KirkçEŞme tesisleri

Lâ'lî Hacı Mustafa Efendi Çeşmesi

Arzu lyianlar

di satırlık üçüncü kitabe, kemer içinde ise çok silik bir halde günümüze ulaşabilmiş dördüncü kitabe yer almaktadır. Lâ'lî Mes-cidi'ne bakan cephesindeki kitabe, çeşmenin beşinci ve son kitabesidir.

Bibi. Tanışık, istanbul Çeşmeleri, 148-149; A. Egemen, İstanbul'un Çeşme ve Sebilleri, İst., 1993, s. 637-639; Haskan, Eyüp Tarihi, II, 121-123.

ARZU İYlANLAR

LA'IÎZADE ABDÜLBÂKİ

bak. ABDÜLBÂKİ (La'lîzade)

LA'LÎZADE ABDÜLBÂKİ EFENDİ TEKKESİ

bak. KALENDERHANE TEKKESİ

LAMARTINE, ALPHONSE DE

(21 Ekim 1790, Mâcon - 28 Şubat 1869, Paris) Fransız yazar ve devlet adamı.

Edebiyatta romantiklerin pirlerinden ve politikada liberallerin öncülerinden olan Lamartine, politik hayatındaki başarısızlıklarının tesellisini Doğu'da arayacaktır. 1820'de yayımladığı Meditations (Tefekkürler) adlı yapıtı ile meşhur olan Lamartine, 1831 milletvekili seçimlerinde yenilince, ailece ve büyük bir tantana ile Doğu yolculuğuna çıkar. Marsilya'da l Temmuz 1832'de gemiye biner ve Malta'ya uğradıktan sonra, o dönemde yeni kurulmuş olan Yunanistan devletinin basketi olan Naup-lion'a ve hâlâ Osmanlı yönetiminde bulunan Atina'ya gelir. Ancak, asıl amacı Ce-bel-i Lübnan ve kutsal yerlerdir. Beyrut'ta karaya çıktıktan sonra Suriye, Lübnan ve Filistin'i gezer. Oralarda iken 1833 ara seçimlerinde milletvekili seçildiğini öğrenir ve 23 Aralık'ta açılacak olan mecliste hazır bulunmak üzere istanbul üzerinden Fransa'ya dönmeye karar verir. 20 Nisan 1833' te Beyrut'tan denizyolu ile yola çıkarak, izmir ve Midilli'ye uğradıktan sonra 20 Mayıs'ta İstanbul'a varır.

Lamartine'in İstanbul anlatımı, edebi, ancak bugünkü okuyucuya epey abartılı ve hattâ sığ gelebilecek bir üslubun dışında pek fazla bir özellik taşımaz. Başta, dönemin hemen hemen tüm gezginlerinin birkaç sayfa ayırdıkları, kentin denizden görüntüsünün haşmeti ile sokaklarındaki pislik ve tıkanıklığı arasındaki çelişki anlatılır. Karaya, rıhtımında topların sıralandığı, yeni Tophane Kışlası'nın yanından çıkılır. I. Mahmut Çeşmesi "hint pagodu(!) biçiminde yapılmış çok güzel bir mağrip çeşmesi" olarak tanımlanır, çevresindeki görüntünün anlatımı ise gözlemden çok Mel-ling'in aynı konulu gravürüne dayandığı izlenimini verir.

Beyoğlu'ndaki Fransız Elçiliği 1831 yangınında yanmış olduğundan, Lamartine, Sardunya Elçiliği'nde kalır ve sık sık binanın çatısındaki terasa çıkarak kenti oradan seyrederek anlatır. Fransız Elçisi Roussin' le birlikte Ayasofya'ya giden yazar, Boğaziçi gezisine de çıkar, Beylerbeyi ve Beşiktaş saraylarından. Tarabya ve Büyükdere' den söz eder. 29 Mayıs'ta oryantalist edebiyatın önemli ilham kaynaklarından biri olan esir pazarını, 21 Haziran'da da Top-

kapı Sarayfnı gezer. Genellikle, padişahın Beşiktaş Sarayı'nda yaşadığı o dönemde, birinci ve ikinci avlular yabancılara gezdiriliyordu. Lamartine üçüncü avluyu ve köşkleri ziyaret eden ilk Avrupalı olduğunu yazar, ancak anlatımından buralarını gerçekten gezip gezmediğini anlamak güçtür. Saraydan Gülhane Bahçesi'ne inerken, harap bir durumda olan Çinili Köşk'ü görür.