Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
174

---

M
b 
– balans mənfəəti; 
M
ms 
– məhsul satışından mənfəət; 
M
əs 
– əsas vəsaitlərin və digər əmlakın satışından mənfəət; 
G
ck 
- satışdankənar gəlirlər (saldo) 
Əmlakın satışından mənfəət 
(əsas vəsait və digər əmlak) əmlakın satışından 
daxilolmalarla (ƏDV çıxılmaqla) inflyasiya əmsalına korrektə edilmiş qalıq dəyəri 
(balans üzrə) arasındakı fərq kimi müəyyən edilir. 
Balans mənfəəti istehsalın səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi, müəyyən dövrdə 
onun artım dinamikasını aşkar etmək, ümumi rentabelliyi təmin etmək üçün istifadə 
olunur. 
Xalis mənfəət – 
bütün vergi və rüsumları ödədikdən sonra müəssisənin (təşkilatın) 
sərəncamında qalan, istehsalın inkişafına, pul fondlarının yaradılmasına və sosial 
ehtiyaclara istifadə edilən mənfəətdir. 
Mənfəət
müəssisənin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin nəticəsini (səmərəsini) 
mütləq məbləğlə xarakterizə edir ki, bu da təsərrüfatçılığın maliyyə səmərəliliyini 
xarakterizə 
etmir. 
Maliyyə-təsərrüfat 
fəaliyyətinin 
səmərəlilik 
səviyyəsini 
qiymətləndirmək üçün rentabellik göstəricisindən istifadə edilir. 
Müəssisənin rentabelliyi
– məhsulun rentabelliyi və habelə aktivləri bir-birindən 
fərqləndirmək lazımdır. 
Müəssisənin rentabelliyi mənfəətinin
məhsul satışı həcminə (satış pulu) nisbəti 
kimi hesablanır. Məhsul istehsalının rentabelliyi satışdan mənfəətin məhsulun tam maya 
dəyərinə nisbəti kimi hesablanır. 
Müəssisələrin maliyyəsinin mühüm istiqamətlərindən biri – maliyyə sistemi ilə 
qarşılıqlı əlaqələrdir. Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq bütün müəssisələr maliyyə 
sistemi ilə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyət göstərir. Belə ki, müəssisə və təşkilatlar 
qanunvericilikdə müəyyən edilən vergiləri dövlət büdcəsinə ödəyir, büdcədən müəyyən 
edilən subsidiyaları alır.