KirkçEŞme tesisleri

MAÇKA PARKI

Beyoğlu ilçesi Harbiye Mahallesi sınırları içindedir.

Maçka, Dolmabahçe sırtları, Teşvikiye ve Beşiktaş arasındaki alam kaplar. Bugün çevresindeAçıkhavaTiyatrosu, Askeri Mü-

ze, istanbul Teknik Üniversitesi'nin gösterişli taş binası (Maçka Silahhanesi), Cemal ReşitReyKonser Salonu, Hilton, Maçka ve Swiss otelleri, İnönü Stadyumu gibi tesisler yer almaktadır.

1940'lara kadar bir bölümü bostan, Dolmabahçe yakınında ise gazhanenin havagazı deposu ile yanında Küçük Çiftlik Gazinosu'nun yer aldığı bir arazi görünümündeki alan H. Prost'un hazırladığı planda "2 No'luPark"olarakyeralmıştı. Ancak parkın düzenlenmesi uzun yıllar gerçekleştirilemedi. 1966'da Belediye Başkam Haşim Işcan(->) parkın ilk çekirdeğini oluşturmaküzere Park ve Bahçeler Mü-dürlüğü'nde görevli, park ve bahçe tanziminde uzmanlaşmış, orman yüksek mühendisi ve peyzaj mimarı Doğan Bayrak-tar'ı görevlendirdi. Park, Dolmabahçe'den Harbiye'ye doğru yükselen Kadırgalar Va-disi'nin yukarı kısmında, kısmen ağaçlık olan bir yerde kurulmuştu. Çevresi üç taraftan, Kadırgalar Caddesi, Küçükçiftlik Park YoluveOperatörM.Kemal Öke Caddesi ile çevriliydi; yaklaşık 4-5 hektar yü-zölçümünde bir alana sahipti. Çok kısa bir sürede bitirilen parkta kademeli oturma mekânları, gezi yollan, çocuk bahçeleri, bisiklet parkuru, taşlarla örülmüş kademeli havuzlar vardı. Ayrıca çocuklar için bir tren rayı döşetildi, lokomotifi getirileme-diği için çalıştırılamadı.

Park çok güzel düzenlenmişti ve önceleri çok bakımlıydı ve çevrenin rekreas-yonel gereksinimini büyük ölçüde karşılamıştı. 1970-1971'de İstanbul Hayvanat Bahçesi'ni planlamak üzere Bonn Üniversi-tesi'nden davetedilenProf. Dr. Gustav Allin-ger, incelemeleri sırasında Maçka Parkı'nı da görmüş ve son derecede beğenmişti. Ancak park zamanla kendi haline terk edilmiş, bakımsız kalmış, halkın içinde dolaşmaya korktuğu bir yer haline gelmişti.

1985'te Büyükşehir Belediyesi Başkanı Bedrettin Dalan'ın girişimi ile Maçka Parkı, İngiliz peyzaj mimarı Mr. R. Sturdy ve ekibi tarafından, Kadırgalar Vadisi'nin iki yamacına yayılacak genişlikte yeniden planlanmış; ancak uygulanması mümkün olamamıştır. Daha sonra, İstanbul Teknik Ü-niversitesi Mimarlık Fakültesi'nden Prof. Dr. Hande Suher'in başkanlığında oluştu-

Maçka Demokrasi Parkı'ndan bir görünüm. Hazım Okurer, 1994

rulan bir ekibin hazırladığı park alanı, Büyükşehir Belediyesi Başkanı Nurettin Sözen döneminde(1989-1994)uygulanmaya konmuş ve 1993'te "Maçka Demokrasi Parkı" a-dı ile halka açılmıştır. Parkın kuzey, güney, doğu ve batı olmak üzere dört giriş kapısı vardır. Parkın genel yüzölçümü yaklaşık 18-20 hektar kadardır; iyi işlenmiş taş duvar ve demir parmaklıklarla çevrelenerek emniyet altına alınmıştır. Çevre duvarlarının uzunluğu yaklaşık 2,3 km kadardır. Parkın ortasından Kadırgalar Caddesi geçmektedir; parkın iki yakası Kadırgalar yaya köprüsü ile birbirine bağlanmaktadır.

Parkın güneyi, İnönü Stadyumu'ndan kıvrılarak Maçka'ya çıkan Bayıldım Cadde-si'ne kadar uzanır; doğu sınırı ise Maçka Caddesi ve Operatör M. Kemal Öke Cad-desi'ne dayanmıştır; kuzey kapısı ise Kadırgalar Caddesi ile Operatör M. Kemal Öke Caddesi'nin birleştiği yerdedir. Parkın batı sınırı da Açıkhava Tiyatrosu, Hilton Oteli ile İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi binasının (Taşkışla) eteklerine kadar dayanır. Parkın güney kenarında boş havagazı deposu ile Küçük Çiftlik Gazinosu'nun yerine kurulmuş lunapark bulunmaktadır.

Park içerisinde kapalı kahveler (Boğaziçi Kahvesi, Dolmabahçe Kahvesi, Sera Kahvesi ve Çam Kahvesi), sporve çocuk o-yun alanları; gösteri havuzları, koşu parkurları, ilkyardım ve spor kulübü, sanatçılar avlusu (sanat galerisi, sanat işlikleri, açık sergiler) bulunmaktadır. Parkın doğu ve batı yamaçları üzerinde tesis edilen teleferik hattıyla Kadırgalar Vadisi üzerinden geçilerek, park havadan da izlenebilmektedir. Park, ağaç ve çalı türleri açısından oldukça zengindir: Oldukça büyük boy ve çaplara ulaşmış ağaçlar, örneğin gladiçya, gümüşi ıhlamur, atkestanesi, çınar, dişbudak ve sofora, erguvan, gülibrişim ve yalancı akasya, karakavak ve akkavak, sakızağacı, Japon kurtbağrı, çitlembik, kızılcam, fıstıkçamı,ehramiservi,maviservi, To-ros sediri, Himalaya sediri, kokar-ağaç, dağ akçaağacı 1966'da tesis edilen Maçka Parkı'ndan kalan ağaçlardır.

Bunlardan başka, sonyıllardageniş alanlar üzerinde büyük gruplar halinde çok pahalı, kıymetli ve nadide ağaç ve çalı türleri, bodur ardıçlar, porsuklar, maviladinler, •mavi sedirler, orman gülleri (Rhododend-rora'lar), Amerikan sığla ağaçlan, konik ladinler, zakkumlar, bodur pittosporumlar, kartopunun değişik türleri, yalancı servilerin kültivarları, kırmızı yapraklı süs erikleri, ateş dikenleri, dağ muşmulaları (Co-toncaster'ler), huşlar, ılgınlar, Avrupa fidanlıklarından getirilerek dikilmiştir.

Ancak bunların büyük çoğunluğu sulanmadığı, gerekli şekilde bakılmadığı için kurumuştur; kurumaya terk edilmiştir. Birçokları otlar arasında kaybolmuştur. Parkta piknik yapanların, genç fidanların dikildiği alanlarda top koşturanların sayısı fazladır. Bir an önce parkın denetim altına alınması, dikilen genç fidanların her türlü bakımı ve korunması için çaba gösterilmesi gerekmektedir.

FAiK YALTIRIK