Kalkinma plani

III. DİĞER ÜLKELERLE İLİŞKİLER

a) Mevcut Durum
425. Dünya Ticaret Örgütü Anlaşması ve VII. Plan ile eşzamanlı olarak uygulamaya konan Gümrük Birliği Anlaşması dönemin ikili ekonomik ilişkilerini belirleyen başlıca faktörler olmuştur.
426. 1996-2000 (ilk üç ay) 87 ülke ile 54’ü karma Ekonomik Komisyon, 39’u Teknik İşbirliği olmak üzere çeşitli konularda 477 adet ikili anlaşma Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
427. Türkiye’nin 1996-1999 döneminde dünya ihracatındaki payı yüzde 0,50, dünya ithalatındaki payı yüzde 0,7 dolayında gerçekleşmiştir.
428. İkili ticaret ilişkileri açısından bakıldığında Almanya ithalat ve ihracattaki geleneksel birinci ülke konumunu korumuş; ABD, Rusya Federasyonu (1999 hariç) , İngiltere, Fransa, İtalya en önemli diğer beş ülke olmuştur.
429. Ülke grupları itibarıyla değerlendirildiğinde 1996-1999 döneminde OECD, AB ve İslam Konferansı Teşkilatı üyesi ülkeler ilk üç sıradaki yerlerini muhafaza etmişlerdir.
430. Diğer bölgeler itibarıyla bakıldığında toplam ihracat içindeki payları düşük olmakla birlikte 1996-1999 döneminde Afrika, Latin Amerika, Balkanlar ile Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine yapılan ihracatta nispî olarak önemli artışlar kaydedilmiştir. İthalatta ise, göreli olarak en yüksek artış Türk Cumhuriyetleri ve Uzakdoğu ülkelerinden yapılan ithalatta gerçekleşmiştir.
431. Sözkonusu dönemde serbest bölgelerden yapılan ihracat ve ithalatta önemli artışlar olmuş, komşu ülkelerle ticarette ise beklenen gelişmeler gerçekleşememiştir.
432. Türkiye, Ukrayna, Cezayir, Mısır, Rusya ve İtalya’nın dış ticaretinde ilk 15 ülke içinde, 14 üründe dünyada ihracatçı ilk 10 ülke arasında, 9 üründe dünyada ithalatçı ilk 10 ülke arasında yer almaktadır.
433. Eximbank’ın 1999 yılında 3.298 milyon dolara ulaşan kısa vadeli kredi hacminin yüzde 63’ü AB, yüzde 19’u Kuzey Amerika ve Japonya’ya yapılan ihracat için kullanılmıştır.
434. 1996-1999 döneminde 12 ülkeyle Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmıştır.
435. Yabancı sermaye izinlerinin 1996-1999 dönemindeki yıllık ortalaması 2.122 milyon dolar, yıllık ortalama gerçekleşme 947 milyon dolar olmuştur. Yabancı sermaye izinlerinin yüzde 68,4’ü Fransa, Almanya, Hollanda ve ABD menşeli firmalara aittir. Türkiye’nin dünya doğrudan yabancı sermaye yatırımlarından aldığı pay yüzde 0,13 dolayındadır.
436. Ocak 2000 tarihi itibarıyla 37 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması yürürlüğe girmiş, 32 ülke ile görüşmeler devam etmektedir.
437. 1999 yılı itibarıyla, (Türk Cumhuriyetleri hariç) 50’in üzerinde ülkeye 638 firma tarafından toplam 2.057 milyon ABD doları tutarında yabancı sermaye ihracında bulunulmuştur. Sermaye ihracında ilk 5 ülke sırasıyla İngiltere, Almanya, Hollanda, Lüksemburg ve Rusya Federasyonu’dur.
438. Dünya pazarlarındaki iş hacminin yüzde 2’sine sahip olduğu tahmin edilen yurtdışı müteahhitlik şirketleri, Türk Cumhuriyetleri dahil pek çok ülkede taahhüt hizmetlerini sürdürmüşlerdir.
439. Mayıs 2000 itibarıyla 43 ülke ile Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması imzalanmıştır.
440. Türkiye’nin de asıl katılımcıları arasında bulunduğu Güneydoğu Avrupa İstikrar Paktı 10 Haziran 1999’de kurulmuştur. Türkiye 1 Temmuz 2000 tarihinden itibaren ekonomik ve teknik işbirliği faaliyetleriyle yükümlü ve yaklaşık 2.000 milyon Euro Bütçesi olan Yeniden İmar, Kalkınma ve İşbirliği Çalışma Masasının Makedonya ve Arnavutluk ile birlikte eş başkanlığını üstlenmiştir.
441. TOBB, 1 Ocak 2000 tarihi itibarıyla Kurucu üye sıfatıyla aktif olarak çalışmalarına katıldığı Balkan Odalar Birliğinin dönem başkanlığını devralmış ve İstikrar Paktı bünyesinde oluşturulan İş Danışma Konseyi nezdinde dönem başkanlığını yürütmektedir. TOBB ihracatın geliştirilmesine yönelik olarak çok sayıda yabancı kuruluşla ortaklaşa seminer, eğitim programı ve konferans etkinlikleri düzenlemiştir.

442. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu 7’si 1996-1999 döneminde kurulmuş olan 56 İş Konseyi ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Konseylerin faaliyetleri genellikle yılda en az bir kere dönüşümlü olarak Türkiye’de ve karşı ülkede yapılan toplantılardan oluşmaktadır.

b) Amaçlar, İlkeler ve Politikalar
443. Türkiye küresel ve bölgesel düzeyde etkinliğini dengeli bir şekilde artırmak amacıyla, diğer ülke ve ülke gruplarıyla çok taraflı ve ikili ekonomik ilişkilerini güçlendirmeye önem verecektir.

IV. ULUSLARARASI TEKNİK İŞBİRLİĞİ

a) Mevcut Durum
444. 1996-1998 döneminde OECD/DAC Komitesi üyesi ülkelerin yapmış olduğu kalkınma yardımları 1992’de başlayan azalma eğilimini sürdürmüştür.
445. Başta Türk Cumhuriyetleri, bölge ülkeleri ve İslam Konferansı Teşkilatı üyesi ülkeler olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin kalkınma çabalarına yardımcı olmak amacıyla olanaklar ölçüsünde teknik yardım yapılmaktadır. Bu alanda etkin bir eşgüdüm ihtiyacı devam etmektedir.
446. Türkiye’nin yapmış olduğu teknik yardımların GSMH’ya oranı yüzde 0,06 olarak gerçekleşmiştir. Bu konuda OECD/DAC ortalaması 1998’de yüzde 0,39 olup, Birleşmiş Milletlerin 2000 yılı için koyduğu hedef ise yüzde 0,7’dir.
447. Ülkemiz, aldığı teknik yardımları yeni ve öncelikli ihtiyaçları için değerlendirerek ileri teknoloji içeren projelere yönlendirmiştir.
b) Amaçlar, İlkeler ve Politikalar
448. Çok taraflı ve ikili teknik işbirliği faaliyetlerinin yürütülmesinde Devlet Planlama Teşkilatı tarafından eşgüdüm sağlanacak ve projeler ülke öncelikleri dikkate alınarak yönlendirilecektir.
449. Türkiye, artan ekonomik ve teknik yardım potansiyelini etkin bir eşgüdüm içinde, başta Türk Cumhuriyetleri olmak üzere, dünyada ve bölgesindeki gelişmekte olan ülkelerin kalkınma çabalarına yardımcı olmak ve bu ülkelerle ilişkilerini artırmak amacıyla kullanacaktır.
450. Uluslararası teknik işbirliği faaliyetlerine gönüllü kuruluşların ve özel teşebbüsün katılımı teşvik edilecektir.
451. Bilgi ve becerilerinden yararlanılmak üzere, Türk uzmanların uluslararası kuruluşlarda ve projelerde belirli sürelerle istihdam edilmesi için imkanlar araştırılacaktır.
452. OECD/DAC üyeliği için, bugünkü yardım miktarını artırmak ve düzenli şekilde belli seviyelerde tutmak için gerekli çalışmalar yapılacaktır.
c) Hukuki ve Kurumsal Düzenlemeler
453. Gelişmekte olan ülkelere kamu kurum ve kuruluşları tarafından sağlanan başta teknik yardımlar olmak üzere, ayni ve nakdi yardımların belirlenen strateji ve hedefler doğrultusunda yürütülebilmelerini temin edecek yasal düzenlemeler yapılacaktır.
454. Uluslararası teknik işbirliği uygulamalarının çerçevesini oluşturmak üzere gerekli düzenlemeler yapılacaktır.
455. Kamu ve özel kesimde çalışan personelin, teknik işbirliği kapsamında yurt dışında geçici olarak görevlendirilmesine ilişkin gerekli mevzuat düzenlemesi yapılacaktır.