KirkçEŞme tesisleri

MAÇKA PALAS

Şişli İlçesi Harbiye Mahallesi'nde, Maçka Caddesi ile Bronz Sokağı'nın kesiştiği yerde, no. 35-41'de bulunan apartman.

Teşvikiye'den Maçka'ya doğru inerken sağ kolda bulunan yapının yerinde geçen yüzyılda, Abdülmecid'in (hd 1839-1861) torunu Münire Sultan'ın sarayı bulunmak-

Maçka Palas

Nurdan Sözgert/ TETTV Arşivi, 1994

taydı. Maçka Palas 1922'de Türkiye'ye demiryolu müteahhitliği yapmak üzere gelen Vincenzo Caivano tarafından, İtalyan asıllı mimar Guilio Mongeri'ye yaptırılmıştır. 1849'da İstanbul'a göçen İtalyan Levanten bir ailenin torunu olarak bu kentte doğan Mongeri, I. Ulusal Mimarlık Dönemi o-larak tanımlanan mimarinin öncü mimar-larındandır. Milano Brera Akademisi'nde öğrenim gören Mongeri, Maçka Palas'ı Milano palazzolarını andıran bir mimari anlayışın etkisinde inşa etmiştir. Bu yapıda, bütün dekoratif elemanları ön cephede toplamıştır. Kuzey cephesi, 1993'te Türkiye İş Bankası Milli Reasürans TAŞ Genel Müdürlüğü binasının inşa edilmesiyle artık görülememektedir.

50 m'ye varan anıtsal ve simetrik cadde cephesi, yapıldığı dönemde teras olarak kullanılan bölüm ile birlikte yedi katlıdır. Birinci bodrum katı ve zemin kat iri kesme taş kaplama kullanılarak belirtilmiştir. Yapıya, bu iki kat uzunluğunca açılmış olan yuvarlak kemerli dört kapı ile girilmektedir. Bu dört giriş dışında Bronz Sokağı'n-dan geçilen bir yan kapı daha mevcuttur ve buradan ikinci bodrum katının bahçe kapılarına ulaşılmaktadır. Sıvalı olan diğer kat cephelerinde çeşitli dekoratif bezemeler kullanılmıştır.

Volta döşemeli kagir sistemde inşa e-dilen yapının cadde cephesi, pencere ve balkon düzenlemeleri ile kabara ve çiçek salkımlarından oluşan bitkisel bezemelerle belirginleşen, dört modüle ayrılmıştır. Bronz Sokağı'na doğru arazinin eğimli olması nedeniyle, giriş kapılarından farklı sayılardaki mermer basamaklarla karo mozaik döşeli küçük antrelere, buradan yine farklı sayılardaki basamaklarla sağdaki camlı küçük resepsiyon mekânlarına ulaşılır. Maçka Palas'a gelen ziyaretçilerin karşılandığı ve sürekli bir görevlinin bulunduğu bu mekânlardan dördüncü blokta, dairelerinde telefonu olmayan kiracıların kullanımına ait bir de telefon bulunmaktaydı. Günümüzde bu mekânlar çöp odaları olarak kullanılmaktadır. Resepsiyonların karşısındaki kapılardan, dar merdivenlerle inilen kapıcı dairelerine ulaşılmaktadır. Bu küçük antrelerden mermer basamaklarla merdiven holüne geçilir. Bura-

sı, soldaki merdivenlerle üst katlara, sağ-dakilerle alt katlara açılmaktadır .Döne-meçli merdivenlerin ortasına yerleştirilmiş olan asansör kabini çift kapılıdır. Apartmanın yapıldığı dönemde, içinde koltuğu bulunan pirinç korkuluklu asansör, şık bir bölüm oluşturmaktaydı.

Blokların her katında ikişer daire vardır. 64 geniş dairede salonlar cadde cephe-sine,uzun bir koridora açılan çeşidi büyüklükteki dört oda aydınlıklara, iki yatak odası ise arkaya bakmaktadır. Bodrum katlarındaki daireler daha farklı planlanmış o-lup birkaçı günümüzde işyeri olarak düzenlenmiştir. Bronz Sokağı'na cephesi o-lan dördüncü bloktaki üst iki katın daireleri ise diğerlerinden daha büyüktür. Apartmanın antreleri ve daire tavanları orijinal kartonpiyer dekorasyonludur. Kiracılar tarafından genelde yenilenmiş olan mutfak ve banyo bölümleri, bazı dairelerde halen mevcut mutfak davlumbaz ve kuzineleri ile banyo küvetleri gibi detaylarla yapıldığı dönemi yapsıtmaktadır. Oldukça gelişmiş bir teknoloji kullanılarak inşa edilmiş olan yapının, radyatörleri, havagazı ile çalışan bakır şofbenleri, su tesisatında kullanılan armatürleri, kapı ve pencere ispanyoletleri gibi birçok malzemesi İtalya'dan getirtilmiştir.

Maçka Palas'ın arka bahçesi, çocukların kapıcılar nezaretinde günün belli saatlerinde oyun oynadıkları bir alandı. Meyve ağaçları, çiçek tarhları, tenis kortu ve bir serası bulunan bu bahçede ayrıca apartmanın her ihtiyacını karşılayan görevlilerin yaşadığı müştemilat binaları da bulunmaktaydı. 1972'de İbrahim Polat tarafından satın alınan bahçede Polat Palas, tenis kortunun bulunduğu yerde ise bir otopark yapılmıştır.

Yapı cadde cephesinde üç bölüm olarak düzenlenmiştir. Taş kaplama ilk iki kat, ikinci bölümden kabartmalarla bezenmiş ince bir bordürle ayrılmıştır. Birinci bodrum katlarının dikdörtgen söveli pencereleri oldukça sadedir. İşyerine dönüştürülen bazı dairelerde bu pencereler kapı açıklıkları olarak düzenlenmiştir. Giriş katlarının yuvarlak kemerli pencereleri ise küçük kabartmalarla bezeli profilli sövelerle üç bölüme ayrılmıştır. Kapıların yuvarlak kemer-