Deyir, bir şəxs kasıb olur. Həmişə evə gələndə yoldaşı onun qabağına çıxanda dəsmalnan çıxırmış. Hörmətini yaxşı saxlarmış.
Günlərin bir günü bu kişinin arvadı bu haldan bezir, başdayır öz güzaranından gileyli olmağa. Arvadın kişiyə münasibəti pis olur deyir ki, bilirsən nə var? Mənə sabah hamam lazımdı.
Deyir:
– Hə, get.
Sabah gedir hamama, şahın arvadı hamamda olur. (Hamı şah olmaz. Əgər hamı şah olsa, bəs onun kasıbı kim olar. Varlı gərək xüms verə. Onu kasıba verməlidir. Kasıb əlini açıb şükür eləsə hər günün nemətinə, yaxşı olar.) Bu getdi hamama. Hamam bağlanıb. Dayandı qapıda. Dedilər ki, şahın arvadı qırx xanımnan hamamdadı. Sən girməməlisən – qayıtdı.
Qayıtdı gəldi, kişiyə dedi ki, sən bu günləri getməlisən ya şah olmalısan, ya axund olmalısan. Mənə də axund dostu şah dostu deməlidilər. Kişi nəəlac qaldı. Dedi:
– Ay arvad, mənnən nə axund olar, nə də şah. Mən kasıb bir insanam. Əgər Allah istəsəydi, məni şah yaradardı. Əgər istəsəydi, məni axund yaradardı. Mən axund deyiləm. Mən kasıbam. Mənim hər gün beş köpüyüm olur. Mən ona şükür eliyirəm.
Arvad dedi:
– Səni evə qoymaram.
Qapını bağladı. Kişi nəəlac qaldı.
Dedi:
– Ya Pərvərdigara, bu gününə şükür.
Allahı çağıra-çağıra, imam çağıra-çağıra, Xüdaya Pərvərdigara, ruzi verən sənsən məni bu arvadın yanında xəcil elemə, deyə-deyə düşdü yola.
(Allah heç kişini aciz eləməsin.) Kişi çıxdı yola, az getdi, çox getdi.
Dedi:
– Mən gedirəm, təvəkkül Allaha.
Gördü bir külək qopdu. Uzağdan-uzağa bir vərəq gəldi. Düşdü kişinin qabağına. Kişi gördü. Bu vərəqi götürdü dedi:
– İlahi Pərvərdigara, sənə çox şükür, bir vərəqi mənim qabağıma çıxartmısan. Vərəqi qatdaladı, qoydu öz pəncəyinin cibinə getdi. Çox getdi, az getdi, gördü bir məclisdi. Məclisə daxil oldu.
Dedilər:
– Kimsən, hardan gəlmisən, nəçisən?
Dedi:
– Mən axundam, çıxartdı vərəqi, bu da mənim vərəqim. Yenə də qoydu cibinə.
Axund deyəndə ona yol verdilər yuxarıda oturdular. Gördü bir şəxs gəldi dedi ki, axund kimdi? Mənim bir inəyim itib. O, inəyin sorağın versin mənə. Baxsın kitaba desin mənə.
Dedilər:
– Axund var burda.
Axund yazığ Allahı çağırdı, Allahdan imdad istədi.
Dedi:
– Sənin inəyin bağlanıb qalıb Vəlinin həyətində. Ot tökülüb onun qabağına, yeyir.
Allah onun sözünü eşitdi. Allahtala onun sözünü düz yola gətirdi. Çıxdı getdi gördü, həqiqətən, inəyi bağlanıb Vəlinin həyətində, ot tökülüb yeyir.
Dedi:
– İnəy mənimdi.
İnəyi tapdı gətirdi. İnəyi tapandan sonra axundun hörmətini elədi. Axund gördü ki, həqiqi mənada Allahtala onun imdadına səs verdi.
Kasıb kişi pulu qoydu cibinə, çıxdı yola düzəldi. Çox getdi, az getdi. Gördü bir qız dayanıb yolun ortasında qalıb məətəl, bilmir hara qaçsın, hara getsin.
Dedi:
– Sən burda niyə dayanmısan, qızım, ağlıyırsan?
Dedi:
– Şahın bi qızı var, indi ölər, bayaq ölər, ona görə ağlıyıram. Ölüm ayağındadı. O şah deyir ki, mənim qızım ölsə, hamını kənddə öldürəcəm. Çox qəddardı. Ona görə də məətəl qalmışam, bilmirəm neyniyim.
Dedi:
– Məni apar ora, gedim görüm necə xəstədi.
Gedir çıxır ora, Allahı çağıra-çağıra. Görür ki, həqiqi mənada qız xəstədi.
Deyir:
– A kişi, hardan gəlmisən?
Deyir:
– Mən Allah bəndəsiyəm gəlmişəm.
Gəlir deyir, nədir, nə deyil, mən axundam. Oturur xəstənin başı üstə Allahı çağırır, imdad eliyir. Allahdan imdad ala-ala qıza Allahtala şəfa verir, qız ayılır. Şah öz xəzinəsindən buna milyardlar verir. Şahlığı alır və arvadı da axund dostu olur. Onun da varı artır.
Yatmış qaraçuxa
Bir kişi dolana bilmirdi, acından ölürdü. Dedi:
– Arvad, mənə bir parça çörəy ver. Mən gedim çörəy dalıyca.
Düşür diyarbadiyar gedir. Bi dənə buna balığ rast gəlir. Balığ deyir:
Yenə gedir görür bir sahədir. Xeylax işliyən var. Amma baxır ki, biri yatıb. Deyir, o, nöş yatıb işləmir? Deyir, o, sənin qarçuxandı. Sən ona salavat deməmisən. Sən ona itaət eləməmisən. Odur ki, o, yatıb. Get ona salavat çevir. Gedir ona salavat çevirir. O durur onlardan da yüksək işliyir.
Kişi Allattaladan yolda ona rast gələnlərin ərzbəndliyini də eləyir. Axırda kişi düşüb yola qayıdır gəlir.
Padşah deyir:
– Nə dedi?
Deyir:
– Dedi, sənin bi dənə qızın var. Bi dənə qızını otuzdurmusan taxtı-tacında. Deyirsən ki, oğlandı. O, qızdı, onu ərə ver. Onu ver, qardaşun oğlu alsun. Ona gətirir, yaxşı yeməy-içməy verir gedir.
Gəlir ağacın yanına, ağac deyir:
– Qardaş, mənim ərzibəndliyimi elədin?
Deyir:
– Nöş eləmədim.
Deyir, sənin dibinə o qədər zir-zibil töküblər çörəy-mörəy gəlib dayanıb sənin kötüyündə. Heç zad yoxdu. Odu ki, sən yanırsan.
Deyir:
– Bəs neynim?
Deyir:
– Allah tərəfindən sənə nida gələr.
Nida gəlir, ağac olur nə boyda. Ağac kişiyə “sağol” deyir. Gəlir gölə balığ başını qaldırır.
Deyir:
– Mənim ərzibəndliyimi elədin?
Deyir:
– Elədim. Sən bir dənə üzük udmusan. Odu sənin bu beynin ağrıyır. Onun üzüyü düşür. Balığ sakitləşir.
Gedir. Az gedir, çox gedir, gəlib görür ki, heç kəs yoxdu. Bunun da bir dənə balaca oğlu var imiş. Naxırçı imiş.
– Bi dənə keçi var idi, o qotur keçiyə heç kəs yiyə durmadı. Mən onu dərmannadım, təmizlədim. Bu balaladı satdım. Vermişəm, satmışam imarət tikmişəm sənin üçün. Qapını açır, salır dəvələri içəri. Olar orda dövlətlənir, biz də burda dövlətlənək.