & fit incola, & pars illius Reip. ac proinde incipit obligari illius legibus, & consue- tudinibus, sicut alij ciues. Ad contrahendum autem alicubi domicilium, requiritur, vt incipiat ibi habitare cum animo perpetuò manendi, vt ex communi sententia Do- ctorũ docet Syluester, verbo domicilium nu. 2. & Sancius 3. de matrim. disp. 23. ac Leonardus suprà. Vnde si venias cum animo manendi solùm ad tempus aliquot annorum, vt studiosi ad Acade- mias, non contraxisti domicilium. In dubio tamen, an statuerit quis manere per- petuò, præsumitur voluisse, ac proinde habere do- micilium ex habitatione decennali, vt iidem tra- dunt.
Quòd siquis duobus locis vicissim habitet cum animo ita perpetuò faciendi, in vtroque do- micilium habebit, vt Syl. num. 2. Leonardus, San- cius, & alij docent. Vnde legibus, & consuetudi- nibus loci. vbi præsens fuerit, tenebitur. Domicilium autem semel contractum, non amittitur animo recedẽdi: sed requiritur, vt reipsa deserat, ita vt non dicatur ibi amplius habitare. Vnde non desinet obligari, donec reipsa recedat. Sed nota, quòd siquis expleuit ieiunium quadra- gesimæ, vel aliud, & venerit vbi nondum est pera- Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|