KiTÂBU't-tevhîD

Açıklamalar

Müellifin bu satırları dile getirmesindeki hikmet açıktır. Çünkü rab ve ilahlık vasfına sahip olan hem kaderi, hem şer'î hem de cezaî hükümlerin sahibidir. Eş ve ortaksız olarak ilahlığı kabul edilip, ibadet edilen, İsyana yer vermeden mutlak iraat edilendir. Bütün diğer itaatlar O'na itaat etmenin ardın­dan gelir ve ona tabidir, insan İlim ve yetki sahibi kimseleri O'nun konuma yerleştirir de onlara itaati asıl olarak görürse ve Allah ile Rasûlü'ne itaati bu itaate tabi kılarsa, tam anlamıyla küfre girmiş olur. Hüküm ve otorite yetkisi de —tıpkı ibadet gibi- tamamen Allah'a aittir.

Her bir kul üzerine vacip olan şey Allah'tan başka hakim tanımaması, insanlar arasında meydana gelen anlaşmazlıkları Allah ve Rasûlü'nün hükmüne göre çözüm lenmesidir. Kul, sırf rabbinin rızasını kazanmaya yönelik olarak dinini ve tevhidini ancak bu yolla kemale erdirebİlir.

Allah ve Rasûlü'nden başka kimselerin hükmüne baş­vuranlar tağutun hükmüne müracaat etmiş olurlar. Böylesi mümin olduğunu iddia etse bile yalan söylemiş olur.

Dinin temel esaslarında olsun furûâtında olsun ve müel­lifin son babda zikrettiği gibi bütün haklar konusunda olsun Allah ve Rasûlü'nün hükmü kabul edilmeksizin iman sahih de olmaz, tamam da.

Allah ve Rasûlü dışında birilerinin hükmüne müracaat eden kendisine bir başkasını rab edinmiş, tağutun hükmüne yönelmiş olur.

Kırkıncı Bab

İsim Ve Sıfatlardan Birini İnkar Eden Hakkında Bâb

«Onlar Rahmân'a küfrediyorlar. De ki: O benim rabbimdir. O'ndan başka ilah yoktur. Ben ona tevekkül ettim ve tevbem O'nadtr.» (Ra'd, 30)

Sahîb-i BuhârTde yer aldığına göre Ali radıyallâhu anh "insanlara anlayabildikleri şeyleri anlatın! Allah ve Rasûlü'nün yalanlanmasını ister misiniz?" ¹²⁶ demݧtir.

Abdurrezzâk, Ma'mer ~* Ibn Tâvûs --* babası yoluyla Ibn Abbâs radıyallâhu anhumâ hakkında şöyle rivayet eder: "Ibn Abbas radıyaJlâhu anhumâ, Sıfatlar konusunda Peygamber sallaliâhu aleyhi ve sellem'in bir hadisini duyunca reddedercesine hareket yapan bir adam gördü ve 'Bunları ayıran nedir? Muhkemi İle karşılaşınca yumuşaklık görüyorlar; müteşabihi ile karşılaşınca da helak oluyorlar.' dedi."¹²⁷

Kureyş kabilesi, Rasûlullah'ın Rahman lafzını söylediğini duyduklarında reddettiler. Bunun üzerinde haklarında Allah: «Onlar Rahmân'a küfr ediyorlar.» âyetini İnzal buyurdu.¹²⁸

İlgili Mes'eleler

1. İsim ve sıfatlardan birini inkar edenin imanın bulun­madığı.

2. Ra'd Sûresi'nde bulunan âyetin tefsiri.

3. Dinleyenin anlayamacağı konulardan bahsedilmemesi.

4. Direkt olarak bir münker kastedilmiş olmasa da bunun gerekçesinin Allah'ı ve Rasûlü'nü yalanlamaya sebep vermesi.

5. Ibn Abbas radıyallâhu anh'ın bu hususlardan herhangi birinin reddedilmesinin kişinin helakine neden olacağını bil­dirmesi.

Açıklamalar

İmanın aslı ve üzerine yapılandırıldığı temel, Allah'a, İsimlerine ve sıfatlarına İmandır.

Kulun bu konudaki ilim ve imanı kuvvetlendikçe, Allah'a ibadetini devam ettirdikçe tevhidi de güçlenir. Allah'ın kemal sıfatlarına sahip olmakta tek, azamet, celal ve cemal sıfatların­da hiçbir dengi bulunmayacak şekilde e§sîz olduğu bilindiği taktirde gerçek manadaki tek ilah olduğu da böylelikle anlaşıl­mış olur. Diğer varlıkların Hanlıkların asılsız ve batıl olduğu da böylece ortaya çıkar. Allah celle celâluhû'nun isim ve sıfatların­dan herhangi birini inkar eden tevhidi bozan ve tevhide aykırı düşen bir şey ortaya atmış demektir. Böyle bir tutum küfrün şubelerinden sayılır.

Kırkbirinci Bab

«Onlar Allah'ın nimetini bilirler (itiraf ederler). Sonra da onu İnkar ederler. Onların çoğu kafirdir.» (Nahl, 83)

Âyeti Hakkinda Bâb

Mana olarak Mücahid şöyle der: "Bu âyette İfade edilen, birinin 'Bana ne ki! Bunu ben atalarımdan miras olarak aldım.' Şeklindeki sözüdür.

Avn b. Abdillah: 'Falanca olmasaydı, böyle olmayacaktı.' derlerdi, der."

Ibn Kuteybe de "Bunlar bizim ilahlarımızın şefaati saye­sindedir, derlerdi" demektedir.

1- Abbâs içerisinde kudsî hadis olarak: «Kullarımdan 1 bana inanır ve inkar eder olarak sabahladı» -Önceki sayfa-bu hadis geçmişti- ifadelerinin yer aldığı Zeyd b. Halid hadisinin ardından §öyle demiştir: "Kitab ve sünnette bununla İlgili hususlar çoktur. Allah kendi nimetlerini başkalarına nis­pet edip şirk koşanları kınamaktadır.

Seleften bazısı "Bunlar, 'Rüzgar güzel ve hoştur', 'Kaptan beceriklidir' gibi sözlere benzer. Dillerde buna benzer sözlerin dolaştığına sıklıkla rastlanır.

İlgili Mes'eleler

1. Nimetin tanınması ve İnkar edilmesinin tefsiri.

2. Bunların konuşmalarda insanlar tarafından sıklıkla kullanılmaları.

3. Bu tür sözlerin nimetin İnakrı olarak isimlendirilmesi.

4. İki zıddın bir kalpte bir arada bulunması.

Açıklamalar

«Onlar Allah'ın nimetini bilirler (itiraf ederler). Sonra da onu inkar ederler. Onların çoğu kafirdir.» (Nahl, 83)

Daha önce de ifade edildiği üzere kullara düşen nimetlerin hem sözle, hem de gönülden kabul yoluyla Allah'a nispet edil­mesidir. Tevhid bu yolla kemale erer. Yüce Allah'ın nimetlerini hem kalbi, hem de dili İle inkar eden kafirdir ve din namına hiçbirşeyi kalmamıştır.

Nimetlerin tümünün Yüce Allah'tan geldiğini kalben ikrar edip de -çoğu kimsenin yaptığı gibi- dili ile bazen Allah'a, bazen kendine, bazen çaba ve gayretlerine nispet etmek tevbe-yi gerektiren bir tutumdur. Nimetlerin ancak ve ancak sahibi­ne nispet edilmesi gerekir. Bu konuda insan kendisini ve dilini alıştırmalı, mücadele etmelidir. İmanın kemale ermesinin bir şartı da söz ve kalbî itiraf olarak nimetlerin Allah'a izafesidir.

îmanın başı sayılan şükrün üç rüknü bulunmaktadır:

a) Hem kendisine, hem de diğer yaratıklara verilen nimet­lerin Allah celle celâluhû'dan geldiğini kalben itiraf etmek,

b) Bu nimetlerin Allah celle celâluhû'tan olduğunu lisanen ifade edip, Allah celle celâluhû'yu övgüde bulunmak,

c) Nimeti verene itaat ve ibadet görevini eda ederken bu nimetlerin yardımından da istifade etmek. Allah en iyi bilen­dir.