Müminlerin Emiri hz. Ali (a s)

DÜNYA -AHİRET

1-   "Dünyadakiler, uykuda yol alan karvan ehline benzerler."

2-    "insanlann solukları, ecellerine doğru attıkları adimlardir."

3-  "Şaşarım o gülene, benliğe düşen kişiye ki dün bir meni parçasıydı yarın bir leş kesilecek."

4-  "Allah'ın bir meleği vardır; hergün bağırır: Doğun ölüm için; toplayın yok olamak için; yapın yıkılmak için."

5- "İnsanlar, dünyanın oğullandır; insan anasını severse kınanmaz."

6- "Dünya başkaları için yaratılmıştır, kendi için değil."

7-    "Ey dünya aldanışlarına kapılan, uyduruşlarına aldanan, dünyaya kapılıyor, sonra da onu yermeye mi girişiyorsun? Sen mi dünyayı suçlamadasın, dünya mı seni suçlamada? Ne vakit dünya seni şaşırttı, ne vakit aldattı? Toğrağa atıp çürüttüğü babalarının helak oldukları yerlerle mi adattı seni; yoksa yer altına attığı analarının yattıkları yerlerle mi kandırdı seni?"

413

8- "Ne kadar çalıştın onlardan derdi, hastalığı gidermeye. Ne kadar uğraştın onları tedavi ettirmeye. Onların iyileşmelerini diledin; onları iyilşetirmek için hekimlere başvurdun. Bu esirgemelerin, onların hiçbirine fayda etmedi. Onlann devasını aradın, Çaresi olmadı; gücünle - kuvvetinle ölümü gidermedin onlardan.

Dünya, onlara ettiği işte, sana örnek verdi; öldükleri yerle öleceğini gösterdi. Oysa dünya, sözünü gerçekleyene gerçeklik yurdudur; sözünü anlayana kurtuluş evidir. Ondan azık toplayana, zenginlik diyarıdır; öğüdünü tutana öğüt mahallidir.

Dünya, Allah dostlarının secde yeridir; Allah meleklerinin namazgahı. Allah vahyinin indiği yerdir, Allah dostlarının alış-veriş yurdudur. Orda rahmet elde edenler, orda kâr edinirler; cenneti kazanırlar. Dünya, ölümü açıkça haber verdiği, kendisinden aynlacağımızı seslenip bildirdiği, kendisinin ve kendinden olanların akıbetini anlattığı halde, kimdir ki onu kınar, kimdir ki onu yermeye kalkar?

Dünya, belalarıyla belayı gösterir ehline; sevinciyle teşvıyk eder onları. İnsan, esenlikle dünyada akşam eder, musibetle sabahı bulur. Bu, taate yöneltmesidir onun; isyandan korkutmasıdır; çekinmeyi telkıyn etmesidir onun.

Nedametle sabahlayanlar kınarlar onu. Başkalarıysa, kıyamet günü överler onu. Çünkü dünya onlara sonucu anlatmıştır, onlar da anlamışlardır; ne olacağını söylemiştir onlara, onlar da gerçeklemişlerdir onu; öğüt vermiştir onlara, onlar da öğüdünü tutmuşlardır onun.

414

AKIL-BILGI

1-    "Akıllının dili gönlünün ötesindedir; ahmağın gönlüyse dilinin ötesinde."

2-  "Akıl gibi zenginlik, bilgisizlik gibi yoksulluk, edep gibi miras, danışmak gibi arka olamaz."

3-  "Bilgisiz kişiyi bir işte bir fıkirde ya pek ileri gitmiş görürsün, ya pek geri kalmış."

4-   "Nerde olursa olsun, hikmeti almaya bak; çünkü hikmet, münafığın gönlünde, ordan çıkıp ona sahip olan mü'minin gönlüne girerek karar edinceye dek sakin olmaz."

5-  "Bilmiyorum demeyi bırakan kişi, öleceği yerden yaralanır - gider."

6-   "İlim ikidir: Yaradılıştan olan, duyup bellenen. Duyulup bellenen bilgi, yaradılışta bilgi kaabiliyeti yoksa fayda vermez."

7-  "Her kaba birşey konunca daralır; ancak bilgi kabı müstesna; ona bilgi kondukça genişler".

8- "Alim, ölü olsa bile diridir; cahil, diri olsa bile ölü."

9- "Cahiller çoğalınca bilginler garip olurlar."

415

10- "İki şey vardır ki sonu bulunmaz: Bilgi, akil."

11- "Cahil dostundan ziyade akıllı düşmanına güven."

12- "Kendini bilen, Rabbini bilir."

GERÇEK, ADALET, GEÇİM, İNSANLIK, SAVAŞ

1-  "Haktan, gerçekten sonra, dalaletten başka ne vardir ki?"

2-    "Yaptığın zulümlerden geçip, hakları sahibine vermekten daha üstün adalet olmaz."

3-  " Suçluyu me'yüs etme; nice suç işleyen vardır ki sonu bağışlanmaya erer. Nice kulluk eden vardir ki sonunda cehenneme girer."

4- "İktisada riayet eden yoksulluğa düşmez."

5-  "Öl de alçalma; azı yeter bul da yüzsuyu dökme. Çalışıp birşey elde edemeyen, oturunca hiçbir şey elde edemez."

6- "Aç kalmak, alçalmaktan hayırlıdır."

7-    "Mazlumun zalimden öc alacağı gün, zalimin mazluma zulmetttiği günden daha çetindir."

416

8- "Tamah seni kul etmesin; Allah seni hüryarattı."

9-  "Bir evdeki gasbedilmiş bir tek taş, o evin yıkımı için rehin edilmesi demektir."

10-  "insanlann en insaflısı, kendisi hakkında bir hakim hüküm vermeden nefsine insaf edeni, kendi hakkinda hüküm verenidir. İnsanların en fazla cevredeniyse, cevrini, zulmünü adalet bilenidir."

11- "Rabb'in nzasini isteyen, zulmeden buyruk sahibine karşı adalet sözünü söylesin."

12-    "Kötülüğü eliyle, diliyle, gönlüyle gidermeye çalışan, hayırlı huyları nefsinde toplamıştır. Halka gördüğü kötülüğü diliyle, gönlüyle inkâr eden, fakat eliyle kötülüğe engel olmayan, hayir huylanndan ikisini yapışmış, birini yitirmiştir. Gönlüyle inkâr edip eliyle, diliyle inkâr etmeyense üç huyun en yücesini yitirmiş, birini elde etmiştir. Halktan kötülüğü diliyle, gönlüyle, eliyle inkâr etmeyenler, gidermeye çalışmayanlarsa diri gibi görünen ölürlerdir."

TARİHİ İL GİLENDİREN BAZI SÖZLERİ

13- "Yakıyn ile uyku, şüpheyle namazdan hayırlıdır." (Bu sözü Haricilerden birinin gece namazı kıldığını,

Kur'an okuduğunu görünce söylemişlerdir.)

417

14-   "Allah ona rahmet etsin, ona olan hüznümüz, şehadetine sevinenlerin sevinçleri kadar. Ancak onlar, kendilerini sevmeyen birini yok ettiler. bizse bir dostu yitirdik."

(Bu sözü Muhammed b. Ebu-Bekr'in şehadeti dolayısıyle buyurdular.)

15- "Allah Malik'e rahmet etsin; Malik ne Malik'ti? Tek yüce bir dağ olsaydi ne üstüne bir nal basabilirdi, ne yücesine bir kuş uçup konabilirdi."

(Bu sözü Malik'ül-Eşter şehadetini duyunca söylemişlerdi.)

ÇEŞİTLİ KONULARA DAİR

1-   "Sözün dikildiği yer gönüldür; ısmarlandığı yer düşünce. Onu güçendiren akıldır; meydana çıkaran dil. Bedeni harflerdir, caniysa anlami. Süsü, düzenli söylenmesidir, düzgünlüğüyse, doğru oluşu."

2-  "Senden çekinen kişi, hayn yapana benzer; suçtan sakınan kişi, iyilikte bulunana döner."

3-   "Yaptığın ayıbı öven, sana dalkavukluk eden, bulunmadığın yerde seni ayıplar, kınar."

4-  "Mü'minlerin şükrü, amelinde görünür, münafıkın şükrüyse dilindedir ancak."

5- "Batıla yardım eden, hakka zulmeder."

418

6- "Utancın üstünü, insanın kendinden utanmasıdır."

7- "Gözle görmek, birşeyi duymaya benzemez."

8- "Buyruk yürütmek, insanlann sinanmasidir."

9-  "Aybin en büyüğü, ona benzer bir ayip sende varken başkasını ayıplamandır."

10- "Zahitliğin en üstünü, zahitliği gizlemektir."

11- "Her sayılı şey biter; her beklenen gelir çatar."

12-   "Can gözü kör olunca gözle görüşün faydası yoktur."

13- "Dileğine uyup koşan, eceline kavuşmuştur."

Abdulbaki Gölpınarlı Istanbul. 1-Sefer 1398 . 10- Ocak 1978.

419