Şahlar həSƏNOĞLU
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ön söz
| ŞAHLAR HƏSƏNOĞLU T Ə L Ə B Ə L Ə R Roman Birinci hissə Sona bülbüllər Bakı-2016 2 3 Ön söz Bu roman “Gənclik” nəşriyyatında bəyənilib 1987-ci ilin planına salınmışdı. Sovet dövrünün qaydası ilə onu gizli rəyə göndərdilər. Cəmi 10-12 sətirdən, iki bənddən ibarət mənfi rəy gəldi. Etiraz edib rəyin əsassızlığını sübut etdim. Romanı ikinci rəyə göndərdilər. İkinci rəy birincinin tam təkrarı idi: 1. Ro manda mürtəce, pantürkist “Ərgənəkon” əfsanəsinə işarət edildiyinə görə onu sovet gənclərinə təqdim etmək olmaz; 2. Mərkəzi Komitə spirtli içkilərə qarşı geniş kampaniya başlatdığı halda romanda tələbələr düşərgələrində, pambıq tarlasında harda gəldi yemək-içmək kampaniyaları, ad günləri təşkil edir, spirtli içkilər içirlər. Bu da Mərkəzi Komitənin siyasətinə bilavasitə qarşı çıxmaq deməkdir”. Yenə etiraz etdim: “Əvvələn ən azı 1500 il öncələrdə yaranmış xalq əfsanəsi necə mürtəce və necə “pantürkist” ola bilər, ikincisi romanda cərəyan edən hadisələr Mərkəzi Komitənin spirtli içkilərə qarşı başlatdığı kampaniyadan 10-15 il öncələrdə baş verir”. Rəhbərlik haqlı olduğumu görüb dedi – Müəllim bu rəyçilər elə-belə adamlar olmayıb yuxarılarla (yəqin ki, Senzorla) bağlıdırlar. Onların bu rəylərindən sonra romanı çap etsək başımız ağrıyar. Sən belə elə: çap olunmuş bütün əsərlə- rini topla, bir neçəsini də əlavə elə, gətir kitab halında çap edək. Beləcə “Gənclik” nəşriyyatında “Yaxan düymələ” – povest və hekayələr kitabım kütləvi tirajla çap edildi. Roman isə qaldı. Onu “Azərbaycan” jurnalına da təqdim etm işdim. Baş redaktor (yanılmıramsa Zöhrab Tahir idi) oxuyub dedi: “Şustrıy” əsərdir, gətir qısaldıb çap edək. Razılaşmadım. Sonralar peşman oldum razılaşmadığıma görə. Lakin dünyanın qəfil belə dəyişəcəyini o vaxt nə bilmək olardı? Bu yaxınlarda o vaxt –yev, indi –zadə olan ikinci rəyçim televizorda nə desə yaxşıdır: “Sovet hökuməti 70 ildə, ondan 4 əvvəl də Çar hökuməti 200 ildə bizə milli mənliyimizi dərk etməyə, mədəniyyətimizi inkişaf etdirməyə hər vasitə ilə mane olub”. Paho! Sovet senzirasının (KQB-sinin) ştatdankənar əməkdaşı nə yaman dəyişib, milli mənliyimizdən, mədəniy- yətimizdən danışır. Vətənpərvər, millətçi, türkcü olub. Əslində heç düz də demir: istər Çarizm, istər Sovet hakimiyəti nə qədər müstəmləkəçi rejimlər olsalar da, hər halda Qərb sivilizasiyaları idilər və bizi Avropa mədəniyyətinə qovuşdurdular. Hər iki dönəmdə Azərbaycan mədəniyyəti yük- sək dərəcədə inkişaf etdi. XX əsrin 1-ci qərinəsindəki mədəni yüksəlişimizi göz önünə gətirin. Sovet hakimiyyəti Azərbay- canda ana dilində əvvəlcə ibtidai, sonra yeddiillik, sonra orta ümumi icbari təhsili həyata keçirdi. Indi məlum olur ki, bir vaxt hamımızın lənətlədiyi “Gülüstan” və “Türkmənçay” müqadilə- ləri Şimali Azərbaycanın taleyində nə qədər müsbət rol oyna- yıb. əgər bu müqavilələrlə Şimali Azərbaqcan İran imperiya- sından qoparılıb Çar Rusiyasina birləşdirilməsəydi nə Çar hakimiyyəti, nə Sovet dövründəki o mədəni yüksəlişimiz, nə hazırkı Müstəqil Azərbaycan dövlətimiz mövcud olardı. Indi filologiya elmləri doktoru olan həmin rəyçi guya bunları dərk etmir? Gözəl dərk edir. Ancaq indi belə şeyləri söyləmək ona sərf etmir. O vaxt Sovet senzurasına (KQB-yə) xidmət etmək sərf edirdi. Indi axına qoşulub Sovet dönəmini, Çarizmi lənətləmək sərf edir. O heç vaxt obyektiv olmayıb, sadəcə sərfə, fayda güdüb, onda da, indi də. Romana gəldikdə əgər müəllif onu internetə ötürə bilsə ziyalı oxucular görəcəklər ki, o Sivet dövrü gerçəkliklərini realistcəsinə əks etdirən həqiqətən də “şustrıy” əsərdir və oxumağına dəyər. Sonda: birinci rəyçi (indi o dünyasını dəyişib) romanın əlyazmasının bir yerində belə yazmışdl: “Siz qadını ideallaş- dırırsınız. Əgər qadın idealdırsa onda küçələrdə, evlərdə, res- toran və mehmanxanalarda, bar və pritonlarda can alveri ilə 5 məşğul olan, ərinə xəyanət edən, ərini, uşaqlarını atıb başqa kişiyə qoşulub qaçan qadınlar nədi? Deməli siz qadını da, həyatı da yaxşı bilmirsiniz”. Mən onun bu iradına cavab olaraq romana həkim İs- mayılovun hekayətini əlavə etdim. Göstərmək istədim ki, mən həyatı da, qadını da gözəl bilirəm. Sadəcə olaraq mən qadını ideal görmək istərdim. Ideal qadınlar isə var həyətda! Onlar olmasaydı həyatın heç mənası olmazdı. “20 Yanvar” faciəsində gənc həyat yoldaşının düşmən gül ləsinə tuş gəlib şəhid olmasını eşidəndə sirkə turşusu içib özü nü öldürən Fərizə ideal qadınlığımızın parlaq timsalı deyilmi? Bu qəmli hekayət “Leyli-Məcnun”, “Əsli-Kərəm” dastan- larının müasir, həm də daha təsirli variantı: “Fərizə-İlham” dastanıdır!.. Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|