KirkçEŞme tesisleri

Mesud Cemil

TE7TV Arşivi

bilgisi, yorum gücü ve geniş birikimiyle İstanbul kültürünün, yaşadığı döneme damgasını vurmuş özgün kişiliklerinden biriydi. Musiki konularındaki değerli ma-kaleleriyle de basın dünyasının, bir sanat ve kültür adamı olarak vazgeçilmez yazar-larındandı. Nazım Hikmet(->), Âbidin Di-no(-t), Necip Fazıl Kısakürek, Mustafa Sekip Tunç, Peyami Safa(->), Fikret Âdil(-0 ve Burhan Toprak gibi sanatçı ve yazarların oluşturduğu aydın çevresinin ve "Esâ-fil-i Şark"ın(-0 belirlediği bir kültürün temsilcilerindendi.

Mesud Cemil Türk musikisinde beste-kâıiıkla fazla uğraşmadı; çok az sayıda eser bıraktı. Koro yöneticiliği ve icracılığı, bestekârlığından daha önde gelse de, yalnızca "nihavent saz semaisi" ile bile önemli bir bestekârdır. Nazım Hikmet'in şiirinden bestelediği ve şairinin adı gerekçe gösterilerek sonradan TRT repertuvarın-dan çıkarılan nihavent "Kanatlan gümüş bir yavru kuş", hicaz "Martılar âh eder çırparlar kanat" fantezileri; sultaniyegâh "Bir gören yok bilmiyorlar nedendir" şarkısı ile "İzmir'in yollarında" adlı marşı dışında "şehnaz sirto", "nihavent saz semaisi" ve "çargâh Türk raksı" adlı üç saz eseri vardır. Birçok plağa taksimler ile Tanburi Cemil Bey'in eserlerini çalmış, Mihracenin Gözdesi ve Hind Mezarı, Gülnaz Sultan gibi bazı Doğu konulu Avrupa filmleri için klasik Türk musikisi eserlerinden düzenlemelerle musiki parçalan hazırlamıştır. Tanburi Cemil'in Hayatı adlı kitabı Cemil Bey'in hayatı ve sanatı konusunda birinci elden belge ve gözlemlere dayanan temel bir kaynak olma özelliği dışında, edebi yönüyle de beğenilmiş, değerli bir biyografi çalışmasıdır. Musiki konusunda yazdığı makaleler 200 civarındadır. Öğrencileri arasında Ercümend Batanay, Alâ-addin Yavaşça, Necdet Yaşar, Mefharet Yıldırım, Muhiddin Erev gibi çok sayıda musikici vardır. Mesud Cemil tanbur ile vi-

yolonselden başka yaylı tanbur, lavta, kemence, keman, ud, viyola ve bağlama ailesinden halk musikisi çalgılarını da büyük ustalıkla çalardı. Sanat hayatının önceki yıllarında üzerinde çalıştığı halk musikisi konusunda, İstanbul ve Ankara radyolarında görevli olduğu yıllarda önemli uygulamalara girişti. "Yurttan Sesler" programının oıtaya çıkmasında ve halk musikisinin radyolardan topluma yayılmasında Mesud Cemil'in payı büyüktür. İcracı, yönetici, hoca ve başspiker olarak Türk radyoculuğuna büyük hizmetlerde bulunduktan sonra, İstanbul Radyosu'ndaki büyük stüdyo ile, Kuştepe semtindeki bir sokağa, Mesud Cemil adı verilmiştir. Bibi. M. Cemil, Tanburi Cemil'in Hayatı, Ankara, 1947; Mes'ud Cemil, (40. sanat yılı için basılmış broşür), İst., 1952; S. Aksüt, 500 Yıllık Türk Musikisi Antolojisi, İst., 1967; M. Ro-na, Yirminci Yüzyıl Türk Musikisi, İst., 1970; M. N. Özalp, Türk Musikisi Tarihi, II, Ankara, 1989; N. F. Kısakürek, Babıâli, ist., 1990; Öztuna, BTMA, I.

MEHMET GÜNTEKİN