O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi q
KIRISH Qishloq xo’jalik melioratsiyasining tabiiy asoslaridan biri bo’lgan
geologik fanlar zax qochirish tizimlari, gidrotexnik inshootlar loyihasini
asoslash uchun lozim bo’lgan yerlarning tuzilishi to’g’risida kerakli
ma‘lumotlar beradi. Shuning uchun meliorativ tizimlarni loyiha qilishda,
qurishda va undan foydalanishda yerlarning geologik tuzilishi qanchalik
to’liq o’rganilsa va e‘tiborga olinsa, meliorativ tadbirlar shunchalik
yuqori samara beradi.
Geologiya fani bir-
biri bilan bog’liq bo’lgan quyidagi qator
bo’limlarga bo’linadi. Geologiya-er haqidagi fan bo’lib, yunoncha «geo-
er, logos fan» degan ma‘noni anglatadi. Geologiya fani Yerning
tuzilishi, tarkibi, paydo bo’lishi va unda sodir bo’ladtgan turli geologik
jarayon va hodisalarni hamda uning rivojlanish tarixini o’rganadi.
Geologiya fani umumlashtiruvchi tabiiy fan bo’lib, hozirgi vaqtda
geologiya fanining o’rganadigan masalalari juda keng bo’lganligi uchun
bir nechta maxsus sohalarga bo’linadi.
Mineralogiya-
er po’stida joylashgan minerallarning fizikaviy-
kimyoviy xossalarini va ularni hosil qiluvchi jarayonlarni o’rganadi.
Petragrafiya-
er po’stini tashkil qilgan mineral birikmalarning, tog’
jinslarning tarkibi, tuzilishi, ularning yotish sharoiti, paydo bo’lishi, yer
kesimida va maydonda tarqalishigi o’rganadi.
Geokimyo-
er po’stining kimyoviy tarkibini, kimyoviy elementlar
va ularning izotoplarini tarqalishini, fizikaviy-kimyoviy sharoitlarning
ta‘sirini o’rganadi.
Dinamik geologiya-
er po’stida va yuzasida sodir bo’ladigan
geologik jarayonlarning (zilzila, vulkanizm, nurash, Cho’kindihosil
bo’lish) va bu jarayonlarning tarixiy vaqt davomida rivojlanishini tiklash
usullari
ni o’rganadi.
Tarixiy geologiya-
er po’stining vaqt birligi ichida va fazoda
o’zgarishi va rivojlanishini, organik dunyo rivojlanishi bilan
bog’liqligini o’rganadi. Tarixiy geologiya fani-er po’stining to’rtlamchi
davrdagi rivojlanish tarixini o’rganuvchi sohasi bo’lgan maxsus
to’rtlamchi davr geologiyasiga ajratiladi. Bu juda ahamiyatli soha bo’lib,
to’rtlamchi davrda hosil bo’lgan tog’ jinslari, kishilarning asosiy xo’jalik
va injenerlik faoliyalari olib boriladigan muhit hisoblanadi.
