KirkçEŞme tesisleri

MOKİOS SARNICI

Fatih İlçesi'nde Altımermer'de bulunan Bizans döneminde yapılmış açık su haznesi. Şehrin içindeki büyük su hazneleri veya havuzlarının üçüncüsü olan Mokios Sarnıcı, adını, komşusu Ayios Mokios kiliselerinden almıştı. Türk döneminde Çu-kurbpstan olarak adlandırılan bu sarnıcın imparator I. Anastasios (hd 491-518) tarafından yaptırıldığı bilinir. Sarnıcın yerinin Altımermer semtinde Hekimoğlu Ali Paşa Külliyesi(->) yakınında olduğuna şüphe edilmez. Mokios Sarnıcı bu tür su tesislerinin en büyüğüdür. Uzunluğu 170 m, genişliği ise 147 m olarak hesaplanmıştır. Gerçek derinliği, tabanı toprak dolarak yükseldiğinden tam olarak bilinmez, ama 15 m kadar olduğu sanılır. Duvarlarının kalınlığı en üstte 6 m kadardır. Bunların beş sıra tuğladan oluşan hatılları vardır. İçleri moloz taş dolgudur 19. yy'm sonlarında, içinde oldukça derin iki kuyunun varlığı da tespit edilmiştir. Daha Bizans döneminde bu büyük su havuzları esas görevlerini yapamaz duruma gelmişti. Bu sarnıçların, surlar önündeki hendeklere su sağlamak düşüncesiyle yapıldıkları yolundaki J. B. Papadopulos tarafından ortaya atılan hipotez inandırıcı görülmemiştir. Bizans döneminde içi bostana dönüşmüş olan Mokios Sarnıcı'nın, Türk döneminde de bostan olarak kullanımı sürmüştür. Bir duvarı şiddetli bir depremde '(belki 1509'daki) yıkıldığından içine rampa halinde toprak kaymıştır. Osmanlı döneminde bu sarnıcın kenarında ahşap kahve-

Mokios Sarnıcı

Cengiz Kahraman, 1994

hanelerin sıralandığı söylenir. Burada toprak içinde çok sayıda çubuk lülesinin bulunması bu söylentiyi desteklemektedir.

Son yıllarda Mokios Sarnıcı'nın içinde bazı spor tesisleri yapılması düşünülmüş, hattâ proje de hazırlanmıştı.

Bibi. Strzygowski-Forchheimer, Byzantinischen Wasserbehâlter, 44-45, 159; J. B. Papadopulos, Leş citernes â del ouvert et lesfosses deş murailles de Byzance, İst., 1919; Janin, Constantinople byzantine, (1. bas.), 198.

SEMAVİ EYİCE