Metropolia 1. najstarsza stolica Frygii, leżąca w północnej części kraju. 2. miasto w Lidii, między Smymą i Efezem. 3. miasto w Tesalii
w pobliżu rzeki Penejos, między Gomfoj i Far-salos. 4. warowne miasto Akamanii, nie opodal wschodniego wybrzeża Zatoki Ambrakijskiej.
metrum łac. (gr. metron) 1. jednostka rytmiczna w metryce iloczasowej składająca się z elementów długich i krótkich i zawierająca zwykle od 5 do 8 jednostek czasowych, zwanych morami (zob.). Zasadnicze metra używane w metryce greckiej i łacińskiej są następujące: m. daktyliczne L.^"~iL^i^i, m. jambicz-ne o_^^., m. trocheiczne —^->J-v, m. ana-pestyczne \-1 ^ ^-\~' '-' -^-, chorijamb J-^i^-il., jonik a minor e ^-'•^-il.L, joniko maiore -'--L^^i kretyk (inaczej peon) -l ^, bakchej ^ _ L, dochmius ^ -'- — ^ L, hypodochmius —^iL^-i. M. może zawierać dwie stopy, np. m. jambicz-ne zawiera dwie stopy jambiczne (^ -'-). Metrami podzielnymi na stopy są oprócz m. jam-bicznego również m. daktyliczne, trocheiczne i anapestyczne. Pozostałe metra są niepodzielne. W heksametrze daktylicznym i pentametrze stopa liczy się jako m., dlatego heksametr (-^-\—' '^'-^-'^ '^'-L'^ ^ _'"*\"' —^ ^J- ^) zawiera tylko sześć stóp daktylicznych, a pentametr (-'-^^-'-'-'^^-11 | -i^/^-'-^'"'—) dwie trypodie katalektyczne, czyli w sumie pięć stóp. Analogicznie do tych nazw używa się czasem nazwy „tetrametr" zamiast „dymetr" na oznaczenie wiersza składającego się z czterech stóp daktylicznych ( L^-i ^_^^-i^^i^i_^i^>). 2. to samo co wiersz, miara wierszowa, np. m. Anacreonteum wiersz anakreontejski. Metryka (od gr. metrikt techne, dosł. sztuka mierzenia) zasady tworzenia wierszy zwłaszcza w poezji antycznej, greckiej i łacińskiej. Termin m. pokrywa się więc z terminem wersyfikacja (łac. yersificatio), używanym raczej w odniesieniu do poezji nowożytnej. Terminy te oznaczają również naukę o rodzajach budowy wierszy oraz o sposobie komponowania z nich większych całości rytmicznych, np. strof. Zasady tworzenia wierszy i rozwój form metrycznych w greckiej i łacińskiej poezji antycznej przedstawiają się następująco:
l. m. grecka jest m. iloczasową (kwanty ta-tywną), podstawą rytmu w antycznej poezji greckiej jest uregulowane następstwo zgłosek o różnym iloczasie. Wiersz grecki zawiera zwykle elementy długie (oznaczane w schematach: (—), krótkie (\-1) i obojętne (o), tj. takie, które mogą być wypełnione zarówno zgłoską krótką, jak i długą. W obrębie wiersza przeważnie można wyróżnić mniejsze jednostki rytmiczne, zw.
MA1SON CARREE
2. MACHINY wojenne (rzymskie)
3. MALARSTWO RZYMSKIE, fragment fresku
4. MAREK AURELIUSZ
imuBpuoa 1121 •vzna3M 'c
nmop ispooi 'S013M Z
a30V3iaw i
axxx V3navi
TABLICA XXXVI
ia saivaAanw 'f
buim ]UJOłM.(» AumJ 'I>13MaiN '£
haxxx v3navi
TABLICA XXXVIII
l. MYKENY, złota maska
2. NEMEJSKI LEW
)8pUBS K)»{»IM 3HIN -f
nM3)^M BU33S *^U*j •I
^x vonavJ-
metrom
481
metrami (metrum), np. trymetr jambiczny. o_-^_| ^L^-iL l CT_^i«i zawiera trzy metra jambiczne: o_^_. Ostatni element wiersza jest zwykle obojętny. Element długi noże ulegać rozwiązaniu na dwa elementy krótkie, dwa zaś elementy krótkie mogą być ściągnięte w jeden element długi; np. zamiast jambu ^J- może wystąpić trybrach '^"^"~', zamiast daktyla —'-' spondcj ——. Język polski nie zna różnic w iloczasie zgłosek i ma akcent dynamiczny, a nie muzykalny, jaki mieli' starożytni Grecy. Z tego powodu nie możemy w pefau ani oddać, ani też odczuć wartości akustycznych greckiego wiersza. Przy czytaniu wierszy greckich dla uchwycenia w przybliżeniu ich rytmu wymawiamy z przyciskiem rytmicznym, czyli iktusem (łac. icfus) długie elementy każdego metrum. W schematach metrycznych iktus oznaczany bywa znakiem umieszczonym nad zgłoską. Elementy krótkie i obojętne wymawiamy słabiej. W wypadku rozwiązania elementu długiego na dwa elementy krótkie iktus otrzymuje pierwsza zgłoska krótka. Oczywiście, przy czytaniu wierszy greckich należy się starać o uwzględnienie w miarę możności również iloczasu zgłosek (zasady mierzenia iloczasu zob. prozodia). Podane wyżej zasady znakowania iktusu zastosowano w hasłach metrycznych Encyklopedii. Jest jednak rzeczą niepewną, czy antyczne wiersze greckie miały iktus. Wyraźnego świadectwa starożytnego o występowaniu iktusu nie mamy, wielu więc uczonych zaprzecza jego istnieniu. Zasadnicze metra m. greckiej — zob. metrum. Wierszami występującymi w najstarszych zabytkach poezji greckiej są heksametr daktyliczny i trymetr jambiczny. Wiersze te występowały najczęściej w użyciu stychicznym, tzn. ten sam wiersz był powtarzany bezpośrednio po sobie nieograniczoną ilość razy. W elegiach Kallinosa (około r. 670 p.n.e.) spotykamy po raz pierwszy dystych elegijny, będący połączeniem heksametru i pentametru daktylicznego. Różne odmiany dys-tychów z członów przede wszystkim daktylicz-nych, jambicznych i trocheicznych tworzy Ar-chiloch (około r. 650 p.n.e.). W lesbijskiej liryce monodycznej Safony i Alkajosa występują wiersze różniące się znacznie zasadami budowy od innych miar greckich (zob. eolskie wiersze chori-jambiczne, eolskie daktyle). Safona i Alkąjos używają tych wierszy zarówno stychicznie, jak i w dystychach albo też w trzy- lub w czterowier-szowych strofach (por. nicejska strofa, safickie
wiersze l). Ta sama strofa może powtarzać się w różnych utworach. U Anakreonta (druga poł. VI w. p.n.e.), wzorującego się zarówno na m. eolskiej, jak i na miarach Archilocha, na pierwszy plan wysuwają się joniki. Już od połowy VII w. p.n.e. na terenie Grecji właściwej rozwija się liryka chóralna. Strofy liryki chóralnej są od początku objętościowo znacznie większe niż strofy liryki monodycznej i wykazują duże zróżnicowanie rytmów. Utwory liryki chóralnej składają się albo z szeregu odpowiadających 'sobie budową strof, albo budowane są na zasadzie responsji (odpowiedniośd) triad. Triada składa się ze strofy, odpowiadającej jej budową antystrofy i inaczej już zbudowanej epody. Schemat triady czy pojedynczej strofy może być wielokrotnie powtórzony, ale tylko w obrębie tego samego utworu. Każdy nowy utwór liryki chóralnej przynosi nam w swych strofach nową kombinację wierszy i członów metrycznych. Charakterystyczną miarą dla liryki chóralnej są daktyloepitryty. Duża ilość ód Pindara zbudowana jest z miar eolskich; przeważają w nich glikoneje i zupełnie drobne człony chorijam-bieżne. Metryczne elementy liryki monodycznej i chóralnej, pomnożone o doryckie anapesty i niejasnego pochodzenia dochmie, zużytkowuje w swych partiach lirycznych dramat attycki (V - IV w. p.n.e.). W tragedii strofa może być powtórzona tylko raz, w postaci antystrofy. Każda następna para strof w obrębie tej samej pieśni ma już inną budowę. Epoda stoi najczęściej dopiero na końcu pieśni. W komedii i dramacie satyrowym strofa może się powtarzać więcej razy. Jako wiersz dialogu służy w dramacie trymetr jambiczny i o wiele rzadziej tetrametr trocheiczny katalektyczny. Pod koniec V w. p.n.e. strofika poezji greckiej zaczyna ulegać ograniczeniu na korzyść utworów i pieśni astroficznych, tj. o kompozycji ciągłej, bez podziału na-odpowiadające sobie budową strofy. Uwidacznia się to przede wszystkim w astroficznym ,,nowym dytyrambie" V i IV w. p.n.e. i w pozostających pod jego wpływem partiach lirycznych ostatnich tragedii Eurypidesa, a częściowo także Sofoklesa. Te astroficzne kompozycje, tworzone głównie dla towarzyszącej im muzyki i będące zwykle bogatą mieszaniną różnorodnych rytmów, często jednak dość ubogie treściowo, stanowią szczytowy, ale równocześnie końcowy punkt rozwoju m. greckiej. Epoka Kallimacha w okresie hellenistycznym (in w. p.n.e.) charakteryzuje się
31 — Mała encyklopedia kultury antyczne]
metrum
482
metrum
przede wszystkim stychicznym używaniem wierszy zaczerpniętych z poezji epok wcześniejszych, których budowę starają się poeci hellenistyczni jak najbardziej wysubtelnić. Wyraźna jest przy tym u nich tendencja do normalizacji schematu metrycznego poszczególnych wierszy. Okresy późniejsze nie przynoszą już w zakresie greckiej m. iloczasowej nic istotnie nowego. Tymczasem w pierwszych wiekach n.e. następuje powolny zanik różnic iloczasowych w języku greckim, a akcent z muzykalnego przechodzi w dynamiczny. Regulacja tego akcentu w poezji doprowadza (okolo r. 500 n.e.) do powstania opartej na akcencie dynamicznym m. bizantyńskiej. M. iloczasowa uprawiana jest jeszcze aż do XV w. przez wielu greckich i bizantyńskich poetów, ale już od V w. n.e. nie ma żadnego oparcia we współczesnym sobie języku greckim. 2. m. łacińska nie jest m. oryginalną, wszystkie bowiem miary m. łacińskiej z wyjątkiem wiersza saturnijskiego zostały przejęte z m. greckiej. M. łacińska jest więc, podobnie jak grecka m., iloczasowa (zob. wyżej). Miary przejęte z poezji greckiej zostały dostosowane przez poetów rzymskich do właściwości języka łacińskiego. W odróżnieniu od języka greckiego, posiadającego akcent muzykainny, język łaciński miał najprawdopodobniej akcent dynamiczny. Z większym prawdopodobieństwem niż w w. greckiej możemy przyjąć, że w poezji rzymskiej istniał iktus wierszowy. Wyraźna jest bowiem u poetów łacińskich, zwłaszcza u sceników, tendencja do utrzymywania harmonii między akcentem wyrazowym a iktusem wierszowym. Miarą najstarszych zabytków poezji rzymskiej i równocześnie jedynym w m. łacińskiej rodzimym wierszem italskim jest wiersz saturnijski (zob. saturnijski wiersz). Przejmowanie miar greckich zaczyna się od około r. 240 p.n.e. Jako pierwsze zostają przejęte metra dramatu. Zasób przejętych miar jest bardzo duży. W rzymskim dramacie epoki republikańskiej częste są jamby, trocheje, ana-pesty, kretyki, bakcheje, glikoneje i Reiziana. Rzadko występują czyste chorijamby, joniki i daktyle. Budowa tych miar w porównaniu z wzorami greckimi jest przeważnie bardziej swobodna. Jamby i trocheje mierzone są nie na metra, lecz na stopy; w związku z dużą ilością zgłosek długich w języku łacińskim w każdej (z małymi tylko wyjątkami) stopie jambicznej lub trocheicznej może występować długa teza i wynikające z tej długości rozwiązania. Z drugiej zaś strony dążność do utrzymania zgodności iktusu z akcentem pociąga za sobą szereg ograniczeń w budowie wiersza, nieznanych w odpowiednich metrach greckich (por. wp.jambiczny try-metr akatalektyczny i jambiczny senarj. Rzadkie w dramacie greckim bakcheje występują często, zwłaszcza u Plauta, w użyciu stychicznym, podobnie kretyki, które ogólną budową różnią się znacznie od kretyków (czyli peonów) greckich. Cantica, czyli liryczne partie śpiewane dramatu rzymskiego, są przeważnie astroficzne, tzn. o kompozycji ciągłej, bez podziału na odpowiadające sobie budową strofy. Zdarzają się jednak również cantica zbudowane na zasadzie responsji stroficznej, lecz responsja ta jest trochę inna niż w m. greckiej. Strofa i antystrofa nie odpowiadają sobie bowiem pod względem ilości i jakości sylab, lecz identyczne są tylko rodzaje wierszy, a poza tym między strofą i antystrofa zachodzi zwykle związek treściowy. Do tych odrębności dochodzą jeszcze szczególne cechy archaicznej prozodii łacińskiej (por. prozodia — przy końcu), co razem sprawia, że m. łacińska tego okresu jest tylko bardzo swobodnym naśladownictwem wzorów greckich. W tejże samej epoce archaicznej zostają przejęte z poezji greckiej jeszcze tak ważne miary, jak heksametr daktyliczny i dystych elegijny. Heksametr, wprowadzony przez En-niusza (III/II w. p.n.e.) i wzorowany na heksa-metrze Homera i Hezjoda, zastąpił używany dotąd w eposie rzymskim wiersz saturnijski. Heksametr ten wykazuje jeszcze różne dowolności w budowie, ale przez uprzywilejowanie cezur męskich jest już dostosowany częściowo do charakteru języka łacińskiego. W epoce cycerońskiej (około 100-31 p.n.e.) używane są jeszcze miary budowane według zasad ustalonych w epoce archaicznej, ale równocześnie zwolennicy nowego kierunku, tzw. neoterycy, starają się oprzeć m. łacińską ściślej na wzorach greckich, przy czym najbardziej ich pociąga finezja metryczna epoki aleksandryjskiej. Wśród wielu nowych miar, które wtedy wchodzą w użycie, znajdują się jamby budowane na wzór grecki, z tezami parzystymi zawsze krótkimi i trocheje o tezach nieparzystych krótkich. W liryce naśladuje się niekiedy swobodnie budowane wiersze liryki eolskiej (jak 11-zgłoskowiec falecejski, glikoneje i ferekrateje, strofę saficką). Częściej jednak używa się wierszy budowanych według maniery aleksandryjskiej lub też dokładnie w postaci nadanej im przez greckich poetów epoki kallima-
Mettis
483
Mezetulus
cnowej. Należą tu np. senar jambiczny, budowany z samych tylko czystych jambów, cholijamb z piątą tezą zawsze krótką, asklepiadej większy z bazą zawsze spondeiczną, gallijamby i inne. Przeważa w tym okresie, podobnie jak w epoce aleksandryjskiej stychiczne użycie wierszy. Epoka augustowska jest okresem szczytowym w rozwoju m. łacińskiej. Stare formy wierszowe, jak senar jambiczny i septenar trocheiczny, występują w tym okresie już tylko w poezji ludowej. W tragedii miejsce senaru jako wiersza dialogu zajmuje odtąd trymetr jambiczny, mający tezy parzyste zawsze krótkie. Budowa najwięcej w tym okresie używanych wierszy, heksa-metru i pentametru daktylicznego, zostaje doprowadzona do mistrzostwa. Zasób miar przejętych dotąd z poezji greckiej pomnaża Horacy o cale bogactwo form Archilocha i poetów eolskich. Poeta ten przejmuje także ich kompozycję stroficzną i tworzy dystychy na wzór Archilocha oraz strofy czterowierszowe wzorowane na liryce eolskiej. W metrach eolskich przeprowadza jednak Horacy, kontynuując dążności normalizacyjne epoki .aleksandryjskiej, stabilizację cezur i zamianę niektórych tez obojętnych na tezy długie. Na epoce augustowskiej kończy się okres przejmowania greckich miar wierszowych i zarazem wzbogacania m. łacińskiej nowymi metrami. Poeci łacińscy pierwszych wieków n.e. wzorują się już "nie bezpośrednio na poezji greckiej, lecz na poetach rzymskich okresów wcześniejszych, a przede wszystkim epoki augustowskiej. Wielu z nich próbuje tworzyć nowe metra przez przekształcanie starych miar według metrycznych teorii gramatyków, tą drogą jednak nie udaje się uzyskać żadnych naprawdę nowych i żywotnych form metrycznych. Od około r. 300 n.e. zaczęła się rozwijać łacińska m. akcentuacyjna, czemu sprzyjał powolny zanik iloczasu zgłosek w języku łacińskim (zob. prozo-did). M. akcentuacyjna nie wyparła jednak zupełnie m. iloczasowej, tak że te obydwa kierunki metryczne będą odtąd istnieć obok siebie.
Mettis (Melis) dziś Metz, miasto w Gallia Belgica, stolica Mediomatrików; wcześniej nazywało się Divodurum.
Mettius (Metius, Metus) 1. M. Fufetius, legendarny, ostatni władca w Alba Longa, wybrany po śmierci Kluiliusza. Za jego panowania doszło pomiędzy Rzymem a Albą do walki (z. którą wiąże się podanie o Horacjuszach i Ku-riacjuszach), rozstrzygniętej na korzyść Rzymu.
W wojnie Rzymu z Wejami M. brał udział jako sprzymierzeniec Rzymian, dopuścił się jednak zdrady i został ukarany śmiercią. 2. Af. Pom-posianus, znany z próżności, wyzyskiwany przez astrologów, którzy mu przepowiadali wielką przyszłość. Kazał w swojej sypialni wymalować mapę ziemi, prawdopodobnie chcąc w ten sposób poznać swoje przyszłe królestwo. Został przez —podejrzliwego Domicjana skazany na śmierć.
Metymna (Methymna) miasto z dogodnym portem, na pomocnym wybrzeżu wyspy Lesbos. Wierne Atenom w czasie wojny peloponeskiej, nie zmieniło swej polityki nawet w czasie wielkiego buntu Lesbijczyków przeciw Atenom. Splądrowane w r. 406 p.n.e. przez Spartan, nie wróciło do dawnej świetności. Miejsce urodzin Ariona.
MeTania (dziś Bevagna) miasto w Umbrii u zbiegu rzek Tinia i Clitumnus, słynne z urodzajnych pastwisk i wspaniałych winnic. Municypium w czasach cesarstwa. Tu w r. 308 p.n.e. Umbrowie przeciwstawili się Kwintusowi Fabiu-szowi. W r. 69 n.e. Witeliusz usiłował tu powstrzymać armię Wespazjana idącą na Rzym. Miasto rodzinne Propercjusza.
Mewiusz (Maevws) 1. właściwie Mevius, kiepski poeta rzymski, współczesny Wergiliu-szowi i Horacemu, wymieniany przez starożytnych krytyków razem z innym lichym poetą tego czasu, Bawiuszem (zob. Bmiiis). 2. Mevii fratres, dwaj bracia M, bohaterowie dwu elegii z I w. (autorstwo niepewne). Mieli oni polec w walkach domowych między Antoniuszem a Oktawianem.
Mezentius (pierwotnie Medentius, gr. Mesentios) legendarny król Etrusków panujący w Caere. Wg najbardziej rozpowszechnionej tradycji tyrania jego rozciągała się nad całym Lacjum. Bojąc się wzrostu nowej potęgi, miał wspierać Turnusa, króla Rutulów, przeciw Enea-szowi. Wg innej tradycji wygnany został z powodu okrucieństwa wobec swych poddanych i schronił się do Tumusa. Odwdzięczając mu się za schronienie, miał go wspomagać przeciw Eneaszowi. Został zabity przez Eneasza.
Mezetulus pochodzący z arystokratycznego rodu, Numidyjczyk, żyjący w końcu III w. p.n.e. Wywołał bunt przeciw królowi Numidii, Kapuzie, pokonał go i zdobył władzę. Przez małżeństwo z siostrzenicą Hannibala szukał oparcia w Kartaginie. Został wypędzony przez Masynissę, który jednak po pewnym czasie odwołał go z wygnania.
Mezja
484
Midas
Mezja zob. Moesia.
Mezopotamia (gr.-łac. Mesopotamla) część Azji zachodniej, między rzekami Eufratem i Tygrysem, z których pierwsza oddziela M. od Syrii i Arabii, a druga od Asyrii. Północną granicę stanowi odgałęzienie gór Taurus, zw. Masius. Na południe M. graniczy z Babilonią przez mur medyjski (Medicus murus). Nazwa Af. była używana przez Greków w okresie Seleucydów. Przedtem kraj ten uważany był za część Syrii lub Asyrii.
miary 1. m. długości. Pierwszymi jednostkami długości, jakimi posługiwał- się człowiek, były wymiary różnych członków ciała ludzkiego. Stąd pochodzą nazwy jednostek greckich i analogicznych rzymskich: ddktylos — szerokość palca;
palajste—dłoń; pus—stopa; pwhys—przedramię aż do końca palców („łokieć"); órgyja— długość obu wyciągniętych w bok ramion. Dla mierzenia odległości posłużono się jako jednostką długością kroku (gr. bema, łac. passus) i odległością, jaką mógł przebiec bez oddychania biegacz (gr. stddion), oraz ich wielokrotnościami (2 stadia = diaulos; 4 stadia = hippikón, tj. długość toru do wyścigów konnych; 12 stadiów = dólichos). Z Persji przejęli Grecy jednostkę dla mierzenia dużych odległości — parasang (para-sdngeś) równy 30 stadiofn. Af. długości na terenie Grecji nigdy nie uległy ujednoliceniu: prawie każde większe miasto posługiwało się jakimiś jednostkami specjalnymi, a i te, które były przyjęte przez całą Helladę, różniły się swymi wymiarami, tak np. stopa (pus) olimpyska = 320,5 mm;
eginecka =333 mm; samijską =350 mm; at-tycka = 296 mm. Wobec zmiennego wymiaru stopy miary odległości ulegały również wahaniom. W okresie panowania rzymskiego miary rzymskie nie wyparły bynajmniej miejscowych, a były używane raczej równolegle. Najbardziej popularnym, systemem, miar był system attycki, przejęty w głównych zarysach przez Rzym (szczegółowe zestawienie m. długości zob. tabela I). 2.'m. powierzchni. Za podstawę m. powierzchni w Grecji i Rzymie przyjmowano pierwotnie ilość ziemi, jaką mogła zaorać para wołów w ciągu dnia. Najszerzej stosowaną jednostką w Grecji był plethron, który stanowił kwadrat o boku 100 stóp. Tak więc wielkość jego zależała od wymiaru stopy, zmieniającego się na różnych terenach. Na Sycylii i w Kyrenie posługiwano się jednostką zwaną medimnos (ilość gruntu, jaką można obsiać jednym medimnos pszenicy). Dokładniej są nam znane rzymskie
m. powierzchni (zob. tabela II.). Z wymienionych w tabeli jednostek najczęściej używaną było iugerum—prostokąt o bokach 120x240 stóp (tzn. 35,5x71 m — 2520,6 m2). 3. m. objętości. Różne określenia dla jednostek objętości wywodzą się bądź z nazw naczyń, w których przechowywano podstawowe produkty gospodarki rolnej, zboże i wino, bądź z wzajemnego Stosunku miar (np. sextarius = 1/6, tetarton czy guadrarius = 1/4, hemichojntkion == 1/2 chojniksa). Wyróżniano jednostki dla produktów płynnych i sypkich przy większych objętościach, dla mniejszych były one wspólne. Rzymskie m. objętości są identyczne z jednostkami attyckimi z tą różnicą, że Rzymianie nie używali dużej jednostki w rodzaju medimnos, o 48 chojniksach, a po-. sługiwali się odpowiednikiem hekteus zwanym modios, równającym się 8,733 litra (l modius = = 2 semimodtt == 16 sextiarii). Największą miarą dla produktów płynnych był culleus, równający się 20 amforom. Zestawienie m. objętości zob. tabela m.
miasto-państwo zob. polis.
Micipsa król Numidii, najstarszy syn Masynissy. Po śmierci ojca (w r. 148 p.n.e.) panował wspólnie z dwoma braćmi, Gulussą i Mastana-balem. Należała do niego stolica Numidii, Cirta, powierzone mu były sprawy finansowe królestwa. Po śmierci obu braci sam rządził krajem; prowadził politykę prorzymską, m. in. w r. 134 przysłał Rzymianom na pomoc przeciw Numancji oddział pod wodzą Jugurty. Umarł w r. 118, zostawiając królestwo dwóm swoim synom, Adher-balowi i Hiempsalowi, oraz adoptowanemu Ju-gurcie.
Midas mit. król Frygów, których przeprowadził z Macedonii do Frygii, opiekun kultu Dionizosa. Mity związane z jego postacią przedstawiają go jako człowieka pozbawionego rozsądku. Według jednej z wersji zaopiekował się zbłąkanym Sylenem z orszaku Dionizosa; bóg z wdzięczności obiecał spełnić jego życzenie. M. zapragnął, ażeby pod jego dotykiem wszystko zmieniało się w złoto. Ponieważ i pokarmy stawały się złote, zagrożony głodową śmiercią prosił boga o uwolnienie go od daru. Na polecenie Dionizosa obmył się w wodach rzeki Paktolos (która od tego czasu miała złotonośny piasek). Według innego podania M. oceniając grę Apollina na lirze i Pana na fujarce, przyznał pierwszeństwo Panowi, za co Apollo ukarał go oślimi uszami. M. usiłował to zachować w tajemnicy, osłaniając
Mideja
485
MUcoIa{
uszy czapką frygijską; fryzjer jednak, któremu znana była tajemnica .króla, wyszeptał ją do jamy wykopanej w ziemi. Wyrosła na tym miejscu trzcina rozniosła w szumie wiadomość, że król M. ma ośle uszy. M., jako związany z kultem Dionizosa, był częstą postacią w dramacie satyrowym.
•Mideja 1. miasto w Argplidzie. 2. miasto w Beocji, wg jednych źródeł identyfikowane z późniejszą Lebadeą, według innych zatopione w jeziorze Kopais.
Dostları ilə paylaş: |