İtalyan dili ixtisası üzrə (Azərbaycan bölməsi) Tərcümə nəzəriyyəsi fənni üzrə

Azərbaycan Dillər Universiteti

Tərcümə və Mədəniyyətşünaslıq fakültəsi

Roman dillərinin tərcümə nəzəriyyəsi və praktikası kafedrası üzrə
YEKUN BURAXILIŞ DÖVLƏT ATTESTASİYASI ÜÇÜN İMTAHAN SUALLARI
İtalyan dili ixtisası üzrə (Azərbaycan bölməsi)

1.Tərcümə nəzəriyyəsi fənni üzrə (Azərbaycan bölməsi) -50 sual (20 bal)

1. 
   Tərcümənin mahiyyəti
   
2. 
   Tərcümə nəzəriyyəsinin məqsədi
   
3. 
   Tərcüməçi qarşısında qoyulan tələblər
   
4. 
   Dil bilgisi, dünya bilgisi və tərcüməçi bacarığı
   
5. 
   Mətnin predmetindən halilik
   
6. 
   Lingvistik və ekstralinqvistik situasiya
   
7. 
   Hədəf mətn oxucusunun nəzərə alınması
   
8. 
   Zaman və məkanın nəzərə alınması
   
9. 
   Referensial, praqmatik məna, dildaxili (intra-linqvistik) mənalar
   
10. 
    Dil səviyyələri və tərcümə
    
11. 
    Ekvivalentlik anlayışı və ekvivalent tərcümə
    
12. 
    Dillərarası transformasiya
    
13. 
    Dildaxili transformasiya
    
14. 
    İnter-semiotik transformasiya
    
15. 
    Transkripsiya
    
16. 
    Transliterasiya
    
17. 
    Transpozisiya
    
18. 
    Atılma
    
19. 
    Əlavəetmə
    
20. 
    Kompensasiya
    
21. 
    Frazeologiyanın tərcümə üsulları
    
22. 
    Tərcümə prosesinin mərhələləri
    
23. 
    Xüsusi adların tərcüməsi
    
24. 
    Danışan adların (tale-telling) tərcüməsi
    
25. 
    Tərcüməçinin yalançı dostları
    
26. 
    Tərcümədə çoxmənalılığın aradan qaldırılması , mənası tapılmaz sözlər
    
27. 
    Konnotasiya nədir, necə yaranır,necə tərcümə olunur
    
28. 
    Neologizmlərin tərcüməsi
    
29. 
    İnterpolyasiya hadisəsi
    
30. 
    Artikl ilə bağlı problemlər
    
31. 
    Qrammatik zamanla bağlı problemlər, zamanların uzlaşması məsələl erəri
    
32. 
    Cins kateqoriyası ilə bağlı problemlər
    
33. 
    Kəmiyyət kategoriyası ilə bağlı problemlər
    
34. 
    Yazıçı və tərcüməçi üslubu
    
35. 
    Cinaslar və söz oyunlarının tərcüməsi
    
36. 
    Səs simvolizmi
    
37. 
    Poeziya tərcüməsi üçün vacib şərtlər
    
38. 
    Tərcüməolunmazlıq problemi
    
39. 
    Ardıcıl və sinxron tərcümə
    
40. 
    Pıçıltı ilə tərcümə
    
41. 
    Karlar üçün tərcümə
    
42. 
    Eyham nədir və necə tərcümə olunur
    
43. 
    Hərfi və sözbəsöz tərcümə
    
44. 
    Semantik və kommunikativ tərcümə
    
45. 
    Adaptasiya (iqtibas), sərbəst tərcümə
    
46. 
    Nəzmin nəsr ilə tərcüməsi və exo tərcümə
    
47. 
    İnformativ və bədii tərcümə
    
48. 
    Pedaqoji və akademik tərcümə
    
49. 
    Kultural terminlərin tərcüməsi
    
50. 
    İncil adlarının tərcüməsi
    

Kafedra müdiri: fil.f.d. A.V.Quliyeva

Azərbaycan Dillər Universiteti

Tərcümə və Mədəniyyətşünaslıq fakültəsi

Roman dillərinin tərcümə nəzəriyyəsi və praktikası kafedrası üzrə
YEKUN BURAXILIŞ DÖVLƏT ATTESTASİYASI ÜÇÜN İMTAHAN SUALLARI
İtalyan dili ixtisası üzrə (Azərbaycan bölməsi)
2. Peşəkar tərcümənin əsasları fənni üzrə - 50 sual (20 bal)
1. Che cosa significa tradurre?

2. L’etimologia della parola “tradurre” e la sua origine.

3. Il secolo di belles infedeles e la sua manifestazione nella traduzione. Diversi opinioni nei secoli sucessivi.

4. Romanticismo tedesco nella traduzione. Gli studi russi nel novecento. (Humbolt e Jacobson)

5. Cosa significa la traduzione “verticale” e la traduzione “orrizontale”?

6. Che cosa è la comunicazione?

7. La funzione referenziale e il concetto di “contesto”

8. Il concetto di “contesto” nella comunicazione.

9. Comunicazione scritta e orale e il concetto di “contesto”.

10. Che tipo di distanza può essere tra il contesto dell’autore e quello del lettore?

11. Le funzioni emotiva e conativa nella comunicazione.

12. La funzione emotiva nella comunicazione.

13. La funzione conativa nella comunicazione.

14. Autore empirico e autore modello.

15. Quale immagine dà di sè l’autore quando scrive?

16. La funzione metalinguistica.

17. In quali casi il messaggio non può arrivare completo al destinatario?

18. La funzione fatica.

19. La funzione conativa.

20. Diversa formulazione del messaggio: la funzione poetica.

21. La funzione poetica. Differenza tra un testo poetico e informativo.

22. La forma come un elemento portatore del senso.

23. Il sistema del testo. Che cosa è macrotesto?

24. Il testo. Il sistema del testo e i suoi sottosistemi.

25. Cosa significa testo aperto e testo chiuso?

26. Il circolo ermeneutico come l’arte di interpretazione di un testo.

27. Interpretazione come l’atto critico. Come definisci l’interazione tra testo e lettore?

28. Alcune figure retoriche nella comunicazione.

29. Figure retoriche come metafora e metonimia.

30. Figure retoriche come iperbola e perifrasi.

31. Figure retoriche come alliterazione e iperbato.

32. Il paratesto e le informazioni sull’autore.

33. Come si deve analizzare un testo?

34. La traduzione come interpretazione.

35. Teorici e traduttori - diverse opinioni sulla traduzione.

36. Versioni e interpretazioni. Quale scelta opera il traduttore?

37. Che cosa è la traduzione intralinguistica?

38. La posizione provocatoria di Meschonnic sull’ermeneutica. Cosa riteneva il traduttologo?

39. Che cosa è “residuo intraducibile” e su quale base opera la scelta il traduttore di fronte a un testo da tradurre?

40. Interpretazione per approssimazione.

41. Esiste la traduzione ideale? Spiega la tua risposta.

42. La teoria di Harold Bloom sull’interpretazione.

43. Il traduttore su quale base opera la sua scelta quando decide di farsi carico di ciò che non è possibile tradurre ?

44. L’intertesto.

45. “Il testo nasce in uno spazio intertestuale” - che cosa intende Torop con questa affermazione?

46. Quattro tipi di relazione tra prototesto e l’intertesto.

47. Che cosa è l’intesto?

48. Diverse forme della comunicazione.

49. Lettore implicito e lettore modello.

50. Quanto è importante per il traduttore definire dall’inizio il lettore modello della traduzione?

Kafedra müdiri: fil.f.d. A.V.Quliyeva

Azərbaycan Dillər Universiteti

Tərcümə və Mədəniyyətşünaslıq fakültəsi

Roman dillərinin tərcümə nəzəriyyəsi və praktikası kafedrası üzrə
YEKUN BURAXILIŞ DÖVLƏT ATTESTASİYASI ÜÇÜN İMTAHAN SUALLARI
İtalyan dili ixtisası üzrə (Azərbaycan bölməsi)

3. A dilindən B dilinə tərcümə 50 mətn ( az-it/ -10 bal)

1. 
   Verilmiş mətni Azərbaycan dilindən italyan dilinə tərcümə edin.
   

Hesabın yaranma tarixi: Hesab rəqəmlərin adlandırılmasından əvvəl yaranmışdır. İnsanlar saymaq üçün eyni tipli əşyalardan istifadə etmişlər: barmaqlar, daşlar, divarda çəkilən xətlər, düyünlər, taxta və ağaclar üzərində çapıqlar və s.

İlk hesablayıcı kimi Romada əlin barmaqlarından istifadə etmişlər.B.e.ə. V – IV əsrlərdə ən qədim hesablama vasitəsi – yunanların “abak” adlandırdığı “salamin lövhəsi” yaradılmışdır. Müxtəlif ölkələrdə bu qurğu müxtəlif cür adlandırılırdı. Məsələn, Çində  – suan-pan (VI əsr), Yaponiyada – serobyan (XIV əsr), Rusiyada – şotka (XVI əsr). Kompüter – informasiyanın avtomatik emal olunması üçün elektron qurğular kompleksidir.

Hazırda beynəlxalq termin kimi işlədilən “kompüter” ingilis sözü olub (“computer”) “hesablayıcı” (maşın dilində) deməkdir. Bu söz dilimizə gəlməzdən əvvəl onun yerinə “rəqəm hesablama maşını” (rusca “цифровая вычислительная машина”), “Elektron Hesablama Maşını — EHM” və ya “hesablama maşını — HM” söz birləşmələrindən istifadə olunurdu.

Kompüter texnikasının yaranma tarixi proqramla idarə olunan ilk universal kompüterin yaradıldığı vaxtdan (1946-cı il) başlanır. Bu vaxtdan başlayaraq kompüter texnikası yüksək sürətlə inkişaf etməyə başladı. Həmin tarix də müasir kompüter texnikasının yaranma tarixi hesab olunur.

2. 
   Verilmiş mətni Azərbaycan dilindən italyan dilinə tərcümə edin.
   

7 oktyabrdan etibarən fizika, kimya, tibb və ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatlarının sahibləri elan olunur. 

İlk mükafat Alfred Nobelin vəfatından beş il sonra verilib.

Dinamiti kəşf edən, isveçli kimyaçı Alfred Nobelin sərvətini fonda bağışladığını eşidən qohumları məhkəmə vasitəsilə onun vəsiyyətinə etiraz etmişdilər. Beləliklə, ilk Nobel Mükafatı, ixtiraçının ölümündən düz 5 il sonra sahiblərinə təqdim olunub.

Dünyasını dəyişmiş elm xadimlərinə verilən Nobel mükafatları

Əslində Nobel Mükafatı ancaq yaşayan insanlara verilir. Buna baxmayaraq, 1961-ci ildə Nobel Sülh Mükafatına layiq görülən Dag Hammarskyold ilə 1934-cü ildə Nobel Ədəbiyyat Mükafatını qazanan Erik Axel Karlfeldə mükafatları dərhal verilməyib. Namizədlik müddəti ilə mükafatın təqdim olunduğu zaman kəsiyində qaliblər vəfat ediblər. Buna görə də bu şəxslərə mükafatlar ölümlərindən sonra verilib. 1974-cü ildə ölümündən sonra mükafat verilmə qadağan olunub.

İki dəfə Nobel alanlar

Dörd elm xadimi iki dəfə Nobel mükafatı qazanıb. Amerikalı Con Bardeen 1956 və 1972-ci illərdə Fizika üzrə Nobel Mükafatına layiq görülüb. İngilis kimyaçı Frederik Sanger 1958-ci ilde Nobel alıb. İki dəfə Nobel Mükafatı almış ən məşhur qadın elm xadimi Mariya Kuridir.

3. 
   Verilmiş mətni Azərbaycan dilindən italyan dilinə tərcümə edin.
   

Valideynlər bilməlidirlər ki, körpələrdə hərarətin bir qədər yüksəlməsi heç də, mütləq olaraq hər hansı bir xəstəliyin əlaməti deyil. Güclü emosiyalar (sevinc, kədər, qorxu) da, hissiyyatlı və əsəbi uşaqlarda, temperaturun yüksəlməsinə səbəb ola bilər. Bu halda, uşağı yatağa uzadaraq onu qucaqlamaq, sakitləşdirmək və içməyə bir qədər su vermək lazımdır. Bir qədər yuxarı yaşlarda olan uşaqlarda temperaturun yüksəlməsi, uşaq həddindən artıq qaçdıqda, atılıb-düşdükdə, çox tərlədikdə baş verə bilər.

Əlbətdə ki, uşaqlarda temperaturun yüksəlməsinin ən çox yayılmış səbəbləri – kəskin respirtor virus infeksiyası (KRVİ), qrip, angina və s. xəstəliklər olur. Temperaturun yüksəlməsi hər hansı bir infeksiyaya qarşı bədənin təbii reaksiyasıdır. Orqanizm infeksiya ilə mübarizə apararkən, immun sistemini səfərbər edən, xüsusi maddə olan interferon hazırlayır. Hərarət yüksək olduqca, interferon daha çox miqdarda hazırlanır.  Ancaq, hərarətin çox yüksəlməsi uşaq orqanizmi üçün çox təhlükəlidir! Uşaqda yüksək temperatur olduqda aşağıdakılara diqqət yetirmək lazımdır:

- uşaqda üşütmə və ya əksinə istik hissiyyatı var;

- əllər və ayaq pəncələri soyuq və ya istidir;

Bəzi hallarda yüksək hərarət uşaqlarda ölümə də səbəb ola bilər.

4. 
   Verilmiş mətni Azərbaycan dilindən italyan dilinə tərcümə edin.
   

Diabetin inkişafının bir çox əlamətləri adi gözlə belə görünür. Əgər vaxtında onlara diqqət yetirsəniz, bu zaman xəstəliyin ağır nəticələrindən qaça bilərsiniz.

Artıq demək olar ki, şəkərli diabet qlobal epidemiya miqyasındadır. Ümumdünya səhiyyə təşkilatının məlumatına görə dünyada təxminən 347 milyon insan diabet xəstəsidir, 2030-cu ilə qədər isə onların sayı 530 milyonu belə keçə bilər. Diabet vaxtından əvvəl xəstələnmənin və ölüm faizinin aparıcı səbəblərindən biridir. Piylənmədən əziyyət çəkən insanlarda artıq şəkərli diabet var və ya əgər onlar çəkilərini normallaşdırmasalar bu, yaxın vaxtlarda yaranacaq