اهل مکه کانوا یستعملونها کثیرا “Məkkə əhli mütədən çox istifadə edərdilər.”350 Zəhəbi də bu həqiqətə etiraf edir. O, yazır:
«و من قول اهل الحجاز .... و الجمع بین الصلاتین من غیر عذر و المتعة بالنساء ... و اتیان النساء فی ادبارهن» Hicaz əhlinə xas olan nəzəriyyələrdən biri iki namazı üzürsüz birləşdirmək, qadinla mütə nikahı bağlamaq və arxa tərəfdən yaxınlıq etməkdir.351 Onlardan əlavə bunu böyük əhli-sünnə alimi Əvzai də etiraf etmişdir. O, demişdir: “Biz Məkkə sakinlərinin adət-ənənəsindən beş işi tərgitdik. Onlardan biri də siğə etmək və ya qadınla mütə nikahı bağlamaqdır.”352 İbn Bəttal353, İbn Rüşd354 və İbn Həzm355 kimi görkəmli şəxsiyyətlər də bu həqiqətə aydınlıq gətirmişlər. Bu məsələ əhli-sünnə içində o qədər məşhurdur ki, hətta bəziləri demişkən: “Məkkə əhli mütə nikahını halal bilməklə Allah tərəfindən imtahan olunmuşlar.”356 Bütün bunları nəzərə almaqla necə iddia etmək olar ki, mütə nikahı haram olmuş və şiələr tərəfindən uydurulmuşdur. Görəsən bunlar səhabələrə, tabeinə və şiələrə böhtan sayılmırmı?
ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ وَ لا لِآبائِهِمْ كَبُرَتْ كَلِمَةً تَخْرُجُ مِنْ أَفْواهِهِمْ إِنْ يَقُولُونَ إِلاَّ كَذِبا Onların nə özlərinin, nə də atalarının (bu iddiaya) heç bir bilikləri yoxdur. Onların ağzından çıxan bu söz böyük bir sözdür. Onlar yalandan qeyri bir söz söyləmirlər.357 وَ لا تَقُولُوا لِما تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هذا حَلالٌ وَ هذا حَرامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لا يُفْلِحُون Dillərinizi yalana alışdıraraq yalan uydurub deməyin ki, bu, halaldır, bu da haram. Yoxsa Allaha iftira yaxmış olarsınız. Həqiqətən, Allaha iftira yaxan kimsələr nicat tapmazlar. 358 Əl-misyar Müasir dövrdə Əhli-sünnə içində "əl-misyar" adlı nikah növü yaradılmışdır. Bu nikah cavanların cinsi problemlərini həll etmək məqsədi daşıyır. "Əl-misyar" “Qadın yanına getmək və bir müddət onun yanında qalmaq” - mənasında işlənir.359 Bu nikah növünün daimi nikahla mühüm fərqləri var. Belə ki, fəqih alimlər daimi nikahda lazım bildikləri hökmlərin bəziləri bu nikahda gözə dəymir.
Əhli-sünnə alimləri İrfan ibn Səlim və Yusif Qərzavi bu barədə yazırlar:
«الزواج المسیار یتم بعقد شرعی و مهر متفق علیه بین الزوجین لکنه يعفي من شیئین اساسیين لا تقوم دعائم البیت الا بهما و هما اعفاء الرجل من حق النفقة علی الزوجه و اعطاؤه من حقها من البیت عندها ایضا». “Əl-misyar nikahı şəri əqd və müəyyən olunmuş mehriyə ilə kişi və qadın arasında bağlanır. Lakin ailəni möhkəmləndirən (daimi nikahda mövcud olan) iki əsas rükn bu nikahda yoxdur. Onlardan biri kişinin qadına nəfəqə(xərclik) ödəməsidir, digəri kişinin həmişə qadının yanına getməsinin zəruriliyidir.”360 Mərakeş alimlərindən olan Şeyx Bənari Zəmzəmi demişdir:
«زواج المسیار مصطلح حدیث و اسلوب جدید فی العلاقة بین الزوجین .... ویراد به ان تزوج رجل امرأه دون ان یکون حق علیه فلا تطالبه بالنفقة و لا بالاقامة عندها و لا بالسکنی و انما یأتیها متی شاء و یعطیها اذا شاء ... “Əl-misyar nikahı yeni bir termin və zövcələr arasında əlaqə yaratmaq üçün yeni üslubdur... və bu nikahda nəzərdə tutulan budur ki, kişi bir qadınla evlənəndə şərt qoyur ki, qadının ondan ev, xərclik və ev tələb etmək haqqı yoxdur. Yalnız kişi özü istəyəndə qadının yanına gedər və hər zaman istəsə, qadına nə isə verər.”361 Mütə nikahına daimi nikahla onun arasında olan fərqlərinə görə irad tutan insanlar necə olur belə bir nikahdan çəkinmir və belə bir nikah növündə problem görmürlər? Bir halda ki, mütə nikahı İslamın ilk çağlarında mövcud idi və bu nikah isə onların öz əlləri ilə yaradılmışdır.
Gördüyünüz kimi bu fəsildə tabein və bəzi alimlərin mütə nikahı barəsindəki nəzəriyyələri haqqında araşdırmalar apardıq. Aydın oldu ki, mütə nikahı tabeinin və bu alimlərin fikrincə problemsiz bir nikahdır. Səid ibn Cübeyr, Mücahid, Sudey və sair tanınmış şəxsiyyətlərin bu barədə səhabələrdən eşitdikləri və öyrəndikləri bundan ibarətdir ki, mütə nikahı halal və caiz bir nikah növüdür. Belə ki, onlar hər hansı təsir altına düşmədən ayəni mütə nikahı kimi təfsir edir362 və onun caizliyinə fitva verirdilər.
Yekun Bu fəslin birinci hissəsində peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) səhabələrinin müvəqqəti evlilik haqqındakı fikirlərini açıqladıq. Aydın oldu ki, peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) əshabı da mütə nikahının halallığına etiqad bəsləmiş və bir çox hallarda ona əməl də etmişlər. İkinci hissədə isə tabeinin, onların şagirdlərinin və bir çox alimlərin bu barədəki mövqelərinə nəzər saldıq. Aydın oldu ki, bu görkəmli şəxsiyyətlərin mütə nikahı barəsindəki fikirləri müsbət olmuş və onların adından söylənilən “qadağa”lar digər şəxslərin əli ilə yaradılmışdır.
Beləliklə bu fəsli bitirir və mütə nikahı barəsindəki söhbətlərimizi bu nikahın müvafiqləri və müxalifləri tərəfindən söylənilən dəlillərlə davam edirik.
